1999 jyldyŋ mamyry. Sol kezeŋ keşegıdei köz aldymda. Joǧarydan Saǧadat Nūrmaǧambetovtıŋ 75 jyldyǧyn tuǧan jerınde atap ötu turaly nūsqau tüsıp, bızdı audan äkımı R.Kereibaev jinap alyp, ıs-şarany ötkızudıŋ josparyn talqyladyq. Maǧan berılgen tapsyrma – Aqmola oblysy Eŋbek auylyndaǧy jäne özı oqyǧan №1 mekteptı daiyndau, oquşylarmen jūmys jürgızu. Osy daiyndyqtyŋ basy-qasynda jürıp, sapaly boluyna köŋıl audardym.
Belgılengen künı Saǧadat aǧamyz zaiybymen, janynda bırneşe äskeri adamdar bar Eŋbek auylynyŋ mektebınıŋ janyna at basyn tıredı. Mekteptıŋ janynda soǧysqa qatysqandarǧa arnalǧan memorial bar da, soǧan baryp taǧzym jasap, gül şoqtaryn qoidy. Sodan keiın sol jerde bıraz jerlesterımen kezdesıp, äŋgımelestı. Mekteptıŋ mäjılıs zalyna jinalǧan oquşylarmen, ūstazdarmen jäne auyl tūrǧyndarymen kezdesu ötkızdı. Kezdesu kezınde Saǧadat Qojahmetūly özınıŋ balalyq şaǧyna oi jügırtıp, bailardy qalai kämpeskelegenıne, jazyqsyz jerlesterın «halyq jauy» dep jer audartyp jıbergenın öz közımen körgenın tebırene äŋgımeledı. Zalda jastar köp bolatyn, solarǧa qarap: «bırde aş, bırde toq, tek taban aqy, maŋdai ter eŋbekpen eseigen bızdıŋ kezdıŋ balalary Otan qorǧauǧa qaşan da daiyn bolatyn» dep egemen elımızdı ışkı jäne syrtqy jaudan qorǧau öskeleŋ ūrpaqtyŋ moinyndaǧy boryş ekenın eske saldy.
Sol künı keşke tuysynyŋ üiınde boldyq. «Men batyrmyn, generalmyn» dep qarap otyrǧan joq, öz üiındei bızge qyzmet jasap, özınıŋ qarapaiymdylyǧyn körsettı.
Kelesı künı ol kısını qoşemetteu Aqköl qalasynda öttı. Būrynǧy ortalyq Lenin köşesın Saǧadat Nūrmaǧambetovke özgertıp, sony räsımdeu şarasy öttı. Būl ıske oblys äkımınıŋ orynbasary marqūm Q.Alpysbekov jauap beretın. Sodan özı oqyǧan №1 orta mekteptıŋ oquşylarymen, ūstazdarymen kezdesu ötkızdı. Onda özın oqytqan ūstazdarymen sol kezdegı mektep direktory Kozlovty eske alyp, jyly lebızın bıldırdı.
Eŋ soŋynda sol kezdegı oblys äkımı Sergei Kulagin batyrdy tuǧan auyly Qosymǧa ūqsas qaraǧaily orman ışınde qabyldau jasady. Üş kiız üi tıgılgen. Onda da bıraz adam boldyq. Oblys atynan Sergei Vitalevich ol kısıge jeŋıl maşina syilady. Orman ışındegı otyrys kışıgırım konsertpen (surette) jalǧasty. Menıŋ eŋbegıme riza boldy-au deimın, maǧan qol saǧatyn syiǧa tartty. Keiın audan Saǧadat Nūrmaǧambetov atyndaǧy mereitoilyq medalmen marapattady.
