Nūrjūman YQTYMBAEV, akter, QR Halyq artisı:
– Kino salasynda jürgen ardager aǧalarymyzdyŋ birisiz. Talai-talai kinotarlandarymen dämdes boldyŋyz. Sonyŋ ışınde Mäjit Begalin, Natalia Orynbasarova, Nikita Mihalkov bar. Sol kısıler turaly estelık aityp berıŋızşı…
Äsem, mūǧalım
– Şäkennıŋ, Sūltannyŋ, Mäjittıŋ filmderı öz aldyna ülken şoqtyq. N.Jantörinnıŋ somdaǧan obrazdary bızge älı künge deiın ülgı. Sondai-aq, būlardyŋ arasynda Mäjekeŋnıŋ (Mäjit Begalin – red. ) atyn erekşe atap öter edım. Ol kısı soǧysqa qatysqan adam. «Mänşük turaly jyr» filmın tüsıru kezınde soǧystyŋ qalai bolǧany turaly aityp beretın. Kinokartinada Nikita ekeumız barlauşynyŋ rölındemız. Ol kısı aityp bergen soŋ, köz aldymyzǧa elestetıp, bar janymyzdy salyp oinaitynbyz. Mäjekeŋ – Mänşüktıŋ özın körmese de, Mänşüktı körgen adamdarmen polktas bolǧan adam. Nataşa da Mänşük turaly tyŋdap alyp, özınşe oinady. Ol kısımen jūmys ıstegende jartylai soǧysta jürgendei boldyq. Tek keşke üige kelgende ǧana kinoǧa tüsıp jatqanymyzdy sezınetınbız. Osy kinodaǧy akterlermen keiın dos bolyp kettık. Sonyŋ arqasy bolar, kino da sättı şyqty. Al, Nikita ekeumızdıŋ aramyzda ülken dostyq ornady. Künı bügınge deiın habarlasyp, hal-jaǧdaiymyzdy bılısıp otyramyz.
– Esımde, «Mänşük turaly jyrdan» keremet äser alǧan edım. Sızdıŋ akterlık şeberlıgıŋızge täntı bolǧam. Ol kezde neşe jasta ediŋiz?
Qabdol, zeinetker
– Kartinada Mänşük Mämetovanyŋ soǧys alaŋyndaǧy bır künı beinelengen. Faşistık tankılermen betpe-bet kelgen Mänşük pen joldastarynyŋ abyroily ölımı körsetıledı. Ol 1968-şı jyldar ǧoi. 28-30 jasta bolatynmyn.
– Sızdıŋ balalyq şaǧyŋyz Ūly Otan soǧysymen tūspa-tūs keldı ǧoi… Sol kez turaly äŋgımelep berseŋız…
Sairan, oqytuşy
– İä, soǧys bıtkende bes jasta edım. Älı esımde, soǧysqa ketken aǧalarymyz Germaniia, Japoniiadan kele bastady. Älı künge deiın sūr, jasyl tüstı şinel kigen soldattar köz aldymda. Mūrnymnan şineldıŋ iısı ketpeidı. Olar kelgen kezde özderımen bırge syilyq ala keletın. Bır Japoniiadan kelgen soldat maǧan samuraidyŋ kostiumın äkelıp bergen edı. Ony şeşem qysqartyp tıgıp berıp, sabaqqa kiıp bardym. Synyptastarym «Samurai» dep mazaqtap, menı teuıp quyp şyqqany bar. Qazır eske alyp, külıp otyramyz.
– Kinolarda ärqily bolmysty, mınezdı şeber somdaisyz. «Adamdar arasyndaǧy böltırıkte» mınezıŋız tūiyq, qataŋ. «Stalinge syilyqta» – jūmsaq mınezdı, bıraq bırbetkeisız. Al, «Barlauşyda» – qarapaiymsyz. Akterlık şeberlıgıŋızdı qalai şyŋdaisyz?
Dılbar, oqytuşy
– Mektepte de, önerde de ūstazdan jolym boldy. Maǧan renjıgen ūstazdy körgen emespın. Olardy renjıtpeuge, aitqandaryn sanama qūiuǧa tyrystym. Äsırese, qazaqtyŋ talantty akterlerı Q.Jandarbekov, Q.Baiseiıtov, N.Jantörin, Y.Noǧaibaev, Q.Jäkıbaev syndy azamattarmen bırge jūmys ıstedım. Olardan köp närsenı üirendım. Osy akterlerden alǧan tälım-tärbiemdı halqyma qaitaryp jatyrmyn.
– Franuzdyŋ belgılı akterı Jerar Depardemen bırge «Qazaqfilm» tüsırgen «Keşıkken mahabbat» atty filmge tüstıŋız. Akter sız turaly «Mynadai myqty akterıŋızben naşar kino tüsıruge bolmaidy» dep baǧa berıptı. Sol ras pa?
Şynarai, qala tūrǧyny
– Kino tüsırılıp bıtken soŋ aitqan pıkırı ǧoi. Jerar – öte keremet, aqköŋıl, darhan jıgıt. Kinoda bar bolmysymen, şyn peiılımen oinaidy. Ekeumız jaqsy dos bolyp kettık. Jerar ekeumızge arnalǧan ssenarii jazylyp jatyr. Şıldede tüsırılım bastalady.
