Basty aqparatRuhaniiat

«Şabdalynyŋ» dämı qandai?



«Şabdaly» filmı tüsırılıp jatyr dep estıp jürgenbız. Atyna eleŋ etkenımızdıŋ sebebı, däl osynyŋ aldynda belgılı jyrşy Almas Almatūlynyŋ osy attas äŋgımesın oqyǧan edık. Onyŋ jürektıŋ näzık qylyn terbegen oqiǧa jelısındegı adami qasiettıŋ parqyn tüsındırgen maǧynasyna män bergenbız. Osylaişa alǧaşqy «Şabdalynyŋ» dämı auzymyzdan ketpei jürgende, osy tuyndynyŋ jelısıne qūrylǧan jaŋa filmnıŋ halyqaralyq HIV «Euraziia» kinofestivalı aiasynda arnaiy körsetılımı bolady degen jerge entıgıp jetkenbız.

Şabdalynyŋ daŋqyn estıgen jalǧyz men emes ekenmın. Şaǧyn kinozal auzy-mūrnynan şyǧyp, körermender baspaldaqtarǧa deiın syǧylysyp otyryp körgende, auyldyŋ klubyndaǧyndai äser aldyq. Sonymen, körkem filmnıŋ soŋǧy kadry köz aldymyzdan ötken kezde ssenarii avtory ärı rejisserı Jandos Qūsaiynǧa, ideia avtory Mūhamedjan Tazabektıŋ oŋ talabyna quana qol soqtyq. Öitkenı, film özektı. Onyŋ bır ūşy Astanaǧa aŋsary auǧan oŋtüstıktegıler men oŋtüstıkten kelgenderdı jiyryla jaqtyrmaityn soltüstıktegılerge tiıp jatyr. Mūndaǧy jūrtqa oǧaştau körınetın jaittardyŋ tıgısın bıldırmei tüsındırıp, ädemı iumormen jūqalap jetkızgen. Maida tıldı, elpıldep qūraq ūşyp, ışı-bauyryŋa kırıp tūratyn «iojikterdıŋ» mentalitetın körsete bılgen ärtısterge myŋ da bır rahmet. «Qyz alyp qaşudyŋ» jergılıktı tärtıbı men onyŋ zaŋǧa tompaq emes tūstaryn da tūspaldap jetkızuge talpynǧan. Ärine, aitpaǧymyz būl emes. Filmdegı jas kelınderge etegıne sürındıretın ūzyn köilek kigızıp, basyna tögıldırıp oramal salyp qoiypty. Jarasyp-aq tūr. Degenmen, oŋtüstıktıŋ ädemı dästürın körsetkıŋız kelgen eken, onda jas kelınderdıŋ taŋ atysymen iılıp sälem salatyn saltynan nelıkten ainalyp ötken degen sūraq tuyndady. Jas kelınnıŋ bır sänı sol emes pe edı?! Sonymen, terıskeidıŋ qyzyn oŋtüstıktıŋ jıgıtı alyp qaşady. Alyp qaşqan aty ǧana. Äitpese ekeuara kelısıp, tıl tabysqan. Aşuǧa berılgen qyzdyŋ anasy ǧana. Aqyry şarşap şaldyǧyp, qūdaǧi (Şolpan Elgezekova) qyzy tüsken qūtty ūiaǧa keledı. Osy sätterdıŋ jarasymyn jetkızu üşın Almas aǧanyŋ äŋgımesın taǧy bır qaitalap oqyǧannyŋ ziiany joq edı. Onda özı de jetım ösken ananyŋ küieu balasy basyn iıp, «bızdıŋ qatelıgımızdı keşırıŋız. İä deseŋız, anamyzdyŋ ornyna bızge ana bolyŋyz!» dep, janaryndaǧy kölkıgen jasty körsetkende, köpşılıktıŋ de öksıkten jüregı auzyna tyǧylar edı.

Almas aǧamyzdyŋ «Şabdalysynda» «Qūdaǧi, bız on jyl kölemınde saltanatty kiım kigen joqpyz. Myna şapandardy Dinara Täşkennen ala kelıp, kigızıp otyr. Erteŋ toiǧa kie­sızder» degenı de önegelı. Onyŋ astarynda jas kelınnıŋ adaldyǧy men dünieden ötken özınıŋ äkesıne saǧynyşy da bar. Mümkın, adam psihologiiasyna qatys­ty närseler qaǧazǧa sättı tüskenmen, ony taspaǧa tüsıru qiyn şyǧar. Ärı bız aitqandardy qamtyǧanda, film bälki komediia emes, dramaǧa ainalar edı.
Deitūrǧanmen, basty röldı somdauşy (Şolpan Elgezekova) qyzyn quyp baramyn dep özıne jaŋa älemdı aşqandai bolady. Etegı ūzyn köilektı ol da kiedı. Ökınışke qarai, adamdy kiımınen emes, imandy syrtqy sipatynan ızdeme, jüregınen tany degendei närseler kadr syrtynda qalǧan siiaqty. Aqyrynda aitpaǧymyz, qūdaǧi qūdasynyŋ jäşıktep jıbergen şabdalysyn bazarda satyp otyrady. Saiyp kelgende, būl da laiyqty şeşım emes siiaqty. Olardy saudager, özbekşatys dep aiyptap jürıp, özı de bır-aq künde bazardan şyqqan ba? Sanasynda aiaq astynan qandai sılkınıs ornady? Däl qazırgıdei «iujandar» men «severlıkterdıŋ» bır-bırıne mädeni beiımdeluı jürıp jatqanda, «qūdaǧidy» basqaşa kelbette somdau kerek pe degen de oi qylaŋ beredı. Sonda «iujandardyŋ» soltüstık oblystarǧa ornyǧyp, jersınıp, bırın-bırı bauyrym dep tabysatyn prosesı tez jüretın be edı? Äleumettık taqyrypty kötergennen keiın osyny da eskergen dūrys. Öitkenı kino ısı maŋyz­dy ideologiia qūraly ekenın kino tüsıruşıler jaqsy tüsınetın bolar. Söz soŋynda aitpaǧymyz, şabdalyny aǧaşynan erteleu üzgenı körınıp tūr. Öitkenı dämı alǧaşqysyndai emes, azdap su tatidy.




Taǧyda

Aigül Uaisova

Aqparat salasynyŋ üzdıgı

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button