Aurudyŋ qalai jūǧatyny älı belgısız. Sondyqtan saqtanu joly da beimälım. Aua arqyly jūǧady dep jürmız, degenmen nauqaspen eş bailanys bolmai, virus jūqtyryp jatqandar da bar.
Koronaviruspen auyrmaudyŋ naqty nūsqaulyǧy joq. Eŋ bastysy, salauatty ömır saltyn ūstanyp, dūrys tamaqtanu kerek. Sondai-aq dene jattyǧularyn jasap, gimnastikamen ainalysu qajet. Streske äkeletın jaǧdailardan, qaryzǧa aqşa, nesie aludan qaşqan jön. Sebebı adamdy jegıdei jeitın uaiym degen jaman, ol adamnyŋ immunitetın tüsıruge aparady.
Simptomdy nemese simptomsyz nauqas dep aityp jürgenımız – teoriialyq tūrǧydan bır närse. Aldyŋǧysynda da virus bar, tek ol jasuşanyŋ syrtynda, sondyqtan klinikalyq belgısı bolmaidy. Alaida virusqa säl mümkındık berse, ol bır-aq minuttyŋ ışınde simptomdy nauqasqa ainalyp şyǧa keledı. Ol qalai bolady? Iаǧni adam salqyn su ışse, balmūzdaq jese, kondisioner aldynda tūryp qalsa, söitıp suyq tigızıp alsa, simptomsyz türden simptomdy türge auysyp ketuı mümkın.
Üi jaǧdaiynda ökpege arnalǧan jattyǧular jasau turaly aitylady. Bıraq jasy 70-ten asqan, qan qysymy bar, koronaviruspen auyr därejede auyrǧan nauqastar jattyǧu jasai almaidy. Öitkenı olar entıgıp qalady. Būl jattyǧulardy tek jeŋıl jäne orta därejede auyrǧanda jasaidy. Bır aita keterlıgı, ökpe jattyǧulary eşqandai da emge jatpaidy, ol – tek qosymşa sauyqtyru şarasy.
Taǧy bır ökınıştı jaǧdai – auruhanaǧa köp adamdar auruyn asqyndyryp baryp keletını. Mysaly, auyrsa da şydap, jedel järdem şaqyrmai, üilerınde bır aptadai jatyp qalady. Būl aralyqta auruy qatty asqynyp, ölım auzynda jatqanda ǧana jetkızıledı. Adamdardyŋ köbı entıguı jiılegen kezde de, tıptı dene qyzuy 40 gradustan tüspese de şydap jata beredı. Bıraq būlai ısteuge bolmaidy. Eger adamnyŋ dene qyzuy 39-40 gradusqa jaqyndasa, entıgu jiılese, älsızdık küşeise, tez arada jedel järdem şaqyrtuy kerek.
Ǧabit NŪRHANŪLY,
anesteziolog-reanimatolog
