Asa Körnektı qairatker, redaktorlardyŋ redaktory, jazuşy, dramaturg, Qazaqstan Memlekettık syilyǧynyŋ laureaty, Qazaqstannyŋ halyq jazuşysy Şerhan Mūrtaza şyǧarmalaryn süisınıp oqityn oqyrmandarynyŋ bırımın. Sebebı onyŋ tuyndylarynyŋ qai-qaisysy da ömırdıŋ öz ortasynan oiyp alynǧany, kez kelgen derlık keiıpkerlerınıŋ ömırde prototipterı bolǧany aiqyn bılınıp tūrady.
Jazuşy qalamynan tuǧan sondai süiıktı kıtaptarymnyŋ qatarynda onyŋ «Ai men Aişa» atty romany da bar. Atalmyş şyǧarmanyŋ da ön boiynan şyndyq pen şynaiy tırşılıktıŋ lebı esedı de otyrady. Sondyqtan ondaǧy qai siujet te adamdy eleŋdetpei qoimaidy. Solardyŋ ışınde «Familiia dauy» degen taqyryppen berılgen äŋgıme bır joly nazarymyzdy erekşe audara berdı.
Mūndaǧy jelı jazuşy Şerhannyŋ prototipı – bala Barshannyŋ Äulie-Atadaǧy mektep-internatqa tüsıp, oqu üşın kelgen sätınen bastalady. Oquşynyŋ balaŋ jadynda sonda «buryl şaşty, qyzyl şyraily, eŋkış tartqan» qalpynda qalǧan mektep-internat direktory mūny külımsırep qarsy alady.
«Kestelı jaǧasy bar kenep köilegın jıbek bauly şaşaqty örme jıppen belbaulaǧan» sol aǧai aldyndaǧy balanyŋ Molotov mektebınen kelgenın kuälandyratyn qūjatqa şūqşiia qarap tūryp: «Nege Mūrtaza?» degen töten sūraq qoiady. Baqsa, onysy «Äkeŋnıŋ atyn Mūrtaza dep emes, Nūrtaza dep jazaiyq» degen işarasy eken. Kışkentai da bolsa, äkesı esımınıŋ jön qoldanylyp jürgenın sezgen, älde, qimas janynyŋ beinesı jüregınde osy atymen saqtalyp qalǧan, sosyn satqyndyqqa baruǧa ary jıbermegen bala keiıpkerımız būǧan, ärine, könbei tūryp alady. Sol uaqyt şyn mänınde de būl esımnıŋ arabşa dıni kıtaptarda jazylǧan tüpnūsqalyq qalpynyŋ «Mūrtaza» ekenın, al «Nūrtaza» sonyŋ būzylyp alynǧan ülgısı ekenın qūittai Barshan bıle bermese kerek.
Bır kez äkesınıŋ aty «Berdımbet babasynyŋ Türkıstannyŋ özınen damulla aldyryp, kıtapqa qaratyp, Mūrtaza qoiylǧanynan» quat alyp, boiyna batyldyq kırgen Barshan Molotov mektebınde Dosmyrza direktor aitqan äŋgımenı esıne tüsırıp, Sıbırdıŋ hany Köşımnıŋ äkesınıŋ aty da Mūrtaza bolǧanyn sart etkızedı. Mūnymen de toqtap qoia salmai, manaǧy Molotov mektebınen bergı tanysy, bügınde osynda jūmys ıstep jürgen Hasan Özdenov esımdı qaraşai aǧaiynan estıgenı boiynşa, direktor aǧaiynyŋ da şyn aty-jönınıŋ tüzu emestıgın, iaki dūrys jazylmai jürgenın aityp kep jıberedı. Söitsek, būiryqtardyŋ soŋyna «direktor Ä.Kurgulin» dep qol qoiatyn mektep basşysynyŋ tegı «Köroǧly» atynan şyqqan eken. Mıne, osyny qaimyqpai aitqanynyŋ arqasynda sol joly Barshan bırden mektep-internatqa qabyldanady.
