Tarihi tūlǧa taǧylymy

Elordada ana tılımızde bılım beretın oqu ordasynyŋ senbılık taŋy erekşe atty. Astananyŋ oŋ jaǧalauynda qazaqtyŋ ǧajap jazuşysy Ǧabit Müsırepov köşesınde ornalasqan jaratylystanu-matematikalyq baǧytyndaǧy №64 mektep-liseiıne osy oqu jylynda Alaştyŋ ardaqty ūly  Sūltanbek Qojanovtyŋ esımı berılıp, biylǧy 130 jyldyǧyna orai biustı aşylyp, seminar ötkızıldı. Ūlt erteŋı üşın küresken tūlǧanyŋ ısın täuelsız eldıŋ ūlandary jalǧastyrady. Ūlt sanasynda mäŋgı jasau degen osy.

Mektep mereiı

– «100 mektep – 100 auruhana» baǧdarlamasy aiasynda salynǧan mektep 2010 jylǧy 1 qyr­küiekte qoldanysqa berılgen. Joba boiynşa 1200 oquşyǧa arnalǧan, tek qazaq tılınde oqytatyn mektep. 2020 jyly 450 oryndyq qosymşa ǧimarat berıldı. Bügınde 114 synypta 3495 oquşy bılım aluda, – deidı Sūltanbek Qojanov atyndaǧy №64 mektep-liseiınıŋ direktory Banu Baimūratova.

Bılım ordasy zamanaui materialdy-tehnikalyq bazasymen qamtamasyz etılgen. Mekteptepte himiia, fizika, geografiia, matematika, robototehnika kabinetterı bar. Jalpy mektepte 80-ge juyq kabinet. 2 sport zal, 2 şeberhana, 4 sporttyq alaŋ, 650 oryndyqtyŋ Akt zaly jäne kışı Mäjılıs zaly, 360 oryndyqty ashana, 60 adamǧa arnalǧan kıtap­hana jūmys jasau­da. Barlyq kabinetterde kompiuter men internet jelısı qosylǧan.

2022-2023 oqu jylynda mektepışılık, audandyq, oblys­tyq (qalalyq), respublikalyq, halyqaralyq türlı olimpiadalarǧa, konkurstarǧa, jarys­tarǧa 450 oquşysy qatysyp, 164-ı jüldeger atandy. Onyŋ ışınde qalalyq türlı olimpiada, konkurstardan 135, res­publikalyqtan 23, halyqaralyqtan 4 oquşy jeŋımpaz atanyp, jüldelı oryndardy ielendı. Tabys­ty mektep, tabys­ty mūǧalım, tabysty oquşy üştıgı bırlıgınde oquşylardyŋ şyǧarmaşylyq qabıletterın damytuǧa baǧyttalǧan mynadai jobalar jüzege asyruda: «64-te qonaqta», «3 kün ata-ana jūmysynda», «Eko-mektep», «Azamat» pıkırsaiys alaŋy, «Funksiialar jäne sandar», «Bır aida bır kıtap», «Önerlı örender», «Qazaqtyŋ 100 änı, 100 küiı», «STEM oqytu», «Master ART» qalalyq jobasy, «Men senıŋ qolǧanatyŋmyn!», «Robottar ligasy», «Tuǧan elge taǧzym» ölketanu-zertteu jobasy, «Sän, symbat, densaulyq» qyzdar kluby, «Örkendeu», «Altyn ūrpaq» res­publikalyq jobalary jūmys jürgızılude.

Astana qalasynyŋ keibır bılım beru ūiymdaryna tanymal tūlǧalardyŋ esımderın beru turaly Astana qalasy äkımdıgınıŋ qaulysyna säikes, biylǧy jyldyŋ basynda mäslihattyŋ şeşımımen №64 mektep-liseige Alaş ardaqtysy Sūltanbek Qojanov esımı berıldı.

Sūltanbek Qojanov – ūlt perzentı

Alaştyŋ ardaqty ūly, ırı memleket qairatkerı, aqyn, aǧartuşy Sūltanbek Qojanovtyŋ 130 jyldyǧyna arnalǧan «Tarihi tūlǧa esımımen bolaşaqqa qadam» dep atalǧan qalalyq seminar jiynyna qatysuşylardy  mektep oquşylary än aityp, bi bilep, saltanatty qarsy aldy. Kıreberıs­tegı keŋıstıkte oquşylardyŋ taqyrypqa sai salǧan suretterı, qolymen jasaǧan dünielerı körme etıp qoiylǧan. Mäjılıs zalynda tūlǧanyŋ ömırı, qyzmetı turaly mälımetter stend etıp qoiylǧan.

