Ötken jazda Ekologiia, geologiia jäne tabiǧi resurster ministrı Maǧzūm Myrzaǧalievtı qabyldaǧan Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev qatty tūrmystyq qaldyqtardy qaita öŋdeu men şyǧaru mäselelerın şeşudı tapsyrdy. Jaqynda elordany odan ärı damytu jönındegı keŋeste bas qalanyŋ ainalasy qoqysqa tolyp bara jatqanyn aityp, atalmyş ministrlıkke qoqysty rūqsat etılmegen jerlerge tögetınderge äkımşılık jazany qataŋdatuǧa tapsyrma berdı. Qala tūrǧyndarynyŋ tūrmystyq mädenietıne de toqtalyp, olar astanalyq atqa sai bolyp, qoqysty beibereket şaşudy qoiyp, jürgen jerlerınde tazalyqty saqtau qajettıgın atap öttı.
QALDYQTARDYŊ 14 PAIYZY ǦANA SŪRYPTALADY
Bügınderı qatty tūrmystyq qaldyqtardy öŋdeu mäselesı tūtas el üşın özektı bolyp otyr. Elordada onyŋ 14 paiyzy ǧana sūryptalady. Al basqa aimaqtarda körsetkış odan da tömen. Osy oraida 2040 jylǧa deiın qaldyqtardy öŋdeu deŋgeiın kem degende 40 paiyzǧa jetkızu mındetı qoiylyp otyr.
Nūr-Sūltan qalasynyŋ äkımı Altai Kölgınov Ekologiia, geologiia jäne tabiǧi resurster ministrı Maǧzūm Myrzaǧalievpen bırge qaladaǧy qoqys poligony men qatty tūrmystyq qaldyqtardy öŋdeu keşenın aralap şyqqan. Keşen kün saiyn elordanyŋ qoqys şyǧaratyn 65 kompaniiasynan 950 tonnaǧa deiın qabyldaidy. Alaida būl keşende qarjylyq jäne şaruaşylyq mäseleler bar. Qala äkımdıgı men ministrlık soǧan qatysty problemalardy bırlesıp şeşuge kelıstı.
Bıraq qaldyqtardy tiıstı öŋdeu keşenıne aparyp tapsyruǧa erınetın kompaniialar da bar. Negızınen, qūrylyspen ainalysatyn olar «Esıl-Nūra» arnasy ainalasyn jäne Qorǧaljyn tas joly boiyn zaŋsyz qoqys poligonyna ainaldyrǧan. Jyldar boiy sol aumaqtarǧa qoqysty tögıp, qūrylys qaldyqtarynan «tau» tūrǧyzyp qoiǧan.
15 qaraşa bırqatar elderde qoqysty qaita öŋdeu künı retınde atalyp ötıledı. Būl – öte özektı mäsele. Bügınderı qatty tūrmystyq qaldyqtardy öŋdeu mäselesı tūtas el üşın özektı bolyp otyr. Elordada onyŋ 14 paiyzy ǧana sūryptalady. Al basqa aimaqtarda körsetkış odan da tömen.
ZAŊSYZ 431 QOQYS ORNY ANYQTALDY
«Elordadaǧy problemanyŋ bırı – qatty tūrmystyq qaldyqtardy rūqsat etılmegen jerlerge tögu bolyp otyr. Osy künge deiın qaladaǧy audandardyŋ äkımdıkterımen bırge bıraz jūmys atqardyq. Alaida zaŋǧa baǧynbaityn tabiǧatty paidalanuşy qūrylys ūiymdary jaǧdaidy kürdelendırıp jıberdı. Bas qalada qoqys üiındılerıne tolyp qalǧan ekı zaŋsyz oryn bar. Onyŋ bırı – «Esıl-Nūra» arnasy, ekınşısı – Qorǧaljyn tas jolynyŋ boiy. Ekologiia, geologiia jäne tabiǧi resurster ministrlıgı men «Qazaqstan Ǧaryş Sapary» ūlttyq kompaniiasy arasynda memorandumǧa qol qoiyldy. Soǧan säikes öŋırlerde jäne respublikalyq maŋyzy bar qalalarda ǧaryştyq zondtau jasaimyz. Sonyŋ arqasynda Nūr-Sūltan qalasynda zaŋsyz 431 qoqys orny anyqtaldy. Departamentımız sonyŋ bärın tekserıp jatyr. Qazırge deiın sondai 300 oryn bar ekenı däleldendı. Tiıstı hattar qala audandarynyŋ äkımdıkterıne jıberıldı. 68 oryn boiynşa jūmys jürgızılıp, olar joiyldy. Basqa oryndarǧa qatysty jūmysty jalǧastyryp jatyrmyz. Būǧan qosa, Ekologiia, geologiia jäne tabiǧi resurster ministrlıgı men elorda äkımdıgı zaŋsyz qoqys oryndaryn joiudyŋ jospar-kestesıne qol qoidy. Iаǧni, būl jūmystyŋ naqty merzımderı belgılendı» deidı Nūr-Sūltan qalasy boiynşa Ekologiia departamentınıŋ basşysy Mansūr Oşurbaev.
