Astananyŋ tarihy Saryarqa audanynan bastalady. Ol – elordanyŋ eskı audany. Aumaǧynda «Agroqalaşyq», «Köktal», «Köktal-2» tūrǧyn alaptary jäne «Orman otyrǧyzu uchaskesı» kentı ornalasqan eldı mekende atqarylyp jatqan igı ıster köŋıl quantady. Jalpy aumaǧy 6 775 gektar jerdı alyp jatqan atalmyş audan halqynyŋ sany bügınde 340 myŋdy qūrady. Gazetımızdıŋ osy sanynda elordany körkeituge eleulı üles qosyp kele jatqan Saryarqa audanynyŋ äleumettık-ekonomikalyq damuy men tynys-tırşılıgıne toqtalǧandy jön kördık.
Aulasy köp audan
Astanadaǧy aulasy köp audan – Saryarqa audany. Bügıngı taŋda ondaǧy 587 aulanyŋ 142-sı kürdelı jöndeudı qajet etedı. Soŋǧy üş jylda 125 aula men 32 qoǧamdyq keŋıstık abattandyryldy.
2023 jyly kürdelı jöndeuden ötkızu üşın josparlanǧan 29 aulanyŋ 17 mekenjaiynda qūrylys jūmystary aiaqtaldy. Olardyŋ basym bölıgı «Halyq qatysatyn biudjet» jobasy aiasynda jürgızılse, qazırgı kezde 7 aulada jūmys jürıp jatyr. Sonymen bırge 107 aulada jöndeu-qalpyna keltıru jūmysy bastalyp, 3 qoǧamdyq keŋıstık, olardyŋ 1-euı audannyŋ ortalyq bölıgınde jäne qalǧan 2-euı tūrǧyn alaptarda abattandyryluda. Būl rette oiyn alaŋdary ǧana emes, sonymen qatar avtotūraqtar da jaŋartylyp, barlyq jastaǧy adamdar üşın aimaqtar kögaldandyryp, şamdar auystyrylyp, jaiau jürgınşıler joldary asfalttaldy.
Aǧymdaǧy kürdelı jöndeuden ötkızılgen aulanyŋ bırı – Qosşyǧūlūly 7 mekenjaiynda ornalasqan. Tolyq abattandyru aumaǧy 2411 şarşy metrdı qūraidy. Onyŋ ışıne balalar oiyn alaŋyn qondyru, sport jäne workout alaŋdaryn, demalys aimaǧy, futbol alaŋyn abattandyru jäne t.b. jatady. Oiyn alaŋdarynda tartan jabyny töselgen. Būl balalar qūlap qalǧan jaǧdaida jaraqat alu mümkındıgın tömendetedı. Sondai-aq barlyq jobalyq eskiz tūrǧyndarmen aqyldasu, şaǧyn arhitekturalardy taŋdau arqyly jüzege asady. Oǧan qosa aulaışılık asfalt tösemderın auystyru, avtotūraq oryndaryn jaŋartu, aulany qosymşa jaryqtandyru, kögaldandyru jūmystary da jürgızıldı.
Bügıngı taŋda Saryarqa audanynda Bögenbai batyr daŋǧylyndaǧy 10 aulany qamtityn tūtas tūrǧyn üi alaŋy abattandyrylyp jatyr. Aldaǧy uaqytta Ş.Aimanov köşesı, Y.Dükenūly jäne Ş.Uälihanov köşelerınıŋ uchaskesınde balalar alaŋdaryn jaŋartu, demalys aimaqtary men vorkaut alaŋdary bar qoǧamdyq oryndardy abattandyru josparlanuda.
– Audanymyzda tūrǧyndar üşın jaily orta qūru, energiiany ünemdei otyryp jaryqtandyru, kögaldandyru jäne abattandyru jūmystary qyzu jürgızılıp jatyr. Būl rette bız audan tūrǧyndarynyŋ tılekterıne süienemız. Aita ketu kerek, qūrylys jūmystary kezınde bırde-bır aǧaş zardap şekpeidı, kerısınşe, qosymşa 150-den astam jasyl köşet otyrǧyzylady. Jūmysty şılde aiynda aiaqtau josparlanuda. Būl aulalardy abattandyru 4460 tūrǧynǧa qolaily jaǧdai jasauǧa mümkındık beredı, – dedı Saryarqa audanynyŋ äkımı Bauyrjan Eraly.
Sondai-aq Beibıtşılık köşesı boiyndaǧy abattandyru jūmystary aiaqtaldy. Qoldanystaǧy trotuar keŋeitılıp, tas tösemı jaŋartyldy jäne asfalt töseldı. Qosymşa 15 tūraq orny jaiǧastyrylyp, kedergısız orta qarastyryldy.
