Aqşam…
Jurnalistikany qyzyl diplomǧa bıtırıp, jūmysqa degen qūlşynys ūryp tūrǧan şaq. Astanaǧa baru arman! Jaspyn. Bırden televideniege barǧym keledı. Qazır oilasam külkılı. Balalyq şyǧar.
Qazaq ala-köleŋ aqşamda jaǧalasyp närse ısteuge bolmaidy dep jatady… Yrym bar.
Men üşın bıraq aqşam käsıpte alǧaşqy sättı baspaldaq boldy.
Aitpaǧym, «Astana aqşamy» elordanyŋ barlyq tynys-tırşılıgınen, bolmysynan habar beretın basylym. Bız sözben aitqanda ainasy. Joǧary oqu ornynan keiın däl osy basylymda qyzmet ısteimın degen üş ūiyqtasam tüsıme kırmeptı. Būiyrǧany şyǧar….
Jurnalistikany qyzyl diplomǧa bıtırıp, jūmysqa degen qūlşynys ūryp tūrǧan şaq. Astanaǧa baru arman! Jaspyn. Bırden televideniiaǧa barǧym keledı. Qazır oilasam külkılı. Balalyq şyǧar.
Jalpy osy salaǧa keletın jastardyŋ bärı jurnalistikany televideniia dep oilaidy. Telejürgızuşılerge qarap, armandaidy. Bala kezımde äkemmen bırge Rabiǧa Amanjolova men Baian Sekerbaevany köp köretınmın. Jaŋalyqty tüsınbeimın, bıraq ekeuınıŋ dausy ädemı. Äkem marqūm bıreuın «qara, ekınşısın aq Baian» deitın. Sol Baiandarǧa qarap elıktedım be, äiteuır, keiınnen jurnalistikany taŋdadym. Degenmen naǧyz jurnalistika «Astana aqşamy» ekenın keiın bıldım…
Oqu bıtırgen jyly äkem qaitys boldy. Ūzaq auyryp jürgen. Bıraz uaqyt eseŋgırep qaldym… Anamnyŋ qasynda bolyp, tek 2007 jyly qystyŋ qaqaǧan aiazynda elordaǧa keldım. Jūmys ızdedım. Jas, täjribesı joq mamandy eşkım mensınsın be?…Televideniia tıptı arman ekenın ūqtym… Sol jyly kiımım jūqa boldy ma, älde böten qala, jat ömır, jan balasynan jylu ızdedım be, äiteuır Astana qatty suyq siiaqty bolyp körınetın. Dırdektep toŋyp jürgen sätterım qatty esımde qalypty. Al qazır Nūr-Sūltannyŋ qysy bölekteu…
Men jūmys ızdei kelgen jyly «Astana aqşamynda» ülken özgerıster bolypty. Bas redaktorlyqqa Nūrtöre Jüsıp kelgen. Şyny kerek, alǧaşynda telearna, odan keiın kez kelgen jūmys bolsa eken dep jürıp gazetke kezdeisoq jolyqtym. Basşylyqqa Nūrtöre aǧanyŋ jaŋa kelgenın de bılmedım.
Al alǧaşqy jurnalistikaǧa joldamany maǧan Bauyrjan Omarov berdı. Eskı balabaqşa ǧimaratynyŋ ışıne kırıp, ekınşı qabatqa köterıldım. Bas redaktordyŋ orynbasary Bauyrjan Omarovtyŋ kabinetıne kelıp, aqyryn esık qaqtym. Ar jaqtan «Kırıŋız» degen zor dauys şyqty. Esıktı qorǧaştai aşyp, «sälemetsız be?» dep amandastym. «Jūmys ızdep jürgen edım» dep qolymdaǧy bar betke ūstarym qyzyl diplomymdy ūsyndym. Bauyrjan aǧa diplomdy aşyp, basynan aiaǧyna deiı şolyp şyqty. «5-ke» bıtırıpsıŋ ǧoi?» jaqsy eken… Jön sūrady. Qazır esımde qalmapty, neden bastalǧanyn bılmeimın, Bauyrjan aǧanyŋ bır sūraǧyna jauap bere almai közım jasaurap, auzyma öksık tyǧyldy….
- Nege jylaisyŋ?
- Juyrda, äkem qaitys bolǧan edı….
- Ömır bolǧan soŋ neşe türlı jait bolady. Bärımız de bütın emespız…. Bıraq jurnalist jasyq bolmau kerek. Jurnalist bolu üşın ülken qaisarlyq qajet! Büitıp jylasaŋ, qaityp jurnalist bolasyŋ?- degenı…..
