Basty aqparatEl tynysy

Halyq ündestıgınıŋ ülgısı

Astanadaǧy Prezidenttık ortalyqta Qazaqstan halqynyŋ bırlıgı künıne arnalǧan «Qazaqstan: halyq ündestıgı» körmesı ötude. Köptegen ūlttyŋ ortaq şaŋyraǧyna ainalǧan Qazaqstan beibıtşılık pen kelısım arqyly älemge ülgı bolatyn daŋǧyl joldy bastap keledı.

Prezidenttık ortalyqtyŋ muzeilık eksponattary arqyly tūraqtylyqty nyǧaitu, ūltaralyq kelısım, mädenietaralyq dialogtyŋ qazaqstandyq ülgısınıŋ jetıstıkterın körsetu maqsatynda ūiymdastyrylǧan körmede ūsynylǧan bıregei zattar Qazaqstan Respublikasynyŋ türlı etnostarynyŋ tarihi  qarym-qatynasyn, olardyŋ yntymaqtastyǧy men mädeni qalyptasuyn aiqyndai tüsedı.

Mūnda qoiylǧan «Aqniet» pannosy qazaq mädenietıne arnalǧan bölıktıŋ ajaryn aşyp tūr. Köŋıldıŋ aqtyǧy, riiasyz tazalyqty bıldıretın aq mataǧa  är ūlttyŋ örnegı kestelengen. Būl – QHA ortalyqqa ataǧan syilyǧy. Altyn jıppen ädıptelgen qazaqtyŋ ūlttyq kiımderı de körmenıŋ sänın aşyp tūr.

Qyrǧyzdardyŋ mädenietınıŋ simvoly retınde Manastyŋ ömırıne arnalǧan kädesyilardyŋ qatary kiızden jasalǧan qyrǧyz­dyŋ ūlttyq kiımı kementai, şekpenmen tolyqtyrylǧan.

Belarus-orys mädenietıne tän güldermen kestelengen halyq ruşnigı körmenıŋ körnekı jerıne qoiylǧan Keluşıler türıkmen, özbek, äzerbaijan, belarus, orys, korei jäne basqa halyqtardyŋ ūlttyq kiım, ydys-aiaq, kılem tarihymen jaqynyraq tanysa alady. Körmede Prezidenttık ortalyqtyŋ kiımder, kılem jäne kiız, jūmsaq inventar, kädesyilyq būiymdar, ydys-aiaq, beineleu önerınıŋ tuyndylary jäne materialdyq mädeniet zattary toptamalarynan 200-den astam muzeilık qūndylyqtary ūsynylǧan.

Sonyŋ ışınde özbektıŋ ūlttyq pülışten tıgılgen kiımın 2018 jyly Özbekstan Respublikasy Ş.Mirzieev tartu etken eken. Täjıkterdıŋ ūlttyq kiımın de ortalyqqa Täjıkstan Respublikasy Prezdentı E.Rahmon syiǧa tartqan eken. Mūndaǧy ärbır jädıger sol ūlttyŋ dästürınen habardar etedı. Mysaly, türkmenderdıŋ er-azamatynyŋ syrt kiımı «don» dep atalady. Jıbekten keŋ pışılıp tıgılgen şapannyŋ beldıgın qūşaqpen buyp qoiady. Jıbek şapan men qoidyŋ terısınen jasalǧan aq börık te – Türkımen Prezidentınıŋ syiy. Türıkmenstanda kılem toqu ekonomikanyŋ maŋyzdy salalarynyŋ bırı bolyp tabylady. Közdıŋ jauyn alatyn dästürlı türıkmen kılemı türıkmenderdıŋ būrynǧy Prezidentı S.Niiazov­tan 1998 jyly syiǧa berılgen. Būl körme körşı elderdıŋ prezidentterınıŋ syilyǧymen erekşelenedı. İnguş ūlttyq kiımın 1999 jyly İnguşetiianyŋ basşysy  Rustan Auşevtan kelgen. Şeşenstan Prezidentı bolǧan Doku Zavgaev syilaǧan kümısten jasalǧan qaru-jaraq ta halyqtyŋ şeberlıgıne körsetedı. Adjardyŋ ūlttyq kiımı de – sol eldıŋ basşysynyŋ täbärıgı.

Äzerbaijandar quǧyn-sürgınge ūşyraǧan Kavkaz halyqtary esebınde elımızge 30-jyldardyŋ aiaǧynda qazaq elıne jer audaryldy. Odan keiın 1950 jyldary köptegen äzerbaijandar tyŋ jerler men jaŋa industrialdy aimaqtardy igeruge keldı. 1980-90 jyldary Äzerbaijannan qonys audaruşylardyŋ jaŋa tolqyny äleumettık-ekonomikalyq jäne etnosaiasi prosesterdıŋ äserınen edäuır küşeie tüstı. Köşı-qon prosesterı Qazaqstannyŋ ärtürlı aimaqtarynda tūratyn äzerbaijandardyŋ tyǧyz bırıguıne yqpal ettı. Äzerbaijandardyŋ «Tūran» kongresı Qazaqstannyŋ äzerbaijandaryn bırıktıredı. Būl etnostyŋ mädenietınıŋ bır ūştyǧy osy körmege qoiylǧan. Mūndai qoiylǧan «Pazyryq» tüktı kılemnıŋ tarihy erekşe. Äzerbaijannyŋ Qazaqstan Res­publikasyndaǧy Tötenşe jäne ökılettı elşısı Z.A.Gaşimovtıŋ 2010 jyly syilaǧan kılemı – bızdıŋ däuırımızge deiıngı VI-III ǧasyrlardaǧy Pazyryq mädenietınıŋ qorǧanynan tabylǧan äigılı arheologiialyq oljanyŋ qalpyna keltırılgen köşırmesı. Älemdegı eŋ köne kılemnıŋ tüpnūsqasy Sankt-Peterburg qalasyndaǧy Memlekettık Ermitajda saqtalǧan. Täjıktıŋ jūqa kılemı – suzani dep atalady. Jıbek nemese maqta jıppen kestelengen şaǧyn kılemşe de  körmege qoiyldy.

Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ Qazaqstan halqy Assambleiasynyŋ «Bırlık. Jasampazdyq. Örleu» atty HHHIII sessiiasynda söilegen sözınde «Assambleiany äleumettık tūtastyq pen otanşyldyqty därıpteitın institut retınde nyǧaitu kerek» degen bolatyn. «Assambleia bıregei azamattyq institut retınde özara qūrmet pen senımnıŋ qoǧamda ornyǧa tüsuıne zor üles qosyp keledı. Bız aldaǧy mereilı belestı assambleia qyzmetın halyqqa tüsındırıp, nasihattauǧa jäne azamattardy el bırlıgın nyǧaitu jolyndaǧy auqymdy jūmysqa jūmyldyruǧa ūtymdy paidalanamyz» degen el Prezidentınıŋ sözıne orai Astana törınde ötken körme osy bırlıktı paş etedı.

Taǧyda

Aigül Uaisova

Aqparat salasynyŋ üzdıgı

Ūqsas jaŋalyqtar

Back to top button