Tarihi köşelerdı abattandyru aiasynda, Ş.Uälihanov, Y.Dükenūly, Ş.Aimanov köşelerı men Bögenbai batyr daŋǧyly aumaǧy tolyqtai jöndeuden ötkızıldı. Onyŋ ışıne jaiau jürgınşıler jelısın keŋeitu, 12 aulany kürdelı jöndeu, kögaldandyru, jaryqtandyru baǧyttary boiynşa jūmystar jürgızılude. «Şapaǧat» sauda üiı maŋyndaǧy stihiialyq sauda oryndary joiylyp, käsıpkerlerge qalanyŋ sauda üilerınen jäne bazarlardan zaŋdy türde oryndar berıldı.
Jalpy, Saryarqa audany jyldan-jylǧa körkeiıp, tūrǧyndardyŋ jaily ömır süruı üşın jaŋa ärı tartymdy oryndar aşylyp jatyr.
Jaryqtandyru jūmystary jalǧasuda
Būǧan qosa, aulaışılık asfalt tösemderın auystyru, avtotūraq oryndaryn jaŋartu, aulany qosymşa jaryqtandyru, kögaldandyru jūmystary da jürıp jatyr. Baspasöz qyzmetı mamandarynyŋ mälımdeuınşe, Saryarqa audany boiynşa köşelerdıŋ 90 %-y jaryqtandyrylǧan jäne audannyŋ 297 köşesınde jaryqdiodty şamdar ornatyldy. Aǧymdaǧy jyly tehnikalyq mümkındık bolǧan jaǧdaida tarihi jaryqtandyru bolmaǧan 30 köşe boiynşa jūmystar jürgızu josparlanyp otyr. Kün saiyn tūrǧyndardan kelıp tüsken eskertulerdı joiu jäne jaryqtandyrudy qalpyna keltıru jūmystary belsendı jürgızılude.
Saryarqa audanynda Soŋǧy üş jylda 125 aula men 32 qoǧamdyq keŋıstık abattandyryldy
Al sändık jaryqtandyruǧa keletın bolsaq, 15 köşe boiynşa 191 nysan ǧimarattar men qūrylystardy sändık jaryqtandyruǧa jabdyqtalǧan. Aǧymdaǧy jyldyŋ soŋyna deiın ǧimarattardy säulettık-sändık jaryqtandyrudyŋ bıryŋǧai tūjyrymdamasyn jüzege asyru josparlanǧan bolatyn. Saryarqa daŋǧyly boiynşa 12 nysan, sondai-aq mektepter men balabaqşalarǧa jaqyn jaiau jürgınşılerdıŋ proeksiialyq ötkelderın ornatu josparlanyp otyr.
Tūrǧyn üiler jöndelıp jatyr
Tūrǧyn üi basqarmasynyŋ tūrǧyn üilerdı jaŋǧyrtu baǧdarlamasy boiynşa aǧymdaǧy jylǧa josparlanǧan 10 üidıŋ beseuınde üidıŋ qasbetın, kıreberısterın, injenerlık jüielerın qalpyna keltıru jäne t.b. jūmystar aiaqtaldy. «Örken qala» tūrǧyn üi qorynyŋ jaŋǧyrtu baǧdarlamasy boiynşa tūrǧyndar memleketten paiyzsyz qarajat alyp, aiyna ortaşa eseppen 2 000 teŋge tölep, ortaq mülıkterıne tolyqtai jöndeu jürgızude.
Jylytu mausymy kezınde jylu jäne ystyq su berudegı ırkılıstı boldyrmau maqsatynda kommunaldyq qyzmettermen jäne qyzmet körsetu ūiymdarymen bırlesıp jylu almastyrǧyştardaǧy, krandardaǧy, ysyrmalardaǧy boilerlerdı auystyru boiynşa jūmystar, sondai-aq jylu torabynyŋ konturyn juu jäne syǧymdau jūmystary jürgızılude. Būdan basqa, tūrǧyn üilerdıŋ avtonomdy qazandyǧyn ortalyq jylumen jabdyqtauǧa köşıru üşın jylu magistralınıŋ qūrylysy boiynşa jūmystar jalǧasyp jatyr.
Bügıngı taŋda audan boiynşa ortalyqtandyrylǧan jylytu jüiesıne qosylǧan 904 köppäterlı tūrǧyn üidıŋ bekıtılgen kestege säikes, aldaǧy jylytu mausymyna daiyndyq boiynşa bügıngı taŋda 765 üide jūmystar jürgızıldı.
Aryqtar, su ötkızu qūbyrlary jäne drenaj qūdyqtary jailastyryldy. Aǧymdaǧy jyly 15 köşe men 8 oramışılık aumaq boiynşa aryq jelısı men su ötkızu qūbyrlaryn abattandyru josparlanǧan. Bügınde 5 nysan, atap aitsaq, Keŋdala köşesı, 3,5,6, Qarauyl köşesı, K.Kümısbekov köşesı 9/2 jäne Konstitusiia 16, Iýbileinaia köşesınde jūmystar aiaqtaldy, qalǧan 10 köşede jūmystar jürgızılıp jatyr.