Aǧamyzdyŋ ömırden ötkenıne tolyq 10 jyl. Ol kısınıŋ ekınşı ömırı, halqyna sıŋırgen eŋbegı, jastardy patriottyq tärbieleuge paidalanatyn batyrlyq ısterı, egemendı elımızdıŋ qorǧanys salasyn damytuǧa qosqan ülesı turaly köptegen material qaldy. Ol üşın eŋ bırınşı «Er atyna elı sai bolu kerek» degen aidarmen bıraz ıs atqaryldy.
Būl eldı meken – astanadan Burabai baǧytyna şyqqanda toqsan şaqyrymdai jerde ornalasqan Eŋbek auyly. Saǧadat dep otyrǧanymyz – Keŋes Odaǧynyŋ Batyry, Qazaqstan Respublikasynyŋ №1 Halyq qaharmany, elımızdıŋ tūŋǧyş Qorǧanys ministrı, armiia generaly Saǧadat Qojahmetūly Nūrmaǧambetov. Kezınde özınıŋ qatysuymen tuǧan jerınde mereitoilary atalyp öttı. Ol kısı 2013 jyly 89 jasynda dünie saldy. Sol tasjolmen Eŋbek auylynyŋ tūsynan ötıp jürıp, jolauşylardyŋ basym köpşılıgı batyrdyŋ elı ekenın bılmeitınıne közım jettı. Onymen qosa, ol kısınıŋ kım ekenın bılmeitınder de kezdestı. Osy kemıstıktı qalai joiu kerek ekenın oilap jürıp, kışkene baǧdarlamanyŋ jobasyn jasap, audan äkımınen qoldau taptym. Būl jobany ıske asyru üşın bıraz qarjy qajet edı. Demeuşı tabu üşın aǧamyzdyŋ atyndaǧy «Jas ūlan» mektebıne bırneşe ret bardym, aqyrynda «bızde artyq qarjy joq» degen jauap aldym. Qorǧanys ministrlıgınıŋ keibır azamattarymen söilesıp edım, olar da mümkınşılıgı joǧyn bıldırdı. Aqmola oblysy äkımınıŋ qabyldauynda bolyp, mektep pen mädeniet üiın kürdelı jöndeuge qarajat sūrap aldyq. Taiauda Eŋbek auylyna barǧanymda, būrynǧy mektep direktory Q.Baimoldina aitady: «…men osy mektepte qyryq jyldan astam qyzmet ısteimın, mūndai jöndeu jūmysy eşuaqytta bolǧan emes. Ūstazdar da, oquşylar da, ata-analar da dän riza».
Osy baǧdarlama boiynşa auylǧa deiıngı tört şaqyrym joldy jöndeu, ortalyq köşenı jaryqtandyru, avtobannyŋ Eŋbek auyly tūsyna bilbord qoiu qarastyrylǧan bolatyn. Osy jūmystardy būrynǧy audan äkımı Alpysbai Quandyqūly audan biudjetınen qarjy bölıp, oryndap şyqty. Mädeniet üiınde Saǧadat Qojahmetūlyna arnalyp muzei jabdyqtaldy. Osy şarualardyŋ uaqytynda sapaly oryndaluyn qadaǧalap, tıptı keibır basşylarmen sözge kelıp qalyp jürgen Eŋbek auylynyŋ būrynǧy äkımı Saǧyndyq Şäkırūly Abahanovqa jäne de osy auqymdy ısterdı atqaruda öz ülesın qosyp jatqandarǧa zor rizaşylyǧymdy bıldırgım keledı.
Audannyŋ ortalyǧyna eskertkış qoiu turaly Qorǧanys ministrı R.Jaqsylyqov myrzanyŋ qabyldauynda boldym. Ol kısı oryndady. Aqköl qalasynda ol kısıge arnalǧan saiabaq daiyndaluda. Alla jazsa, tuǧan künı eskertkış aşylmaqşy. Saǧadat auylyna kelıŋızder, mereitoidyŋ kuäsı bolyŋyzdar!
Erkın DÄUEŞŪLY,
qalalyq Ardagerler keŋesınıŋ müşesı,
Qazaqstan jurnalisterı
