Täuelsız Qazaqstan tarihyndaǧy eŋ alǧaşqy qūjattyŋ bırı – Semei poligonyn bırjola jabu turaly Elbasy Jarlyǧyna biyl 25 jyl toldy. Būl Prezidenttıŋ beibıt ömır, berekelı tūrmys – qarusyzdanu saiasatyndaǧy tūŋǧyş qadamy bolatyn.
Osyǧan bailanysty «Astana» ūlttyq suret galereiasynda «Iаdrolyq qarusyz älem» atty jiyn bolyp öttı. Oǧan «Atom» jobasynyŋ qūrmettı elşısı, iadroǧa qarsy qozǧalys belsendısı, auzymen suret salatyn tanymal suretşı Kärıpbek Küiıkov qatysty. Beineleu önerınıŋ şabandozy äŋgıme arasynda jürekke jazylmastai jara salǧan Semei poligony turaly tebırene aityp berdı.
– Adamzat tarihyndaǧy ūzaq jyldarǧa sozylǧan eŋ köp jarylys Semei öŋırınde jasaldy. Zardaby tek Şyǧys Qazaqstan, Pavlodar jäne Qaraǧandy oblystarymen şektelıp qalmai, alys jatqan qazaq dalasyna da jettı. Alǧaşynda adamdar men januarlarǧa tıkelei uyn şaşqan aşyq synaqtar, tıptı, jer astynda da jalǧasty. Radiasiianyŋ äserınen adamdar ǧana emes, jerdıŋ asty da, üstı de zardap şektı, – deidı ol.
Tuǧanda ekı qoly joq bolsa da, taǧdyrdyŋ auyrtpalyǧyna nalymai, kerısınşe, adamzatty beibıtşılık bastamaǧa qoldau bıldıruge şaqyryp jürgen suretşı – poligonǧa ırgeles jatqan Egındıbūlaq auylynyŋ tumasy. Tuyndylaryn älem tanidy. Semei poligony zardaptaryn arqau etken şyǧarmalary şetel körmelerıne qoiyldy.
Elbasy da özınıŋ estelık jazbalarynda «Iаdrolyq synaqtardyŋ barlyq qasıretın moinymen kötergen Qazaqstan halqy üşın olarǧa tolyq tyiym salu mäselesı asa kökeikestı bolyp tabylady. Öitkenı, Semei poligonynda 40 jylda 450 synaq jasalsa, odan 1,5 million adam zardap şektı. Sondyqtan, men 1991 jyldyŋ 29 tamyzynda eş qobaljymastan Semei iadrolyq poligonyn jabu turaly Jarlyq şyǧardym» dep jazady. Osylaişa 1991 jyly eŋ ırı iadrolyq synaq alaŋdarynyŋ bırıne ainalǧan Semei poligony jabyldy. Jappai qyryp-joiu qaru-jaraǧynan öz erkımen bas tarttyq.
Bügınde älem halqy jyl saiyn 29 tamyzdy iadrolyq qaruǧa qarsy kürestıŋ halyqaralyq künı retınde atap ötedı.
Gülmira ŞARHANQYZY
