Qazaqstan Respublikasynyŋ Tūŋǧyş Prezidentı Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ «Ūly dalanyŋ jetı qyry» maqalasynda jüktegen bır mındet – barlyq otandyq jäne şeteldık arhivter düniesıne eleulı ırgelı zertteuler jürgızu üşın arnaiy «Arhiv-2025» jetı jyldyq baǧdarlamasyn äzırleu tapsyrylǧan bolatyn. Qazaqstan Respublikasy Ūlttyq arhivındegı «Arhiv-2025» ǧylymi-ädıstemelık ortalyǧynyŋ jetekşısı Berık Äbdıǧaliūly belgılı zertteuşı-ǧalym, muzeitanuşy Marat Eskendırūlynyŋ (Äbdeşev) jeke qūjattaryn Qazaqstan Respublikasynyŋ Ūlttyq arhivıne tapsyrdy.
Belgılı zertteuşı-ǧalym, muzeitanuşy Marat Eskendırūly (Äbdeşev) 1945 jyly Şyǧys Qazaqstan oblysy, Marqaköl (Kürşım audany) audanynda düniege kelgen. Qazaq Memlekettık universitetınıŋ tarih fakultetın tämamdaǧan. Qazaqstannyŋ Memlekettık Ortalyq muzeiınde 30 jyldan astam eŋbek etıp, qazaqtyŋ köptegen köne mūralaryn jinap, zerttep, anyqtaǧan. Muzei ekspozisionerı retınde elımızdıŋ 60-qa juyq muzei ekspozisiiasynyŋ ǧylymi-muzeilık jobalarynyŋ avtory bolǧan jäne olardyŋ qūryluyna tıkelei atsalysqan.
Marat Eskendırūly Bazarbai Mämbetov, Satylǧan Sabataev, Mūhametjan Tynyşbaev, Uälithan Tanaşev, Ǧūbaidolla Berdiev, Şafqat Bekmūhamedov, t.b. köptegen Alaş qairatkerlerınıŋ ömırı men şyǧarmaşylyǧyna qatysty ensiklopediialyq jäne 100-den astam ǧylymi-tanymdyq maqalalar jazǧan.
Kezınde Alaş qairatkerı Ahmet Baitūrsynov «Qazaq – joq ızdegen halyq» dep jazǧan edı. Iаǧni, ruhani jäne materialdyq mūralarymyzdy özge jūrt tasyp äketken, joǧaltqan zamandar boldy. Osy künge deiın halqymyz sony tügendeumen, ızdeumen keledı. Qazırgı jahandanu zamanynda eldıktı saqtap, täuelsızdıgımızdı baiandy etu jolynda ūlttyq tarihymyzdy ūlyqtai tüsuımız kerek ekenın tüsıngen Marat Eskendırūlynyŋ erekşe qyzyǧuşylyq tanytyp, ǧylymi qyzmetker retınde el arasynan, alys-jaqyn şeteldermen bailanysyp, jinaqtaǧan, zerttegen düniesı – Alaş qairatkerlerı jäne eŋ alǧaşqy qazaq oqyǧandary turaly mälımetter bolyp tabylady. Atalǧan ızdenıstıŋ nätijesınde qor iesınıŋ soŋǧy şirek ǧasyrdaǧy özı ızdep tauyp, jinap, anyqtap muzei qoryna ötkızgen jäne baspasöz betterınde jariialanǧan HIH ǧasyrdyŋ orta şenınen bastalǧan qazaqtardyŋ foto beinelerı enıp, naqty derekter berılgen «Qazaq portretterı», «Alaş Orda ministrlerı» kıtaptary jaryq kördı.
M.Eskendırūlynyŋ jeke qorynan tarihymyz ben mädenietımızdıŋ qasiettı tūǧyryna köterılgen eŋ alǧaşqy qazaq oqyǧandary, sonyŋ ışınde Alaş ükımetınıŋ müşelerı bolǧan ziialylarymyz turaly qor iesınıŋ arhivter men qorlardan jinaqtaǧan, zerttegen qūndy dünielerın köremız. Būl qūjattardyŋ qazırgı bızdıŋ jastarǧa jäne keiıngı ūrpaqqa bererı mol. Qor iesınıŋ zertteulerınde körsetılgen «Alaş» köşbasşylaryn ülgı ete otyryp, bükıl qazaqstandyqtarǧa patriottyq tärbie beruge bolady. Ūlttyq arhivtıŋ jeke qorlarynyŋ qataryn tolyqtyrǧan Marat Eskendırūlynyŋ qūjattary ızdenımpaz zertteuşılerdıŋ qyzyǧuşylyǧyn tudyratyny kümänsız.
Äsiia Kerımtaeva,
QR Ūlttyq arhivınıŋ jeke
tektık qūjattarmen jūmys
jürgızu bölımınıŋ basşysy