Universitette jürıp tört jyl emtihan tapsyrǧanda däl osyndai küide bolmappyn. Eşteŋe dep jauap bere almadym… Bauyrjan aǧanyŋ mysy basyp barady… Ünsız basymdy izep, közımnıŋ jasyn sürttım. Däl qazır aǧa «sen siiaqty jasyq jurnalister bızge qajet emes» dep şyǧaryp salatyndai körındı. Şyndyǧynda sonşalyqty jasyq ta emespın. Bıraq sol bır jyly menen jasyq, menen jylauyq adam joq bolatyn. Ärı ülken orta körmegen balalyǧym men ūiaŋdyǧym da Bauyrjan Omarovtai azamattyŋ aldyna qalai kıru kerektıgın de oilandyrmapty. Alaida, sol oilanbastan aşqan esıgım menıŋ bükıl bolaşaǧyma jol aşty…
Bauyrjan Omarov menıŋ qyzyl diplomyma qarap, qalamūştauymnan ǧajap dünie küttı. Sol ekpınmen Nūrtöre Jüsıpke kırıp, «E.Böketov atyndaǧy oqu ornyn erekşe bıtırıptı, körsek qalai bolady eken?» dep rūqsat alyp şyqty. Maǧan tapsyrma berdı. «Bälenbai degen akademik 70-ke tolypty, sol kısıden baryp sūhbat alyp kel» dedı. Gülbarşyn Ökeşqyzyn jetekşım retınde taǧaiyndady. Gazette köp jyldan berı qyzmet ıstep kele jatqan täjıribesı mol äpkemızge jaltaqtap qarap qoiamyn! Ondaǧym şırkın, demep jıberse ǧoi, «menıŋ qolymnan bärı keledı» degen ümıt edı!
Keiın Gülbarşyn apaiǧa elordaǧa kelgende körgen qate jazu, şetkı aimaqtarǧa avtobustyŋ sirek qatynaityndyǧy turaly jazǧan şaǧyn dünielerımdı berdım. Bırneşe material bolatyn. Apai közqyryn saldy da, şetkı jaqqa qoia saldy. Qarap, bırauyz pıkır bıldırmegenıne ıştei jaman bolyp qaldym. Bıraq ündemei şyǧyp kettım. Jaŋa kelgen men üşın bırnärse aitu ärine, ūiat…. Jūmys ta qajet bıraq ädepten de ozbaǧan jön bolar dep şeştım.
Al Bauyrjan aǧanyŋ tapsyrmasy oidaǧydai bolmady. Men – bala, ol – akademik. Tarazynyŋ bır basynda salmaq auyr. Ekınşı jaǧyna qanşa salmaq salǧym kelse de, älım jetpedı. Täjıribemnıŋ joqtyǧy, oiymnyŋ şaşyŋqylyǧy, tez jüielei almaǧanym, jasyratyny joq akademiktıŋ salmaqty oilaryn sol küiınde miyma jetkızu degen qiiamettıŋ qiyny boldy. Aqyr soŋynda saliqaly oi, syldyr suǧa ainaldy. Ǧajap dünieden jūtaŋqy material şyqty. Ony özım de sezdım. Bıraq amal joq, materialdy tapsyruym qajet. Aqyr soŋynda basym salbyrap Bauyrjan aǧaǧa bardym. 70-ke tolǧan akademiktıŋ oiyn jetı jastaǧy balanyŋ oiymen bırdei qylyp ünsız ūsynyp kettım. Syrttai bıldırmesem de, ıştei sabyrsyzdyq jeŋıp barady. Jüregım dürsıldep, esık jaqqa jaltaŋdap qarap qoiamyn. Bauyrjan aǧa, «Mynau ne?» dep kırıp keletındei boldy… Kırıp kelmedı, bıraq aǧa materialdy qyzyl qalammen tekserıptı. Qyzyl diplomnan osylaişa qyzyl qalammen jazylǧan alǧaşqy material şyqty.
«Men senı qyzyl diplomǧa bıtırgen soŋ, tamaşa jazatyn şyǧar dep» oiladym. Nūrtöreden ūiat boldy. Ne deimız endı mynaǧan? Bolmaidy büitıp material jazǧanyŋ! Qazır bız gazettıŋ mazmūnyn ūşqyrlaudy oilap otyrmyz. Myna qalpyŋmen jaqsy dünie jazyp bere almaisyŋ-au?….
