Juyrda Astana qalalyq Qoǧamdyq keŋesı şahardaǧy qorşaǧan ortany sauyqtyru şaralarynyŋ 2018-2020 jyldarǧa arnalǧan keşendı josparyn bekıttı. Jospardy qalalyq Tabiǧi resurstar jäne tabiǧatty paidalanudy retteu basqarmasymen bırge Qazaqstannyŋ ekologiialyq ūiymdary qauymdastyǧy äzırledı. Atalmyş qauymdastyqtyŋ basqarma töraiymy Aigül Solovevanyŋ aituynşa, būl künde elorda ekologiiasyna qatysty tüitkılder anyqtaldy. Segız bölımnen tūratyn keşendı jospar sol tüitkılderdı şeşuge baǧyttalady.
LAS QALDYQTAR AZAIаDY
Aldymen stasionarlyq közderden auaǧa taralatyn las qaldyqtardy azaitu maqsatynda bırınşı jäne ekınşı jylu-elektr ortalyqtarynda bırqatar jūmystar qolǧa alynady. Sonyŋ ışınde 1-JEO-nyŋ №2 mūrjasyn auystyru josparlanuda. Sondai-aq, būl ortalyqtyŋ №1 stansadaǧy qazandyq agregatynyŋ bölşekterı, atap aitsaq, küldı ūstaityn qondyrǧy emulgatorǧa auystyrylyp, janu qūrylǧysy qalpyna keltırıledı. Būl jaǧdai azot qyşqylyn jylyna 47 tonnaǧa, küldıŋ jylyna 256 tonnaǧa taraluyn tömendetedı.
2-JEO-nyŋ №6 stansadaǧy qazandyq agregatynyŋ emulgatorlary jöndeledı. Osy jūmystar biyl jäne kelesı jyly ıstelmek. Promyşlennyi tūrǧyn alabyndaǧy bır avtonomdy qazandyqtyŋ jyluyn tūtynatyn halyq 2020 jyly ortalyq jylu jüiesıne qosylmaq. Sonda da las qaldyqtardyŋ taraluy 207 tonnaǧa azaimaq.
Jalpy tūrǧyn alaptardaǧy jeke üiler, ǧimarattar men qūrylystar gaz jyluyna köşırılmek. «Jasyl» ekonomika» tūjyrymdamasyna säikes balamaly, jaŋartylatyn energiia közderın engızıp, damytu közdelude. Būǧan qosa, tūrǧyn üi qorynda energiiany ünemdeu men energiianyŋ nätijelıgı arttyrylmaq.
VELOJOLDAR JOSPARY
Astanada velosiped kölıgın damytu arqyly kölıkter aǧyny azaiyp, qala ekologiiasy jaqsarmaq. Jalpy üş jyldyŋ ışınde 614,6 şaqyrymdy qūraityn velojoldar salynbaq. Al 2021-2022 jyldary būǧan taǧy myŋnan astam şaqyrym qosylmaq. Joba tört kezeŋde jüzege asyrylady.
Biyl velojoldardyŋ qūrylysy Saryarqa audanyndaǧy Esıl özenınıŋ jaǧalauynan bastalyp, ärı qarai ortalyq saiabaq arqyly sol jaǧalau men qoldanystaǧy «Jasyl beldeu» aumaǧyndaǧy velosiped jolaqtaryna deiın sozylady. Astananyŋ 20 jyldyǧyna orai bırneşe öŋır elordaǧa velojoldardy syiǧa tartudy közdep otyr.
Astananyŋ Bas josparynyŋ mamandary Berlin, Dubai, Barselona syndy älemnıŋ bırqatar qalalarynyŋ velosiped infraqūrylymyn saralady. Olardyŋ aituynşa, būdan soŋ keibır adamdar jyldyŋ jyly mezgılınde jeke kölık pen qoǧamdyq kölıkten bas tartyp, velosipedke otyratyn bolady. Älemdegı täjıribege säikes jaiau jürgınşıler men velojoldardyŋ tüsı de ūsynyldy. Mysaly, Dubaida velojoldar tūtas qyzyl tüske boialsa, Europanyŋ ırı qalalarynda olar jasyl, kök nemes qara tüsten tūrady. Velojoldardyŋ tüsı boiynşa şeşım älı qabyldanǧan joq. Bıraq qala äkımdıgı mamandardyŋ qoŋyr qyzǧylt tüske boialǧan velojoldar ūzaq saqtalady degen pıkırın qūptap otyr.
ELEKTR-AVTOBUSTARMEN JÜRUIMIZ MÜMKIN
Bolaşaqta Astanada elektrmen jüretın avtobustar paida boluy mümkın. Qazır avtobustardyŋ sany, olardyŋ baǧdary zerttelıp jatyr. Būǧan qosa, elektromobilderge arnalǧan infraqūrylym qūrylmaq. Ol üşın qalada elektrdı toltyrudyŋ 50 stansasy salynbaq. Ärine, qoǧamdyq jäne kommunaldyq kölıktı balamaly janarmaiǧa köşıru de jalǧasady.
Astanany kögaldandyru jäne abattandyrudyŋ 2030 jylǧa deiıngı tūjyrymdamasy äzırlenbek. Onda qazırgı zamanǧy tehnologiialar eskerılmek. Sonyŋ ışıne «Jasyl beldeudı» damytu da kıredı.
Qaldyqtardy basqaru jäne qaita öŋdeu jūmysy da jalǧasady. Ol üşın «KazRecycle Service» JŞS-nyŋ ielıgındegı qoqysty öŋdeu keşenı jaŋǧyrtylyp, «jasyl» tehnologiia jolymen qatty tūrmystyq qaldyqtar öŋdelmek. Qauıp töndıretın zattar (paidalanylǧan tehnikalyq mailar, medisinalyq jäne himiialyq qaldyqtar) bölek öŋdeledı. Qūrylys qaldyqtaryn
jinap, qaita öŋdeu üşın tiıstı alaŋ salynady. Qoqysty şyǧarudy baqylaityn mobildık qosymşa äzırlenedı.
Su resurstaryn retteu maqsatynda Esıl, Aqbūlaq, Sarybūlaq özenderınde tiıstı jūmystar jürgızıledı. Ekınşı kärızdık tazalau qūrylǧysy salynady. Kışı Taldyköl aumaǧynda jerüstı jäne jerasty sularyn retteudıŋ jobasy daiyndalady. Būl sol aimaqta bolaşaqta salynatyn tūrǧyn üilerdı su basudyŋ aldyn alu üşın jasalady. Gidroqaiyrmanyŋ qūrylysy da bastalady. Onyŋ jobasy daiyn.
Qorşaǧan orta jaǧdaiyn baqylau üzbei jürgızıledı. Astanany 2030 jylǧa deiın tömen kömırtektı damu strategiiasy äzırlenedı. Atalmyş jūmystardyŋ bärı respublikalyq jäne jergılıktı biudjet, jeke investisiialardy tartu jolymen, äleumettık jeke ärıptestık negızde jüzege aspaq.
Amanǧali QALJANOV