Seminarǧa memleket jäne qoǧam qairatkerı Quanyş ­Aitahanov, tarih ǧylymdarynyŋ doktory, Qoja Ahmet ­Iаsaui atyndaǧy Halyqaralyq qazaq-türık universitetınıŋ professory Tūrsyn Mahanūly, Sūltanbek Qojanovtyŋ nemere ınısı Tölen Qoŋqaqov, sūltanbektanuşy Äburaira Manahov, Astana qalasyndaǧy «Sūltanbek Qojanov» qorynyŋ töraǧasy Abai Abuov, Oqu-aǧartu ministrlıgınıŋ orta bılım beru komitetınıŋ basqarma basşysy Äliia Chokuşeva, Astana qalasy Bılım basqarmasynyŋ bastyǧy Qasymhan Senǧazyev, Türkiiadan arnaiy kelgen S.Qojanov­tyŋ şöberesı Sardar Jolbarys Şenşen, sondai-aq taǧlymy mol jiynǧa elordadaǧy ziia­lylar qauymy, el elden, jer jerden sūltanbektanuşylar, ūlt perzentıne taǧzym etuşıler keldı. Özı tuǧan auyly Sozaqtyŋ Aqsümbe eldı mekenındegı mektep direktory Meiram Älmahanov, taǧy basqa ūstazdar, mūǧalımder boldy.

Mektep foiesınde oquşylardan qūralǧan orkestr Qūrmanǧazynyŋ «Balbyrauyn», «Saryarqa» küilerın oinasa, halyq änı «Bipyl» qazaq biın  Aijan Jakeeva jetekşılık etetın «Saryarqa» bi ansamblın oryndady. Tolqyn Sarsenbaeva jetekşılıgındegı «Qazaqstanym» änın şyr­qaǧan balalar horynyŋ ana tılımızdegı airyqşa oryndauy kelgenderdı tamsantty. Dombyramen arnau aitqan oquşy Ashat Jeksenbaidyŋ önerı qazaqtyŋ qara nardai qaiyspai ūltqa qyzmet ūlyna taǧzym retınde qabyldanyp, tyŋdarmandar du qol şapalaqpen qoşemettep, qol soqty. «Atameken» änın ǧajap oryndaǧan talantty ūldar Aŋsar Serıkov pen Miras Sadibaidyŋ önerıne de kelgender riza bolysty.

Is-şaraǧa kelgender Sūltanbek Qojanovqa arnaiy qoiyl­ǧan biustıŋ aşyluyna qatysyp, saltanatty räsımın jasady. Astana qalalyq Bılım basqarmasynyŋ basşysy Qasymhan Senǧazyev qūttyqtau söz söiledı. Yqylas gül äkelındı.

Sūltanbek salǧan sara jol

Seminar bastalar aldyn mäjılıs zalynda jinalǧandarǧa «Stalinmen betpe-bet» atty teatr­landyrylǧan qoiylymy körsetıldı. Jūmat Joltaidyŋ «Stalinmen betpe-bet» tarihi dramasynan teatrlandyrylǧan qoiy­lymyn sahnalaǧan mekteptegı «Nūr» teatr üiırmesınıŋ oquşylary.

Qylyşynan qan tamǧan keşegı keŋestık jüie kezınde Stalinmen kezdesıp, ūltynyŋ qamy üşın basyn qaterge tıgıp, Maǧjandai aiauly aqynǧa qamqor bolǧany üşın, ūltyna şeksız qyz­met etken eŋbegı üşın, bılımdı, ziialy, ǧalym, saia­satker, qoǧam qairatkerı jendetterdıŋ qolyna tüsıp, ūlt mūraty jolynda qaza tapty. Tūlǧany somdaǧan mūǧalım de, qoiylymǧa qatysqan oquşylar da sahnalandyrǧan körınıske tarihty oqyp, zerdelep, erekşe daiyndalǧany körınıp tūr. Seminarǧa qatysuşylar keşegı zūlmat zamanǧa bır sät oralyp, ūlt perzentınıŋ aiauly taǧdyryn bır sät eske alyp, közderıne jas aldy.