Qatty dauys kötermedı. Bıraq söz törkının tüsınetın adam üşın būdan auyr salmaq söz bolmas. Ündemedım. Būl menıŋ köp jaǧdaidaǧy ädetım. Ünsız tyŋdai berem, bıraq jürekke bırden jıbere salamyn. Osy jaǧdaidan keiın men mülde jaza almaityn jandai özımdı elestetım, eŋsep tüsıp kettı…
Jalpy Bauyrjan aǧadan būl redaksiiada qoryqpaityn adam kemde kem. Jüregınde tügı bar bıreu bolmasa, ol kısı jūmysqa kelgende artyq qimyl-qozǧalys bolmaidy. Bärı ornynda otyryp, tek jūmystaryn ısteidı. Artyq sūraq ta qoimaimyz. Bır aitqanda tüsınedı. Bır aptanyŋ ışınde osyny baiqadym. Degenmen, menıŋ jylauyqtyǧymdy eskerdı me, gazetten qate ketıp, ämsele maǧan qatysty bolǧan kezderde de Bauyrjan aǧa qatty dauys kötermeitın. Bır auyz söz. Ol maǧan jetetın. Bälkım Bauyrjan aǧa da sol söz törkının tüsınetınımdı sezgen de bolar…. Öitkenı, aǧanyŋ baiqampazdyǧynda şek joq….. Qyzyl qalammen jazylǧan materialdan keiın aǧa menen:
- Sen osy qai jaqta tūrasyŋ dep sūrady…
- Qyrqynşy kentınde….
- Oibūi, ol qalanyŋ şetı ǧoi, korrektorlyqqa jūmysqa alsaq baryp, kele alasyŋ ba? Öitkenı, korrektordyŋ jūmysy gazet şyqqanǧa deiın jalǧasady. Ondaida özıŋ baryp kele alsaŋ, jūmysqa alamyz. Qazır bızde qyzmetkerlerdı tasymaldauǧa mümkındık joq, öitkenı, dedı…
Quanǧanym sonşalyq. «Ärine aǧa, ol jaǧynan eş problema bolmaidy» dedım. «Onda erteŋnen bastap korrektorlyq jūmysqa kırıs!» dedı. Osylaişa «Astana aqşamynyŋ» korrektory bolyp jūmysqa ornalastym. Ailyǧym sol kezderı 30-40 myŋnan aspaidy. Bıraq menen baqytty adam joq. Keiın bırneşe künnen keiın Bauyrjan aǧanyŋ «Serıkgül!» degen dausy şyqty. Men ornymnan tūryp, jügırıp şyqqanşa aǧa bız otyratyn kabinetke kırıp keldı. «Sen mülde jaza almaidy ma desem, myna materialdaryŋ bar eken ǧoi. Jap jaqsy oi aitypsyŋ, nege maǧan bermegensıŋ?! Mä, gazettıŋ soŋǧy betıne salsyn! Verstkaǧa ber! dedı de şyǧyp kettı. Sol kezdegı quanǧanymdy bılseŋızder ǧoi…. Bauyrjan aǧanyŋ özı menıŋ materialymdy verstkaǧa saluǧa rūqsat berdı. Mıne, osylaişa, «Astana aqşamyna» alǧaşqy «Bärın ait ta bırın ait, avtobustyŋ jyryn ait» degen materialym şyqty. Būǧan da sebepşı bolǧan Bauyrjan Omarov edı.
«Astana aqşamy» jurnalistikanyŋ alǧaşqy mektebı ǧana emes, men üşın ruhani orta boldy. Rauşan apai, Şynar Jaqypova, Bota Japparbekova, Zäureş Nūǧymanova tuǧan äpkelerımdei bolǧan jandar. Olar maǧan aqyl aitatyn, syrlasatyn. Tıptı, keide qorǧaştap, bauyrlaryna basatyn. Būl qamqorlyq menıŋ qanatymdy keŋge jaidy. Armanymdy ūştady. Adam bolyp, ülken ortada oŋ men solymdy tanuǧa kömektestı. Qolymdy da, betımdı de qaqpaǧan «Astana aqşamynyŋ» osy bır jandaryna, jalpy sol kezdegı erekşe bır ūjymǧa ärkez alǧys aitqym keledı.