10 ŪIYM JAUAPKERŞILIKKE TARTYLDY
Sonymen qatar qala äkımdıgı jekemenşık aumaqtardaǧy qoqysty joiu boiynşa Ekologiia departamentıne hattardy jöneltıp otyrady. Tarqatyp aitar bolsaq, özıne tiesılı aumaq tazalyǧyna salǧyrt qaraityn kompaniialar da kezdesedı. Būl üşın qazırge deiın 10 ūiym jauapkerşılıkke tartyldy. Äkımşılık kodekstıŋ 324, 344, 351-baptaryna säikes (qorşaǧan ortany qorǧau jönındegı sanitariialyq-epidemiologiialyq jäne ekologiialyq talaptardy būzu, öndırıs jäne tūtynu qaldyqtarymen jūmys ısteuge, sarqyndy sudy aǧyzuǧa qoiylatyn talaptardy būzu, öndırıs jäne tūtynu qaldyqtaryn esepke alu, kädege jaratu jäne zalalsyzdandyru qaǧidalaryn būzu) jeke tūlǧalar men şaǧyn biznes ökılderıne 10 AEK-ten bastap, al ırı käsıporyndarǧa 200 AEK-ke deiın aiyppūl salynady. Qarjyǧa şaqqanda būl säikesınşe 25250 teŋge men 505 myŋ teŋge.
AIYPPŪL KÖLEMI ÖSEDI
«Ärine, aiyppūl kölemı az. Odan zaŋdy būzatyndar qoryqpaidy. Bıraq Ekologiia departamentı qadaǧalauşy organ ǧana. Qazır Ekologiia, geologiia jäne tabiǧi resurster ministrlıgı Ekologiialyq kodekstıŋ jaŋa jobasyn äzırlep jatyr. Būl qorşaǧan ortaǧa qatysty tuyndap jatqan mäselelerdı şeşuge baǧyttalady. Äkımşılık kodekske de tüzetuler men özgerıster engızıluı tiıs. Aiyppūl kölemı sonda ösırıledı. Iаǧni, jauapkerşılık qataitylady. Al bügınderı bız tiıstı zaŋsyzdyqty joiu boiynşa hat qana jıbere alamyz. Biyl qar tüskenşe zaŋsyz qoqys oryndary joiyluy kerek. Olardan qatty tūrmystyq qaldyqtar qalanyŋ qoqys poligonyna aparylady. Audandardyŋ äkımdıkterıne būl jūmysqa qarjy bölındı» deidı M.Oşurbaev.
JAŊA EKOLOGİIаLYQ KODEKS NENI KÖZDEIDI?
Ekologiialyq kodeks jobasyn äzırleu kezınde ekologiialyq retteudıŋ halyqaralyq täjıribesı eskerıldı. Būl qūjat qorşaǧan ortany baǧalau jüiesın qaita qaraudy, tabiǧat paidalanuşyny emissiialardy azaituǧa yntalandyrudy, qaldyqtardy normalaudyŋ qaǧidattaryn jetıldırudı, ekologiialyq retteudıŋ progressivtı tetıkterın engızudı, ekologiialyq zaŋnamany būzǧany üşın äkımşılık sanksiialardyŋ mölşerın qaita qaraudy, qorşaǧan ortaǧa emissiia üşın tölemnen tüsetın qarajatty tiımdı paidalanu mäselesın şeşudı jäne belgılı bır öŋırdıŋ ekologiialyq jaǧdaiyn jaqsartudy közdeidı.
Elorda ainalasyn zaŋsyz qoqys oryndaryna ainaldyratyn kompaniialarmen küres bırneşe jyldan berı jalǧasyp kele jatqanyn aitu kerek. Mäselen, 2016 jyly «Esıl-Nūra» arnasyna aparar jolda «Sergek» beinebaqylau kameralary ornatylyp, kölıkter öte almaityndai etıp bloktar qoiyldy. Būǧan qosa, patrul aumaqty küzettı. Alaida tiıstı şaralar toqtaǧannan keiın bärı «baiaǧy jartas – bır jartas» küiıne kelgen.
Zaŋsyzdyqqa jol beretın qūrylys kompaniialary elordamen ırgeles Aqmola oblysynyŋ Arşaly jäne Selinograd audandary aumaqtarynyŋ ekologiiasyna da ziianyn tigızıp otyr. Mäselen, Taitöbe maŋaiyna qoqysty üiıp tastaǧan. Endı ony şyǧarudy atalmyş audandardyŋ jauapty mekemelerı ūiymdastyruy tiıs. Desek te, ötken jazda «Bırge – Taza Qazaqstan» jalpyūlttyq aksiiasynyŋ şeŋberınde Qoiandy, Viacheslav su qoimalary, Esıl men Qarasu özenderı, Maibalyq kölı jaǧalaulary tazartyldy. Būl jaǧdai bas qala men körşıles oblysqa tiesılı oryndardyŋ tazalanyp qaluyna septıgın tigızdı.
