Astanadaǧy Ūlttyq akademiialyq kıtaphanada ǧibratty ǧalym, bıregei tūlǧa Tūrsynbek Käkışevtıŋ 90 jyldyǧyna arnalǧan «Ǧalym. Ūstaz. Qairatker» atty döŋgelek üstel mäjılısı öttı.
Aituly şara barysynda körnektı qairatkerdıŋ ǧylymi ädebi mūrasy men azamattyq bolmysy jaiynda tūşymdy äŋgımeler qozǧaldy. Jiyndy filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, professor Şäkır Ybyraev jürgızıp, «Qazır aramyzda joq Tūrsekeŋ jaiyndaǧy ädılettı, şynaiy pıkırımızdı endı aitatyn kez keldı» dep, alǧaşqy sözdı Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı, qalamger Sūltan Orazalinge berdı.
– Tūrsekeŋdı ädebiet degen älemge kelgennen berı bılemın. Eŋ alǧaş körgenım, akademiiada ülken äŋgıme boldy. Studentpın. Sol aitys-tartysta Tūrsekeŋ jeŋdı me, jeŋbedı me bılmeimın, sonda ol öz prinsipınen qaitpaityn mınezımen esımde qaldy. Qaisar qazaq edı. Ädebiet ǧylymyna tolqyn-tolqynmen kelgen buyndar boldy. Onyŋ basynda Beisenbai Kenjebaev, Mūhamedjan Qarataev, Belgıbai Şalabaev tūrdy. Odan keiın ädebietke kelgen ekınşı tolqyn – Tūrsekeŋnıŋ buyndary. Ol – Serık Qirabaev, Zeinolla Qabdolov sekıldı soǧystan
keiın kelgen tolqynnyŋ ökılderı ädebiet ǧylymyna tabandy eŋbek ettı. Ädebietımızdıŋ tarihy men teoriiasyn jasaǧan osy ekı buyn, – dep halqymyzdyŋ ardaqty perzentınıŋ kısılık kelbetıne toqtaldy. Odan keiın ǧalymnyŋ tuǧan bauyry Jaqiia Käkışev aǧasy jaiynda ädemı estelık aitty.
– Tūrsekeŋ menen üş jas ülken. Äke-şeşemız sauatsyz adam boldy. Men üidıŋ kenjesımın. Tūrsynbek Almatyda 4-kursta oqyp jürgende «auylǧa kelmeimın, jūmys ısteimın» dep hat jazypty. Hattyŋ soŋyna Jaqiia, sen ne ıstep jürsıŋ?» dep maǧan sūraq qoiypty. Men 9-klasty bıtırıp, demalysta jürgenmın. Sodan tamyzdyŋ orta kezınde äkemnen hat keldı. «Jaqiiany Almatyǧa jıber. Kelesı jyly 10 klasty bıtıredı. Jaqsy daiyndyq kerek» dep. Sonda äkem oilanyp: maǧan bar dedı. Ekeuın bırge bolyŋdar» dedı. Sodan Almatyǧa keldım, – dep aǧasynyŋ jasaǧan qamqorlyǧyn baiandady. Memlekettık syilyqtyŋ laureaty, aqyn Nesıpbek Aitūly arnau öleŋın oqydy. Ädebiettanuşy-ǧalym, akademik Dihan Qamzabekūly talantty tūlǧa jaily salmaqty söz söiledı.
– Tūrsekeŋdı bärımız de jaqsy köremız. Osyndai maŋyzdy şaranyŋ Astanada ötuınıŋ mänı zor. Bügıngı söz Tūrsekeŋnıŋ mūrasy elordaǧa qalai keldı degen sūraq töŋıregınde boluy kerek dep oilaimyn. Qazır qai jerge barsaŋyz da, qai ortada bolsaŋyz da, ǧylymnyŋ, bılımnıŋ älsırep ketkenı köp aitylady. Osylai jauapsyz qarai beretın bolsaq ne bolamyz degen oilar mazalaidy. Qazır ädebiet salasy boiynşa doktoranturaǧa qabyldau jürıp jatyr, soǧan niet bıldırgen şäkırtterımız sapaly ma? Erteŋ olar Tūrsekeŋdei jäne taǧy basqa aituly azamattardyŋ mūrasyn jaŋǧyrtyp, ızın basa ala ma degen sūraq tuady. Ol kısı Säkenge arnalǧan zertteu eŋbekterı arqyly alaştyŋ azamattary turaly söz qozǧady. Barlyq sanaly ǧūmyry ūltqa qyzmet etuden tūrdy. Ūlttyŋ qamy degende janyp tüsedı. Aitatyn jerde pıkırın bükpei, aşyq aitty. Ǧylymi eŋbekterın dälel däiekpen şegelep jazdy. Jastarǧa erekşe qamqor boldy. Astanaǧa Tūrsekeŋdei aqsaqal qajet edı. Tūrsekeŋ elordaǧa kele almady, – dep abyz aqsaqaldyŋ ädebi mūrasyn nasihattauǧa köp köŋıl bölu kerektıgın basa aitty.
Şäkır Ybyraev ǧalymnyŋ ūlttyq kadrlardy qalaǧa alyp qalu jaiyndaǧy erlıgın äŋgımeledı. Jalpy, jiynǧa qatysqan ziialylardyŋ ǧibratty ǧalym turaly parasatty oi örbıttı. Atamyzdyŋ tuǧan elı Aqmola oblysynan kelgen delagasiia ökılderı daryndy tūlǧanyŋ asyl jary, ǧalym Küläş Ahmet apaiymyzǧa at mıngızıp, syi-qūrmet körsettı.
Şara soŋynda Küläş Ahmet söz alyp, «Tūrsekeŋ osy öŋırden bala bolyp ketıp edı, dana bolyp oraldy» dep jinalǧandarǧa ızgı lebızın bıldırdı.
Azamat
Esenjol
