2019 jyldyŋ 1 qazanynda «Nūr-Otan» partiiasynyŋ astanalyq filialynda qala äkımı A.Kölgınovtıŋ qatysuymen qaladaǧy qūrylys kompaniialary men päter ielerı kooperativterınıŋ qyzmetıne qatysty jinalys öttı.
Qataŋ baqylauǧa alyndy
Qazaqstanda jyl saiyn şamamen 12,5 mln şarşy metr tūrǧyn üi paidalanuǧa berıledı. Onyŋ 2 mln şarşy metrı – astanada. Ötken jyly elordada 140-tan astam köppäterlı üi salynǧan, osy jyly 70 üi boi köterdı. Būl – 35 myŋ päter. Bügınde qalada 2609 köppäterlı tūrǧyn üi bar, olarǧa 488 ūiym qyzmet körsetedı. Uaqyt ötken saiyn qalada tūrǧyn üilerdıŋ sany köbeiıp keledı. Soŋǧy jyldary «Nūrly jer», 7-20-25 baǧdarlamalary boiynşa halyqtyŋ baspanaǧa qoljetımdılıgı arta tüsken.
Qazırgı kezde 280 köppäterlı üide qūrylysy jürgızılude. Zaŋnamaǧa säikes, obektıde ıs jürgızu memlekettıŋ qatysuynsyz ötedı, iaǧni qūrylys sapasyna salyp jatqan tūlǧa tıkelei jauapty. Alaida qūrylys-montaj jūmystary barysynda saluşy tūlǧalarǧa qūqyq būzuşylyq äreketterdı boldyrmau jönınde eskertuler joldanyp otyrady.
Sondai-aq 2018 jyly E-PİK jaŋa jobasyn jüzege asyru maqsatynda tiıstı jūmystar atqarylyp, nätijesınde 488 qyzmet körsetu ūiymy atalǧan jobaǧa qosyldy. Būl jüie arqyly tūrǧyndar qyzmet körsetıp jatqan ūiymnyŋ şyǧynyn qadaǧalai alady jäne ortaq mülıktı tiımsız qoldanu faktısın baiqaǧan jaǧdaida qūqyq qorǧau organdaryna şaǧym tüsıru mümkındıgı bar.
Tūrǧyndar nege şaǧymdanady?
Bügınde qaladaǧy eŋ maŋyzdy mäselelerdıŋ bırı – sapaly qūrylys jürgızu men sapaly qyzmet körsetetın ūiymdardyŋ sanyn arttyru.
Altai Kölgınov tūrǧyndardan 1,5 jyl ışınde partiianyŋ qalalyq filialyna, äkımdıkke qūrylys sapasyna bailanysty 40 myŋnan astam aryz-şaǧym tüskenın aitty. Olar tūrǧyn üidıŋ sapasyna, aulalardyŋ sätsız abattandyryluyna, parkingterdıŋ joqtyǧyna, asfalttyŋ oily-şūŋqyrly boluyna, t.b şaǧymdanǧan. PİK qyzmetıne de syn köp. Äkım halyqtyŋ üşten bırı PİK-ke senbeitının aitty. Olar tūrǧyndardan jinaǧan aqşanyŋ 70-80 paiyzyn öz qajettılıkterıne jūmsaidy eken, al dūrysynda būl qarjy üidıŋ kütımıne jaratyluy kerek edı.
Keibır üiler salynǧanyna ekı-üş jyl ötpei jaramsyz küige tüsedı.
– Keibır jaŋa üilerdıŋ qasbetı syrylyp, podezderıne jöndeu kerek bolyp jatady. Endı bıreulerınıŋ aulalary älı künge deiın abattandyrylmaǧan, – dep qynjylys bıldırdı äkım. – Ärine, būǧan jūrttyŋ şaǧymdanatyny tüsınıktı.
Mäselen, «Altyn şar» TK-nıŋ auladaǧy asfaltı şūrq-tesık. «Politrend Astana» JŞS salǧan tūrǧyn üidıŋ baǧandarynyŋ tübı bosap qūlaǧaly tūr, qasbetı tüsıp qalǧan. «Bastaubuilding» TK-nyŋ aulasy abattandyrylmaǧan. «Qazbailyq» JŞS tūrǧyzǧan üi parkingınıŋ töbesınen su aǧady. Aita berseŋ, mūndai mysaldar az emes.
– Qazır – jauyn-şaşyn mausymy. Qūrylys saluşylar bır üidı salar salmastan, tastai salyp, ekınşısıne auysady. Al qūrylysy tolyq bıtpegen üidıŋ tūrǧyndary öz problemalarymen özderı qalady,– dep keiıdı Altai Kölgınov.
Ol audan äkımderı öz aumaqtary boiynşa monitoring jürgızıp, täuekel kartasyn jasau kerektıgın, onda özektı mäselelerı tüzıluı tiıstıgın aitty. Kartada äleumettık janjal tuǧyzuy mümkın jaittar, problemaly mäseleler körsetıluı kerek.
