Qala tūrǧyndaryn qoǧamdyq kölıkpen tasymaldau qyzmetıne qatysty qandai mäseleler tolǧandyrady? Köpten berı şeşımın tappai kele jatqan problema qaisy? Jolauşylardyŋ köŋılın küptı qylǧan qandai jait?
Nur Otan partiiasy qalalyq filialynyŋ «Erkın pıkır» pıkırtalas alaŋynda elordanyŋ qoǧamdyq kölıkterınıŋ qyzmetı talqylanady. Pıkırtalasty qoǧam qairatkerı, partiia müşesı Nūrlan Öteşov jürgızdı.
Jiyn barysynda alǧaş bolyp söz alǧan Nūr-Sūltan qalasy Kölık jäne jol-kölık infraqūrylymyn damytu basqarmasynyŋ bölım basşysy Bauyrjan Taibergenov jolauşylar tasymaldau qalaışılık marşruttar, qalaaralyq marşruttar jäne ekspress qyzmetı bolyp jürgızıletının aitty. Qalada 8 avtoparkke tiesılı (onyŋ bırı memlekettık) 880 avtobustyŋ kem degende 90 paiyzy kündelıktı reiske şyǧady. Jaqyn uaqytta jaŋadan 100 elektrobus satyp alu qajet.
Qoǧamdyq kölıkterdıŋ töŋıregınde bolyp jatqan türlı problemalar turaly «Astana LRT» JŞS töraǧasynyŋ orynbasary Bauyrjan Seiıtov jauap berdı. Ol byltyr tariftı ärtaraptandyru boiynşa jürgızılgen reforma oŋ nätije berıp, avtoparkterdıŋ tabysy artqanyn, jergılıktı biudjetke tüsetın salyq mölşerınıŋ köbeigenın atap öttı. Sondai-aq jolauşylardyŋ Astra kartalaryn tek arnaiy bankomattarda ǧana emes, telefondaǧy bank qosymşasy arqyly toltyruǧa da bolatyndyǧy – osy tölem jüiesınıŋ qolaily ekendıgınıŋ dälelı.
Jolauşylar nege şaǧymdanady?
Qala jūrtşylyǧy qoǧamdyq kölıkterdıŋ jetıspeuşılıgınen bastap, tasymaldy ūiymdastyru ısınde kezdesetın basqa da keleŋsızdıkterıne narazy. Onyŋ ışınde avtobustardyŋ köp keşeuıldeitını, jürgızuşılerdıŋ adammen qarym-qatynastaǧy mädenietı, jolda jüru erejesın jiı būzatyndyǧy, avtobustardyŋ bärı bırdei panduspen jabdyqtalmaǧany t.b. tüitkılder söz boldy.
Mäselen, Baiqoŋyr audany Ardagerler ūiymynyŋ töraǧasy Särsenbai Myŋbaev «Öndırıs» tūrǧyn alabyna qatysty mäselenı köterdı.
– Būl jerde 35-40 myŋ adam tūrady. Söite tūra, qalaǧa №24 baǧyttaǧy jalǧyz avtobus qana qatynaidy. Taŋerteŋ jūrt jūmysqa baratyn uaqytta onyŋ ışıne kıru mümkın emes. Avtobusqa audannyŋ bas jaǧynda tūratyn 1-2 aialdamanyŋ adamdary ǧana mınıp alady, qalǧandary kezek kütıp 2-3 avtobusty ötkızuge mäjbür bolady, – dedı Särsenbai Myŋbaev.
Estuımızşe, «Öndırısten» qala ışıne qarai №24 avtobustan basqa, 204-şı ekspress avtobus ta jüredı eken. Bıraq qalai degenmen de, olardyŋ eşqaisysy jergılıktı tūrǧyndardyŋ sūranysyn qanaǧattandyra almaidy. Ol ekeuı de öz marşruttarymen jüredı, köldeneŋ būrylmaidy. Şaruasymen jürgen adam dıttegen jerıne jetuı üşın ekı nemese üş kölık auystyruyna tura keledı. Al taksi qymbat – 1-1,5 myŋ teŋgenıŋ üstınde.