– Sızdı Gollivudtyŋ filmıne tüsken qazaq akterı retınde de tanimyz…
Darhan, äskeri qyzmetker
– 90-şy jyldary İtaliiaǧa ketıp qaldym. Onda «Şyŋǧys han» degen film tüsırıldı. Aǧylşyndar aqşasyn töledı, italiialyqtar tüsırdı. Keiın olardyŋ arasynda tüsınbeuşılık ornyǧyp, sonyŋ kesırınen film jaryq körmedı. Bıraq, ız-tüzsız ketpeitın şyǧar. Odan soŋ Polşaǧa bardym. İtaliiada tüstım. Fransiiada «Tyŋdaşy, jaŋbyr jauyp tūr ma?» filmınde özımdı özım somdadym. Kezınde «Qan men terdı» audarǧan Iýrii Kazakovtyŋ rölın Aleksei Petrenko oinady. Kazakov – Fransiianyŋ qūrmettı azamaty ataǧyn alǧan adam. Ekeumız syilas dos boldyq. Ol da ömırımnıŋ öşpes bır belesı bolyp qalǧan sätter.
Berıde tüsken «Stalinge syilyq» filmı bar. Oǧan köp daiyndyqpen keldım. Negızı, kinonyŋ qai jerınde qandai qate jıbergenımdı özım ǧana bılemın. Sol qatenı körgende köpke deiın özıme-özım kele almai jüremın. Fransuzdarmen bırıgıp tüsırılgen «Keş oianǧan mahabbattaǧy» fran-suzdyŋ belgılı akterı Jerar Deparde, Bolat Qalymbetov somdaǧan beinelerge jūrt razy boldy. Üşeumızdıŋ oiynymyz köp köŋılınen şyqqanyna senımdımın. Mūnan basqa taǧy da ekı-üş film aiaqtaldy. Ol turaly äzırge eşteŋe aitqym kelmeidı.
– Nūrjūman aǧa, bügınde bas-aiaǧy qanşa filmge tüstıŋız?
Läilä, student
– 70 jasqa tolǧan kezımde sanaǧam. Qazır esımde joq. 150 kinoǧa tüstım dep anyq aita alamyn. Al, kışıgırım rölderdıŋ bärın qosqanda 200-ge tarta. Osy uaqytqa deiın ärqily bolmysty, kesek mınezdı keiıpkerlerdı somdap kele jatyrmyn.
– Ata, tüsırılımge qalai daiyndalasyz?
Erjan, QazŪÖU-nıŋ studentı
– Men özım tarihty köp oqimyn. Bır kinoǧa tüserde ol qaidan şyqqan dep onyŋ tübın zertteimın. Şeteldıŋ kinosyna tüsu üşın de solai daiyndalamyn. Reseidıŋ kinosyna tüsu üşın keiıpkerım kım edı, kımdı oinap jürmın dep obrazymdy zertteimın. Qazırgı jas rejisserler öte bılımdar. Keide olardyŋ qiialyna ılese almai qalyp jatamyn. Rüstem Äbdıräşev degen jıgıt bar. Adam qanyna tartpai qoimaidy. Onyŋ äkesı Jarasqan Äbdıräşev daryndy adam bolatyn. Osy Rüstemge özımnıŋ balama qaraǧandai janym aşidy. Istegen ısterı sättı şyqsa eken dep otyramyn. Odan keiın Säbit Qūrmanbekov degen rejisser bar. Onyŋ da jasaǧan kartinalary öte sättı şyǧyp jür. Qazır Ermek Amanşaev basqaratyn «Qazaqfilmdegı» basşylyq köbınde jas rejisserlerdı qoldap, solardyŋ jobalaryn öndırıske jıberıp jatyr. Būl – dūrys şeşım.
– Sız jaqsy köretın film?
Dinara, esepşı
– «Poema o liubvi» degen filmdı jaqsy körem. Sol filmde Qodardyŋ rölın Nūrmūhan Jantörin somdady. Osy film şyqqanda men auylda şofer bolyp ısteitınmın. Qasymdaǧy dostarym Qodardy jamandap, Qozy-Körpeştı maqtaidy. Men kerısınşe, Qodardy jaqtaimyn. Sebebı, Qodardyŋ obrazy Körpeşten bır saty joǧary tūr. Osy Qodar üşın qasymdaǧylarmen eregısıp, aqyry töbelesıp tynǧanbyz. Sonda men akterdıŋ oiyny üşın talastym ǧoi. Sol filmdı qazırgı akterlerge sabaq retınde körsetu kerek dep oilaimyn. Būl filmdı osy dünieden ötkenımde jüregıme alyp ketetın şyǧarmyn. Keide tüsırılım kezınde bır vakuumǧa tüsıp qalǧandai bolatyn sätterımde osy filmdı qaita körıp, şabyttanyp şyǧa kelemın!
– Astana tūrǧyndaryna aitar tılegıŋız…
Malika, student
– Elımız aman, jūrtymyz tynyş bolsyn!
Erkejan SÄTIMBEK