– Mektepke kırıp kelgende oquşylardyŋ ana tılınde söilep, tuǧan tılımızde än salyp, küi oryndap, ülkenge ızet, kışıge qūrmet körsetuı, mūǧalımderdıŋ, oquşylardyŋ  ūlttyq kiımmen qarsy aluy – bärı-bärı şūbarlanǧan tılmen söileitın basqa mektepterge barǧandaǧy ökınışımızdı şaiyp jıbergendei, keleşekke ümıtpen qaraityndai äserge bölegenı anyq. Sol üşın de airyqşa atmosfera syilaǧan mektep ūjymyna alǧys aitamyn!, – dedı memleket jäne qoǧam qairatkerı ­Qua­nyş Aitahanūly seminarda söilegen sözınde. Būdan keiın söz alǧan professor ǧalym ­Tūrsyn ­Mahanūly da, basqa baian­damaşylar Sūltanbek Qojanov turaly ǧajaiyp, tyŋ derekterdı keltırdı.

Oqu-aǧartu ministrlıgı atynan kelgen Ä.Chokuşeva seminarǧa  qatysuşylarǧa ministr Ǧani Beisembaevtyŋ qūttyqtau hatyn oqyp berdı.

Qojanovtanu jalǧasady

Elı üşın eŋırgen, halqyn şeksız süigen ūltşyl tūlǧa – Sūltanbek Qojanov esımı qazaq halqynyŋ tarihynda öşpes ız qaldyrǧany anyq. Sūltanbek Qojanov – memleket jäne qoǧam qairatkerı, ǧalym, publisist jäne redaktor. Türkıstan avtonomiiasynyŋ bostandyǧy men täuelsızdıgı üşın zor eŋbegın sıŋırgen küres qatysuşysy. 1919-1920 jyldary Türkıstan qalasynda uezdık atqaru komitetı töraǧasynyŋ orynbasary qyzmetın atqarǧan jäne azyq-tülık komitetın basqarǧan. Sol jyldary Qazaqstanda älı aiaqtalmaǧan «ülken jylan» dep atalatyn jūttyŋ zardabyn şekken aş-jalaŋaştarǧa azyq-tülıktı ädılettı bölıp, halyqtyŋ süiıspenşılıgıne bölengen.

Sūltanbek Qojanov 1894 jyly tamyz aiynda Oŋtüstık Qazaqstan oblysy Sozaq audany, kielı Aqsümbe auylynda düniege kelgen. Sūltanbekke bolaşaq ömırlık joldama bergen, kielı meken Türkıstan boldy. Bala Sūltanbektıŋ qarşadaiynan bılımge qūştar bolyp, tabiǧi zerektıgınıŋ jyldam jetıluıne ärtürlı sebepter bar, öŋırdegı aǧartuşy közı aşyq ūlttyq aǧartuşylar men orys jerınen kelgen ziialy qauym jäne aǧa buyn Alaş qairatkerlerınıŋ yqpaly boldy.

Sūltanbek Qojanov – qazaqtan şyqqan tūŋǧyş diplomat, sol uaqyttaǧy bırınşı keŋes diplomaty, otandyq ǧylymda atyn altyn ärıppen qaldyrǧan memleket jäne qoǧam qairatkerı Näzır Töreqūlovtyŋ şäkırtı.

Sūltanbek Qojanov esımın Almatydaǧy universitette oqyp jürgende Alaş azamattary turaly endı ǧana zertteuler kıtap bolyp şyǧyp jatqan tūsta professor ūstazym Temırbek Qojakeevten estıdım. Esımı, qyzmetı jadymda jattalyp qalypty. Qazaq tarihyna jazylar keremet kün boldy.

Mektep-liseidegı Alaştyŋ ardaqty azamaty Sūltanbek ­Qojanovtyŋ tuǧanyna 130 jyldyq mereitoiynyŋ qūrmetıne mektep oquşylary arasynda ūiymdastyrylǧan şahmat, qolöner, suret salu, otbasylyq estafeta, futbol, voleibol, basketbol, qol küresı, toǧyz­qūmalaq, qūstar ūiasyn jasau, asfaltqa suret salu, jas ekolog jäne ekodebat saiystary, asyq oiyny, sporttyq estafeta, esse jazu baiqauy, jas aqyndar müşäirasy – sport, öner baiqau­larynyŋ qorytyndysyn qūrmettı qonaqtar jasap, jeŋımpazdardy arnaiy diplomdarmen, baǧaly syilyqtarmen marapattady.

Qazaqtyŋ tarihynda altyn ärıptermen jazylatyn Sūltanbek Qojanovtyŋ esımı, elge jasaǧan qyzmetı bügınde osylaişa jas ūrpaqtyŋ sanasynda qaita jaŋǧyryp, ūltqa, halyqqa qyzmet etetın ūl-qyzdardyŋ ösıp şyǧuyna baǧyttaidy. Bügıngı igı ıs-şara, ana tılımızdı, tarihymyz­dy, önerımızdı därıptegen jiyn osyny meŋzeidı.