Zaldan aryzyn aitqan Almas esımdı käsıpker taŋǧy jäne keşkı qarbalas uaqyttarynda bolatyn problemaǧa nazar audartty.
– Men bır joly saǧat 20.00 şamasynda №46 baǧyttaǧy avtobusqa mıngende, ol «Anvar» sauda ornynan «Asia park» SOO-ǧa deiın, iaǧni ekı-üş aialdama arasynda 40 minut jürdı. Endı qalanyŋ bır şetınen ekınşı şetıne deiın baratyn jūrt ekı jarym saǧat keptelıste tūryp, üilerıne qinalyp jetedı. Al avtobustyŋ ışınde ine şanşar oryn joq. Būl jūmystan şarşap, qaljyrap kele jatqan jūrttyŋ jüikesın odan saiyn tozdyrmai ma? – dep keiıdı käsıpker.
Tyǧyryqtan şyǧar joldy şeşu üşın käsıpker Almaty audanynda qalyptasqan täjıribenı qoldanudy ūsyndy. Ol Tūran daŋǧylyn, Kerei-Jänıbek handar köşesın bır baǧytty etse, keptelıs azaiar edı dedı.
Astana LRT ökılı bır baǧytty köşelerdıŋ qozǧalysyn jasau mäselesı talqylanyp jatqanyn jetkızdı.
– Qonaev, Dostyq, Aqmeşıt, Türkıstan köşelerın bır baǧytty qozǧalys jüiesıne köşırudı oilastyryp jatyrmyz. Äzırge būl jönınde naqty şeşım qabyldanǧan joq. Bıraq Kerei, Jänıbek handar köşesın bır baǧytty etıp auystyruymyz mümkın, – dedı Bauyrjan Seiıtov.
Baiandamaşy qoǧamdyq kölıktıŋ jūmysyna qatysty problemalardyŋ köp ekenın, özderıne sol boiynşa aryz-şaǧym, ötınışın aityp kündelıktı 100-150 ūsynys keletının jetkızdı. Ol käsıpkerdı «Akselerator» jobasyna kelıp, atalǧan problemalardy sonyŋ alaŋynda talqylauǧa şaqyrdy. Aita keteiık, būl joba osydan ekı aptadai būryn ǧana qala äkımı A.Kölgınovtıŋ qatysuymen ıske qosylǧan bolatyn. Mūnda qūzyrly organnyŋ ökılderımen bırge belsendı tūrǧyndar qalanyŋ özektı mäselelerın talqylaidy.
Bauyrjan Seiıtovtıŋ aituynşa, jyl soŋyna deiın qaladaǧy neǧūrylym şielenıstı degen segız baǧyt boiynşa qysqa marşruttar jıberılmekşı. Iаǧni, qysqa marşrutty qoǧamdyq kölıkter qarbalas uaqyttarda halyq köp jüretın qysqa aralyqtarda ǧana qatynaityn bolady. Būl öz kezegınde adam toly avtobustardyŋ mäselesın şeşuge septıgın tigızbek.
Jyly aialdama köbeise…
Sondai-aq qoǧamdyq kölıkterdıŋ tehnikalyq jai-küiıne de syn-eskertpeler az aitylǧan joq. Nūr-Sūltan q. PD Äkımşılık polisiiasy bastyǧynyŋ orynbasary Nūrlan Uvaev eseptı merzım ışınde jolauşylar tasymaldaityn 68 avtobustyŋ tehnikalyq aqauy bar ekenın anyqtalǧanyn habarlady. Al aqauly kölıkpen reiske şyǧu, eŋ bırınşı, jolauşylardyŋ ömırıne qauıptı. Qūzyrly organ ökılderı jürgızuşılerdıŋ jolda jüru erejesın saqtamauy boiynşa 800 ūiǧarym jazǧan.