Josyqsyz qūrylysqa jol joq
Astanada jyry tausylmai kele jatqan qūrylys nysandary da bar. Sonyŋ bırı – Aqordaǧa qarap tūrǧan «Territoriia komforta-1» tūrǧyn üi keşenı. Būl keşen tolyq salynyp bıtpegen küiı ondaǧan jyl qaŋyrap tūryp qalǧan. Sodan jeldıŋ ötınde, jaŋbyrdyŋ astynda aşyq-şaşyq küiınde jatqandyqtan, onyŋ qūrylys materialdary jaramsyz bol, qabyrǧalary sögıle bastaǧan. Keşennıŋ qūrylysyna aqşa salǧan tūrǧyndar köp jyldar kütkenımen, ümıttı päterlerıne sol betı kıre alǧan joq. Biyl osy nysan syrylyp, 2020 jyly onyŋ ornyna basqa üi salynatyn boldy.
Sondai-aq «Azbuki jilianyŋ» jer telımı men kompaniia basşysynyŋ kölıgı sot şeşımı boiynşa memleket paidasyna tärkılendı. Kompaniia iesı, būrynǧy mäjılısşı Erqanat Taijanov myŋdaǧan üleskerlerdı aldap, 40 milliard teŋgenı qymqyryp, Europaǧa qaşyp ketken. 2015 jyly onyŋ üstınen qylmystyq ıs qozǧaldy. Ol qazır halyqaralyq ızdeude jür.
– Jospardan tys tekseru barysynda 2018 jyly 428 qūrylys subektılerı äkımşılık jauapkerşılıkke tartyldy. Biyl 278 kompaniiaǧa osyndai jaza qoldandyq, al 4 kompaniia lisenziiasynan aiyryldy. Taǧy 28 obekt boiynşa qosymşa tekseru jürgızdık, jyl soŋyna deiın taǧy 20 nysandy tekserudı josparlap otyrmyz, – dedı astana äkımınıŋ orynbasary Nūrlan Nürkenov.
Qalada apatty jaǧdaida 26 üi tūr. Jyl soŋyna deiın onyŋ 12-nıŋ tūrǧyndaryn köşıru oilastyrylǧan. Qalǧan 15 üidıŋ tūrǧyndary aldyŋǧy jyldary belgılengen kestege säikes bırtındep qonys audaratyn boldy.
Resmi derek boiynşa, elordada qūrylysy salynyp bıtpegen 76 nysan bar. Jyl soŋyna deiın onyŋ 10 tūrǧyn üi keşenın paidalanuǧa beru josparlanǧan.
Tüitkıldı mäseleler
A.Kölgınov lift şaruaşylyǧynda da keleŋsızdıkter az emes ekenın aitty.
2011 jyldan 2018 jylǧa deiın 100 üidı qaita qalpyna keltıru jūmystary jürgızılıp, 68 köppäterlı üidegı 166 lift jaŋartyldy. Aldaǧy künı tehnikalyq jaǧdaiy sai emes taǧy 78 liftı jöndeu qajet. Onyŋ 40-yn jöndeu biylǧa josparlanǧan, qalǧany – keler jyldyŋ enşısınde. Aqauly lifter adam ömırıne de qauıptı, abyroi bolǧanda, keiıngı ekı jylda lift qūlau faktısı tırkelgen joq.
– Byltyr paidalanuǧa berılgen segız qabatty «Ekodom» TK-nde älı lift joq. Qala boiynşa jaŋadan salynǧan köpqabatty 14 üide lift joq. Al olarda qanşama adam tūryp jatyr, qarttar, balalar bar. Olardyŋ kündelıktı tūrmysyna būl öte qolaisyzdyq tudyrady, – dedı äkım.
Saryarqa audanynda 14 qabatty üidıŋ 2-şı liftı 3 jyl boldy, älı ıske qosylmaǧan. Onyŋ lift şahtasy aşyq jatyr. Sonymen bırge, qala boiynşa 150 üide ört qauıpsızdıgı şarttary saqtalmaǧan.
Taǧy bır maŋyzdy problema, astanada 350 üidıŋ injenerlık toraby kommunaldyq qyzmetterdıŋ balansyna berılmegen. Kez kelgen mülıktıŋ iesı boluy kerek, äitpese iesız dünie tez būzylady, onyŋ kütımı bolmaidy.
Sondai-aq keibır tūrǧyndardan auyzsudyŋ sapasyna da şaǧymdanǧan. Äkım mūndai mysaldardy da tılge tiek ettı. Ol boiynşa «Astana su arnasy» MKK basşysy Tabiǧat Zeinūlqabden jauap berdı.
– «Astana su arnasy» MKK-nyŋ sudyŋ sapasyn baqylap otyratyn zerthanasy bar. Bız sudy künde tekseremız. Ras, qazır ystyq suǧa qatysty şaǧymdardy estimız. Ol – qazırgı kezde köpqabatty üilerdıŋ qūbyrlaryn su qysymymen tekseruge bailanysty uaqytşa jaisyzdyqtar. Qazır üilerdıŋ batareialaryn jylu beru mausymyna daiyndap jatyrmyz, – dedı ol.
Älbette, tūrǧyndardyŋ kündelıktı tırşılıgıne qatysty problema az emes. Ömır bolǧan soŋ, bır tüitkıl şeşılıp jatsa, kelesısı tuyndaityny zaŋdy. Tūrǧyn üi qūrylysyna qatysty problemany talqylau üşın partiia alaŋyna jinalǧan qūrylys kompaniialarynyŋ jetekşılerı, PİK ökılderı, qūrylysşylar qauymdastyqtary ökılderı öz oilaryn ortaǧa saldy. Al «Nūr Otan» partiiasynyŋ hatşysy Marat Sembekov jiynda aitylǧan barlyq problemalar partiialyq baqylauda bolatynyn jetkızdı.