Kögaldandyru – igılıktı ıs
Saryarqa audany aumaǧynda 70 gülzar, skver, qoǧamdyq keŋıstık jäne «Köktal» saiabaǧy ornalasqan. Audan äkımınıŋ aituynşa, aǧymdaǧy jyly şamamen 36 myŋ jasyl köşet otyrǧyzu josparlanǧan. Qazırdıŋ özınde 2 myŋnan astam aǧaş, 600 būta jäne 6 myŋ köpjyldyq ösımdıkter otyrǧyzyldy. Küzgı kezeŋde 1 900 aǧaş, 1 400 būta otyrǧyzylady. Sonymen qatar, jasyl jelekterdı avtomatty jergılıktı suaru jüiesımen suǧaru qolǧa alyndy.
Qazırgı taŋda audan boiynşa 29 nysan abattandyrylǧan. Mūndai suaru aldymen sudy ünemdeuge yqpal etedı. Tamşylatyp suaru kezınde su ösımdıkterdıŋ tamyryna ǧana barady. Keibır uchaskelerde künıne jarty saǧat jergılıktı suaru jüiesı qosylady. Osy uaqyt ışınde ösımdıkter ylǧalǧa tolyp ülgeredı. Sonymen bırge suaru sapasy artady. Jergılıktı jüiemen suaru barlyq qol jetpeitın uchaskelerge jetedı, al tamşylatyp suaru barlyq tamyr jüiesın qorektendıredı. Arnaiy tehnika tas tösemderıne kırmeidı jäne tozu baiau jüredı. Oǧan qosa, köşedegı bır jolaqqa tosqauyl qoiylmaidy. Jergılıktı suaru jüiesı jäne tamşylatyp suaru kezınde krandar men nükteler tömen ornalasqandyqtan osylaişa suǧaru kezınde qysymnyŋ kesırınen maşinamen kır jaiylyp, topyraq barlyq jaqqa ūşyp, kölşıkter paida bolady.
Aǧymdaǧy jyldyŋ küzgı mausymynda 2200-ge juyq aǧaş otyrǧyzu josparlanǧan. «Jasyl Astana» ekologiialyq ailyǧy aiasynda K.Baiseiıtova köşesı, K.Kümısbekov köşesınıŋ boiyndaǧy saiabaq, Abai daŋǧyly alma, qaraǧai, qaraǧaş, ūsaq japyraqty qaraǧaş, qaiyŋ aǧaştarymen tolyǧady.
Jaŋa jaǧalau paida boldy
Astananyŋ Saryarqa audanynda jeke investisiialar esebınen Şabal Beisekova köşesındegı köpırdıŋ janynan jaŋa qoǧamdyq keŋıstık aşyldy.
Jalpy abattandyrylǧan aumaq 0,96 ga qūraidy. Jaǧalauda qala tūrǧyndary üşın amfiteatr; balalar jäne sport alaŋdary; velosiped, jügıru, seruendeu joly; basketbol, voleibol, futbol alaŋy; örmeleu alaŋy jäne skeitpark ornalastyrylǧan.
Qūrylys mausymy bastalǧaly Köktal-1 eldı mekenındegı Köktöbe köşesınde jäne Agroqalaşyqtaǧy Fahd ben Abdul Aziz köşesınde qoǧamdyq keŋıstıkter jailastyryldy. Sonymen qatar, «Şapaǧat» sauda üiınıŋ maŋynda jäne Jeltoqsan-Būqarbai batyr-Beibıtşılık köşelerınde jaiau jürgınşıler jolyn jöndeu jūmystary jürıp jatyr.
Bas qalada infraqūrylymdyq jaǧdailardy jaqsartu maqsatynda joldar jöndelıp, tūrǧyndar üşın jaŋa qoǧamdyq keŋıstıkter salu jalǧasyp jatyr. Al Saryarqa audanynda abattandyru jūmystary ekı kezeŋge bölıngen. Bırınşı kezeŋnıŋ jūmystaryn aǧymdaǧy jyldyŋ şılde aiynda aiaqtau josparlanǧan.
Astana qalasynyŋ äkımı Jeŋıs Qasymbektıŋ aituynşa, aldaǧy uaqytta Esıl özenınıŋ oŋ jaǧalauyndaǧy aimaq ta körkeietın bolady. Būl rette biyl elordanyŋ oŋ jaǧalauynda 130-ǧa juyq aula men qoǧamdyq keŋıstık abattandyrylady. Qazırdıŋ özınde 50-ge juyq orynda tiıstı jūmystar aiaqtalǧan. Jyl basynan berı qalada 42 aula jäne 2 qoǧamdyq keŋıstık jäne soǧan qosa «Halyq qatysatyn biudjet» jobasy aiasynda 34 aula abattandyryldy.
Elordada kögaldandyru mäselesıne de aitarlyqtai nazar audarylyp otyr. Biyl qalada 1 mln-ǧa juyq jasyl jelek otyrǧyzu josparlanuda. Onyŋ ışınde 452 myŋ jasyl jelek qalada, qalǧany elorda janyndaǧy «Jasyl belbeu» aumaǧynda otyrǧyzylady.