– Qazır jürgızuşılerdıŋ jol erejesın saqtauyna jete män berıp jatyrmyz. Bıraq olardy tärtıp būzǧan saiyn bırden jūmystan şyǧaryp jıbere almaimyz. Sebebı jürgızuşıler onsyz da az. Qalalyq avtobus parkterıne 600 jürgızuşı jetıspeidı. Eger bıreuın jūmystan şyǧaryp jıbersek, erteŋınde ol avtobus toqtap qalady, – deidı «Astana LRT» JŞS töraǧasynyŋ orynbasary.
Degenmen, myna mäselenı de eske alǧan jön: qoǧamdyq kölıkterde jyl basynan berı adam faktorynan nemese tehnika aqaulyǧy saldarynan 12 jol-kölık oqiǧasy oryn alyp, odan 2 adam qaza tauyp, 45 adam türlı därejede jaraqattanǧan. Būl – öte oilantatyn jait!
Jūrtşylyqty alaŋdatyp otyrǧan taǧy bır mäsele – jyly aialdamalar jaiy. Qys – qyr astynda. Aiazdy künderı balalar, nauqas adamdar, jalpy avtobus kütuşıler toŋyp qalmas üşın, äsırese, mektepterge, balabaqşalarǧa, medisinalyq mekemelerge taiau ornalasqan jerlerde jyly aialdamalardyŋ tūruy şart. Derekke süiensek, Astana boiynşa 1100 aialdama bolsa, onyŋ 730-ynda pavilon bar. Qala ışınde bügınge deiın 100 jyly aialdama ornatylǧan. Jyl soŋyna deiın taǧy osyndai 30 aialdama ornatu josparlanǧan.
«Ikomek109» monitoring jäne jedel äreket etu ortalyǧy direktorynyŋ orynbasary Dina Temırǧalievanyŋ aituynşa, 2017 jyly mekeme qūrylǧaly jūrttyŋ şaǧymynda tolas joq. Mäselen, 2018 jyly «Ikomek109»-ke qala tūrǧyndarynan 1 mln 37 myŋ habar tüsse, 2019 jyl aiaqtaluǧa älı 3 ai bar, aryzdanuşylardyŋ şaǧymy byltyrǧy mejeden asyp ketken – 1 mln 150 myŋ. Onyŋ ışınde qoǧamdyq kölıktıŋ qyzmetıne qatysty tüitkılder az emes.
«Erkın pıkır» pıkırtalas alaŋynda «Qazaqstannyŋ mügedekter konfederasiiasy» RQB eksperttık taldau ortalyǧynyŋ jetekşısı Jadyrasyn Säduaqasov, qalalyq Qoǧamdyq keŋestıŋ hatşysy Mūhtar Erketaev, «İnvataksi» qyzmetınıŋ jetekşısı Ainūr Tübetova, Qoǧamdyq keŋestıŋ Baiqoŋyr audany boiynşa sarapşysy Erkebūlan Şaltai, t.b. söz söilep, oilarymen bölıstı. Mūnda qoǧamdyq kölıkterınıŋ qyzmetıne qatysty köterılgen özektı mäselelerdıŋ tızımı jasalyp, ol Nur Otan partiiasynyŋ baqylau komissiiasyna jäne onyŋ elordalyq filialynyŋ sybailas jemqorlyqqa qarsy ıs-qimyl jönındegı Qoǧamdyq keŋesıne, sondai-aq partiianyŋ qalalyq mäslihattaǧy fraksiiasyna jıberıletın boldy. Aita keteiık, «Erkın pıkır» pıkırtalas alaŋy qalanyŋ kökeitestı mäselelerı boiynşa ai saiyn ötkızılıp tūratyn boldy.