Äpkem degennen şyǧady. Gazettıŋ bet qattauşysy Bota Japparbekova Qyrqynşy kentınde tūratyn. Jūmystan keiın üige ünemı bırge qaitamyz. Avtobusta äŋgımenı soǧyp otyryp, qalai jetıp qalǧanymyzdy bılmeitınbız. Bır künı keşkısın Bota apai «Sikoş bol, tez maşina bar» demesı bar ma. Aldyr-artyma qaramastan, soŋynan jügırdım. Kölıktıŋ ışı toly adam eken. Bota qoimai «Kel, Sikoş, kel!» degen soŋ qystyrylysyp tūryp otyryp, aldym. Aldyŋǧy oryndyqta Bauyrjan aǧa otyr. «Qap, beker otyrdym!» degenşe bolǧan joq, Bauyrjan aǧa «Serıkgül, sen özıŋ baryp kelemın, ol jaǧy problema bolmaidy degenıŋ qane! Bıldei Euraziia ūlttyq universitetınıŋ prorektory Dihan Qamzabektı, äne, qystyryp saldyŋdar!» demesı bar ma… Söitsem, Zäureş, Bota sosyn taǧy bır adam bar bärımız bır-bırımız iterıp kölıkke otyra bergende, Dihan aǧa şetke yrysyla berıp, bır jaq būryşta qystyrylyp qalypty. Bylai qarasaŋ ışek-sıleŋ qatqanşa kületın jait. Bıraq küluge mūrşa qaida?! Bauyrjan aǧa, üiıne jetıp tüsıp qalǧanşa dymymdy şyǧarmai, artyq demalmai otyrdym! Dihan aǧa ekeuı kölıkten tüsıp qalǧannan keiın «Mä, Bota apai, Bauyrjan aǧanyŋ kölıgıne otyramyz dep nege aitpaǧansyz? Qai tesıkke kırerımdı bılmedım» degende Bota men Zäureş ışek-sılelerı qantqanşa küldı….
Uaqyttyŋ toqtamy joq. Keiın Bauyrjan aǧa «Aiqynǧa» bas redaktor bolyp kettı. Odan keiın bıraz uaqyttan keiın «Aiqynǧa» Nūrtöre aǧa bas redaktor boldy. Nūrtöre aǧaǧa jurnalist bolǧym keletının bır-ekı ret aitqan edım. Keterınde Nūrtöre Jüsıp Talǧat Batyrhan men Ǧalym Omarhanovqa «Serıkgüldı, Şynardyŋ ornyna tılşılıkke auystyrsaŋdar!» dep tapsyryp kettı. Qatelespesem, Şynar sol kezde dekrettık demalysqa kettı ǧoi deimın. Keiın ol amanatty aǧalar oryndap, «Astana aqşamynda» tılşı qyzmetke taǧaiyndaldym.
Nūrtöre Jüsıp aqşamda bır top jalyndy jastardy tärbieledı. Olarǧa mümkındık berdı. Jazudyŋ qyr-syryn üirettı. Talǧat Batyrhannyŋ da mektebı taqyryp taŋdauy erekşe bolatyn. Ünemı bärımızdı küldıre otyryp, äŋgıme aitatyn. Sol kezderı bızder ülken mektepte jürgenımızdı özımız sezbegen siiaqtymyz… Bıraq tolqyǧan saiyn ırkıttıŋ betıne jinalatyn mai siiaqty, jūǧymdy mektep ärqaisymyzǧa ülken tälım-tärbie berdı. Ol keiınnen özge ortalarǧa barǧanda maǧan qatty kömektestı.
Ǧalym Qojabek – «Astana aqşamynyŋ» barlyq süreuın körıp kele jatqan aǧalarymyzdyŋ bırı. Būl ūjymnyŋ sänı Ǧalym aǧasyz kelıspeitın. Qai otyrys bolmasyn ortada ädemı estelık te, jastarǧa qoldau da Ǧalym aǧanyŋ tarapynan körınetın. Qazır da «Astana aqşamy» Ǧalym aǧanyŋ qoltaŋbasymen oqyrmanyna jetıp otyr!
«Astana aqşamy» turaly taŋǧa deiın qalam toqtatpai jazuǧa bolady. Ol alǧaşqy käsıbım bolǧandyǧynan emes. Būl ortada ülken ömır boldy. Ülkennıŋ kışıge degen syilastyǧy, ūstazdyŋ şäkırtke degen qamqorlyǧy körındı. Qalamdy da däl osy ortada ūştadym. Taqyryp taŋdau, onyŋ iın qandyryp, qalypqa salu, oqyrmanǧa oi saludy da osy mektepten üirendım. Eŋ bastysy, jurnalist üşın qaşanda talǧam boludyŋ maŋyzdylyǧyn kördım.
Būl «Astana aqşamy» turaly soŋǧy estelık emes. Älı aitylmaǧan jaittar da, qyzyqtar da köp. Jalǧasy bar dünie dep estelıktı aiaqtaiyq! «Astana aqşamy» alyp belesterdı baǧyndyra ber! Senıŋ tarihyŋ, Elorda tarihy! Jazar köp bolsyn!
Serıkgül SŪLTANQAJY
