Qoqystyŋ «qojaiyny» kım?
Astana qalasynyŋ keibır aumaqtarynda zaŋsyz tögılıp jatqan kül-qoqystar tauǧa ainala bastaǧan. Jaqynda Tabiǧi resurstar men tabiǧat paidalanudy retteu basqarmasy, «Astana Eko-Poligon NS» memlekettık kommunaldyq käsıporny qyzmetkerlerı men tärtıp saqşylarynan qūralǧan komissiia kezektı reid barysynda osyndai oryndardy anyqtady.
Äsırese, Alaş tas jolynyŋ boiyna ornalasqan «Äsem», «Alaş» köterme sauda bazarlarynyŋ artqy jaǧynda bırneşe kül-qoqys üiındısı jinalyp qalypty. Komissiia müşelerı tekseru barysynda būl qoqystyŋ qai bazarǧa tiesılı ekenın anyqtai almai dal boldy. «Äsem» bazarynyŋ artqy jaǧynda jinalǧan qoqysta qūrylys qaldyqtary da, tūrmystyq qaldyqtar da köp eken. Künnen künge auqymy ülkeiıp kele jatqan qoqys üiındısı ainalasynyŋ siqyn qaşyra bastaǧan. Osyndai «Äsem» degen atauǧa kereǧar körınıske tap bolǧan komissiia müşelerınıŋ köŋılderı tüsıp-aq qaldy. Odan soŋ «Alaş» bazarynyŋ artqy jaǧyndaǧy mal soiatyn şaǧyn sehqa barǧan olar, taǧy bır ülken qoqystyŋ üstınen şyqty. Būl maŋda da äudem jer ülken qoqys tögetın orynǧa ainalypty. Mūnda da şaşylǧan qoqys-qaldyqtar bıraz jerge jaiylyp ketken. Arnaiy komissiiany bastap jürgen «Astana Eko-Poligon NS» MKK direktorynyŋ orynbasary Dulat Öskembaev bazar basşylarymen söilesıp körıp edı. Bıraq tau bolǧan qoqystardyŋ «qojaiynyn» anyqtau mümkın bolmady. Sol ainalada ornalasqan bazar basşylary bırauyzdan «bızdıkı emes, bızdıkı emes» degen sözderınen tanbady.
– Qalada arnaiy qoqys tögetın oryndar belgılengen. Barlyq qaldyqtar sondai oryndarǧa tasyluy tiıs. Būl arada bız kınälı adamdy anyqtap, bırden jazaǧa tartqaly otyrǧanymyz joq. Bızdıŋ maqsatymyz – köterme sauda oryndary siiaqty qaldyqtar köp şyǧatyn qūrylymdarǧa negızgı zaŋ talabyn tüsındıru, tärtıpke şaqyru, oryn alǧan kemşılıkterdı retke keltırudı mındetteu. Qala tazalyǧyna bärımız bırdei köŋıl bölıp, belgılengen tärtıptı saqtauǧa tiıspız. Bız anyqtaǧan zaŋ būzuşylyqtarǧa bailanysty Ekologiia departamentıne, sanitarlyq epidemiologiialyq qadaǧalau mekemelerıne jäne basqa qūzyrly organdarǧa arnaiy hat joldaityn bolamyz. Olar būl jaiǧa qatysty öz kezegınde tiıstı şaralar qabyldaidy. Oǧan deiın bärıŋız aqyldasyp, küş bırıktırıp, qoqystardy tazalau joldaryn oilastyryŋyzdar. Sodan soŋ, keiın ülken kölemde aiyppūl tölep, basqa da äkımşılık jazaǧa tartylmas üşın qoqys qaldyqtaryn arnaiy poligonga tasymaldap otyru jūmysyn jolǧa qoiyp alǧandaryŋyz dūrys, – dep eskerttı Dulat Öskembaev.
Būdan soŋ arnaiy komissiia Almaty audanyndaǧy Şardyköl köşesındegı qūrylys nysanyna kelıp toqtady. Būl jerde qūrylys aumaǧy qorşalǧan eken, bıraq onyŋ maŋynda qūrylys qaldyqtary men qoqys köbeiıp ketken. Qūrylysty jürgızıp jatqan «Building Resources» JŞS basşylyǧy abattandyru jäne tazalyq mäselesın müldem esten şyǧarǧan syŋaily. Komissiia serıktestık basşylyǧyna arnaiy hat jazyp, oryn alǧan kemşılıktı retteu jönınde eskertu joldau kerek dep şeştı.
Al Bauyrjan Momyşūly köşesındegı 2 «a» üi aumaǧynda qūrylysy jürıp jatqan «Şaŋyraq» tūrǧyn üi keşenı, tıptı, qorşalmapty. Būl qūrylys talabyn öreskel būzuşylyq bolyp sanalady. Qorşalmaǧan qūrylys aumaǧy tek qūrylys qaldyqtaryna ǧana emes, tūrmystyq kül-qoqyspen de tolyǧa bastaǧan. Sol maŋda jürgen bıreulerdıŋ aituynşa, qūrylysty jürgızıp jatqan «QazGer» JŞS-mys. Naqty özderı de bılmeidı eken. Komissiia müşelerı qanşa tyrysqanymen, zaŋsyz qoqystyŋ iesın sol jerde anyqtai almady. Degenmen, būl faktıge qatysty Qūrylys basqarmasyna hat jazyp, merdıger kompaniiany anyqtap, soǧan säikes şaralar qoldanatyn bolady.
Meŋdolla ŞAMŪRATOV