Endı osy taqyrypty basqa qyrynan kötere kelsek, bız keiın «Egemen Qazaqstan» gazetınıŋ Qyzylorda oblysyndaǧy menşıktı tılşısı bolyp jürgen kezımızde, 2006 jyldyŋ 4 tamyzynda basylym betınde «Kım boldy eken būl bozbala?» degen habar jariialaǧanbyz. Osy şaǧyn materialda elımızdıŋ futbol bırınşılıgınde öner körsetetın Tarazdyŋ özımen attas komandasy qūramynda soŋǧy bırer jyldan berı Nūrtas Kurgulin esımdı jas jıgıttıŋ oinap jürgenı baiandala kelıp, sol balanyŋ jazuşynyŋ joǧarydaǧy romanynda kezdesetın mektep-internat direktoryna qandai qatysy bar ekenı sauyn aitylǧandai etılıp barşa jūrttan sūraldy. Bır quanyştysy, sūrauǧa ün qatqan oqyrman kezdestı. Basylym özınıŋ 2007 jylǧy
11 mamyrdaǧy nömırınde tarazdyq Janat Sarybaev
esımdı oqyrmannyŋ «Būl bozbalany bız bılemız» degen jauaptasu lebızıne oryn berdı. Onda avtor aldymen romanda söz bolatyn Ä.Kurgulinnıŋ tolyq aty-jönınıŋ «Äbdırahman Mūhametjanūly Kurgulin» ekenın mälımdeidı. Äitpese qalamger şyǧarmasynda būl esım tügelımen jazylmaǧan edı. Osy maqala arqyly jūrt būl kısınıŋ sol jyldary qazırgı Taraz qalasyndaǧy «№5 mektep» degen
atau alyp otyrǧan oqu ordasyn basqarǧannan keiın Qyzylorda pedagogikalyq institutynyŋ rektory, sodan soŋ Almatydaǧy Abai atyndaǧy Qazaq pedagogikalyq institutynyŋ oqytuşysy bolǧanyn bıledı. Rasynda, Äbdırahman aǧa öz salasynyŋ bılıktı mamany bolypty. Oqu oryndarynda biologiia pänınen sabaq berıp kelgen ol sosyn «Jalpy biologiia» dep atalatyn oqulyq ta jazyp şyǧypty. Bır qyzyǧy, bız söz etıp otyrǧan Äbdırahman Kurgulinnıŋ äkesınıŋ taǧy bır bauyry basqa bır kıtapqa keiıpker bolǧan eken. Äbekeŋnıŋ atasy Köroǧlydan Mūhametjan, Baqytjan, Äkımjan jäne Ämitjan degen tört bala taraidy. Osyndaǧy Mūhametjannan Äbdırahman tusa, äkesımen kındıktes Äkımjan körnektı qazaq jazuşysy Tahaui Ahtanovtyŋ «Şyraǧyŋ sönbesın» degen romanynda qinalǧanǧa qol ūşyn beretın qaiyrymdy kısı retınde surettelıp, özınıŋ tura aty-jönımen berıledı. Al bız sūrau salǧan futbolşy bala Nūrtas osy Äkımjannyŋ ūly Mübäraktyŋ tuǧan nemeresı eken.
2006 jyldyŋ 4 tamyzynda basylym betınde «Kım boldy eken būl bozbala?» degen habar jariialaǧanbyz. Osy şaǧyn materialda elımızdıŋ futbol bırınşılıgınde öner körsetetın Tarazdyŋ özımen attas komandasy qūramynda soŋǧy bırer jyldan berı Nūrtas Kurgulin esımdı jas jıgıttıŋ oinap jürgenı baiandala kelıp, sol balanyŋ jazuşynyŋ joǧarydaǧy romanynda kezdesetın mektep-internat direktoryna qandai qatysy bar ekenı sauyn aitylǧandai etılıp barşa jūrttan sūraldy. Bır quanyştysy, sūrauǧa ün qatqan oqyrman kezdestı
Bız qolymyzǧa osyndai faktıler tüsken soŋ, Äbdırahman Kurgulin turaly zertteudı odan ärı jalǧastyrdyq. Sonda onyŋ ata-babalarynyŋ şyqqan jerı Aqtöbe oblysynyŋ aumaǧy ekenın anyqtadyq. Ūstazdyŋ Qyzylorda pedagogikalyq institutynda rektorlyq qyzmet atqarǧany da şyndyq bolyp şyqty. Ol 1955-1956 jyldary osy oqu ornyn basqarypty. Būǧan deiın 4-5 jyldai mūnda prorektor bolǧan. Sosyn rektorlyq ornyn alaşordaşy qazaq qairatkerlerınıŋ qatarynda bolǧan soŋǧy buyn ökılı Älımhan Ermekovke bosatyp beruıne tura kelgen. Bıraq jaŋa basşymen ekeuı aǧa-ınılıdei öte jaqsy syilasyp ketken. Sonyŋ äserınen taǧy 4-5 jyl osy institutta prorektor bolyp ıstegen. Izdestıru kezınde bızge sol jyldary Qyzylorda qalasynda Äbdırahman aǧanyŋ tuǧan qaryndasy Naǧima apaidyŋ tūryp jatqany da belgılı bolyp edı.
Şyrǧasy şynaiy şyndyqqa suarylǧan şyp-şymyr şyǧarma basty keiıpkerınıŋ taǧdyry qanşalyqty auyr bolǧanyna qaramastan, ärdaiym öte jatyq oqylyp tūratynyn osy «Ai men Aişa» anyq tanytty.
Serık Pırnazar
