Byltyr bas qalamyzdyŋ qaq törıne «Qazaq elıne myŋ alǧys!» atty eskertkış ornatylǧan. Monumenttıŋ erekşelıgı sol ötken ǧasyrdyŋ zobalaŋ jyldary türlı ūlt ökılderın bauyryna basqan qazaq halqynyŋ meiırımdılıgın beineleidı. Bırer kün būryn Qazaqstan halqy Assambleiasynyŋ ūiytqy boluymen Alǧys künı qarsaŋynda būl orynǧa gül şoǧyn qoiu räsımı öttı.
Saltanatty jiynǧa Parlament Mäjılısınıŋ deputattary, elımızdegı türlı etno-mädeni bırlestıkterdıŋ ökılderı, respublikalyq «Jaŋǧyru joly» jastar qozǧalysynyŋ belsendılerı, qoǧam qairatkerlerı men qala tūrǧyndary qatysty.
– Qazaqstan halqy osymen törtınşı jyl qatarynan Alǧys aitu künın atap ötıp jatyr. Elbasynyŋ bastauymen qolǧa alynǧan būl merekenıŋ maŋyzy öte zor. Ötken ǧasyrdyŋ qily-qystau kezeŋderınde qazaq jerıne qanşama adam jer audarylyp keldı. Sonda qazaq halqy ışer asyn, tūryp jatqan üiın bölısıp, sol jandardyŋ tırşılıkke ılesıp ketuıne ülken kömegın tigızdı. Al tūtqynda jürgenderge kömek retınde sütten jasalǧan qūrt laqtyryp, aştyqtan aman alyp qalǧan. Qazır būl el olardyŋ da Otanyna ainaldy. Mıne, Alǧys aitu künı qazaq halqynyŋ osyndai darhan köŋılıne alǧys bıldıru üşın qūrylǧan mereke, – dedı Qazaqstan halqy Assambleiasy Töraǧasynyŋ būrynǧy orynbasary Leonid Prokopenko.
Al «Korei etnomädeni bırlestıgı» töraǧasynyŋ orynbasary Roza Pak elordada 5500-dei korei ūltynyŋ ökılı tūratynyn tılge tiek ete otyryp, olardyŋ 350-ge juyǧy arnaiy ortalyqta belsendı jūmys ısteitının jetkızdı.
– Qazaq halqynyŋ aumaly-tökpelı jyldary körsetken kömegın kezektı ret eske alyp, ata-babalarymyzdyŋ ruhyna taǧzym etu üşın gül şoqtaryn äkeldık. Sol bır qiyn kezeŋderde taryǧyp, qiynşylyq körıp jürgenıne qaramastan şetten kelgen köptegen ūltqa qūşaǧyn aşty. Anam 1937 jyly 24 jasyna qaraǧanda Taldyqorǧan maŋaiyna jer audarylypty. Qazır ol kısınıŋ jasy 100-den asty, densaulyǧy jaqsy, şiraq. Älı künge deiın qazaq elınıŋ jasaǧan jaqsylyǧyn auzynan tastamai, jiı aityp otyrady, – dedı Roza Pak.
Al tūla boiy qazaq dep tūratyn, qazaq dep jüregı soǧatyn şeşen-inguş etnomädeni ortalyǧynyŋ ökılı Magomed Sukalov Aqmola öŋırınde tuyp-öskenın aityp, ötken şaqtaǧy estelıkterımen bölıstı.
– Şeşen ūltynyŋ qazaq jerıne kelgenıne 75 jyl bolyp qaldy. Būl jerdegı qazaqtyŋ qamqorlyǧynyŋ arqasynda ömır sürıp kettık. Qazaq balalarymen qūlyn-taidai bırge ösıp, tūrmystyŋ tauqymetın de bırlesıp ötkerdık. Şeşen halqy būl eldıŋ jaqsylyǧyn eşqaşan ūmytqan emes. Qūran oqylǧan tūsta qazaq halqyn batamyzǧa qosyp otyru ädetke ainalyp ketken. Osyndai qūrmetı üşın qazaq halqyna alǧysymyz şeksız!» dep aǧynan jaryldy Magomed Sukalov.
Jiynǧa jinalǧandardyŋ bırı – «Vozrojdenie» nemıs qoǧamynyŋ ökılı Alena Rener ata-äjesınıŋ körgen qiyndyqtary turaly bölıstı.
– Äjem aityp otyratyn, jer audarylu turaly şeşım qabyldanǧanda özderımen bırge kışkene ǧana sömkesın alyp jüruge rūqsat berıptı. Al jol boiǧy qiyndyqqa bırneşe balasy şydamai, qaitys bolyp ketken. Kelgen kezde barar jerı, kırer üiı bolmaǧan soŋ jergılıktı qazaqtar bauyryna basypty. Qazır elımızde 180 myŋdai nemıs azamaty bar. Bärımız Otanymyzdy Qazaqstan dep bılemız. Özım Germaniiadan bölek älemnıŋ bırneşe elıne baryp keldım. Bıraq däl qazaq halqyndai özge ūlt ökılderıne meiırımmen qaraǧanyn baiqamadym. Osy jaǧynan Germaniianyŋ Qazaqstannan üirenerı köp dep aitar edım, – dedı ol.
«Qazaq elıne myŋ alǧys!» monumentın bas qalamyzdyŋ 20 jyldyǧyna arnap Qaraǧandy oblysy syiǧa tartqan bolatyn. Būl eskertkış quǧyn-sürgın jyldary Qazaqstanǧa jer audarylǧan köptegen ūlt ökılın bauyryna basqan dana halqymyzdyŋ meiırımdılıgın beineleidı.
Elbasyna alǧys aitamyn
– Alǧys aitu künınıŋ alar orny erekşe. Ötkenge köz jügırtıp, tarih qoinauyna üŋıler bolsaq, ata-babalarymyz jer audaru, aştyq, qala berdı atu jazasyna kesılu sekıldı türlı qiyndyqtar körıp, jaqyndarynan airyldy. Mūndai tar jol taiǧaq keşu uaqytynda kömek qolyn sozǧan qaiyrymdy jandar qaşanda alǧysqa laiyq.
Qazır bız beibıt künde jaibaraqat ömır sürıp jatyrmyz. Osyndai yntymaǧy jarasqan elımızdıŋ ärbır azamaty men Elbasyna alǧys aitqym keledı.
Bızdıŋ küşımız – bırlıkte
– Bügınde bız yntymaǧy men yrysy, tatulyǧy men bırlıgı jarasyp tūrǧan elde 100-den astam ūlt pen ūlys ökılı tūryp jatyrmyz. Mūnda türlı etnomädni ortalyqtar aşylyp, ärbır etnos ökılı öz ana tılın tolyq meŋgerıp, ata-babalarymyzdyŋ tarihyn, salt-dästürın üirenuıne jaǧdai jasalyp otyr.
Bızdıŋ küşımız – bırlıgımızde. Osynyŋ arqasynda kün sanap damyp kelemız. Älemge bır şaŋyraq astynda köptegen ūlt ökılı ömır süre alatynyn däleldep, ülgı körsetıp jürmız. Ötken ǧasyrdyŋ qiyn kezeŋderınde kömek körsetken qazaq halqyna myŋ alǧys!
Meiırım merekesı
– Būl kün az ǧana uaqyttyŋ ışınde igılıgı mol dästürlı merekege ainalyp kettı. Bız aşarşylyq, soǧys uaqytyn körse de moiymai, ömırlık ūstanymynan airylmaǧan, şetten kelgen jandarǧa kömek qolyn sozyp, keiıngı ūrpaqqa ülgı bola bılgen ata-babalarymyzǧa alǧys bıldıremız!
Ata-babalarymyz jer audarylyp kelgende qazaq halqynan jylulyq körıp, qoldau tapqan. Osynyŋ arqasynda ukrain ūlty Qazaqstandy öz Otany retınde tanyp, osynda ömır boiy qalyp qana qoimai, elımızdıŋ ekonomikalyq jäne gumanitarlyq äleuetın arttyruǧa belsendı aralasty.
Baitaq Otanymyzdy mekendep, onyŋ damuyna üles qosyp kele jatqan jandarǧa alǧys aitamyn! Elımızde beibıtşılık pen ūltaralyq kelısım nyǧaia bersın!
Syilastyqqa ne jetsın!
– Bügın elımızdıŋ ärbır azamaty bızdıŋ tatu jäne köpūltty qazaqstandyq otbasymyz ötken ǧasyrdyŋ aumaly-tökpelı jyldary bıraz jannyŋ taǧdyryn toǧystyryp, sonyŋ nätijesınde qalyptasqanyn bıledı. Qazırgı uaqytta türlı etnos ökılderı jer audaru, ūjymdastyru sekıldı san aluan qiyndyqtardy ötkergen uaqytta öz jerıne, üiıne panalatyp, meiırımdılıgın körsetken qazaq halqyna alǧysy şeksız.
Alǧys aitu – qai uaqytta bolmasyn adamdar arasynda jaqsy qarym-qatynas ornatatyny belgılı. Qazaqstan halqyn osyndai maŋyzy zor merekelerdıŋ bırı – Alǧys aitu künımen qūttyqtai otyryp, özara syilastyq, dostyq pen myqty ūltaralyq kelısım tıleimın!
