Qazaqtyŋ jaŋa dizainmen şyqqan teŋgelerin körip, bir marqaiyp qaldyq. Alaida sol teŋgelerdi keibir bankomat pen terminaldardyŋ «tanymai» jatqany, ökinişti-aq. Teŋgemizdi «moiyndatu» üşin, tehnikanyŋ tilin tabu bügingi künniŋ basty mäselesine ainalǧandai…
Astana dükenderine jäne qoǧamdyq oryndarda halyqqa qyzmet etu üşin qoiylǧan multibankterdiŋ sany büginde jetip artylady. Bankke baryp nemese kezek kütip şarşaudyŋ qajettiligi azaidy. Jolşybai ötip bara jatyp-aq, multibanktiŋ kömegimen talai tirligiŋdi tyndyruǧa bolady.
Būl tehnikanyŋ köpfunksionaldylyǧy – zaman talabynyŋ naǧyz jemisi. Alaida jaŋadan ainalymǧa şyqqan töl teŋgemizdi terminaldardyŋ «elemeu» syry nede? Älemde aqşanyŋ qorǧanyş elementteri alǧaş ret bizdiŋ teŋgemizde qoldanylyp otyrǧandyqtan, mümkin baǧdarlamaşylarǧa qiyndyq tuǧyzdy ma eken, – degen oi keldi bizge.
«QR Ūlttyq Bank» MM Ortalyq filialynyŋ Qolma-qol aqşamen jūmys böliminiŋ bastyǧy Äliäsker Älievtiŋ aituynşa, būl mäselege elimizdegi ekinşi deŋgeili bankter jauapty körinedi. «Bizdiŋ mindet – halyq tūty-natyn barlyq bankomattardy aqşamen qamtamasyz etu. Kez kelgen bankke tiesili bankomat jūmysyn jüieli üilestiru. Büginde barlyq bankomattarda eski jäne jaŋa banknottar ainalymda dep aita alamyn. Ärbir adam būl boiynşa özine qajet aqşasyn alady, audara alady, türli tölemderin jüzege asyrady. Al qaladaǧy jaŋa banknottardy qabyldamai jatqan post-terminaldardyŋ jūmysyna biz aralasuǧa tiisti emespiz. Būl terminaldar ekinşi deŋgeili bankterge jäne jeke käsipkerlerge tiesili», – deidi Ä.Äliev.
Ekinşi deŋgeili bankter ne deidi?
Elordamyzda «Qazaqstannyŋ halyq bankine» tiesili 46 multi-kiosk jūmys isteidi. Sonyŋ 22-si ǧana jaŋadan şyqqan teŋgemizdi «moiyndaidy» eken. Bank menedjeri Gauhariia Aimūhanovanyŋ mälimetine sensek, mūnyŋ bäri tehnikaǧa bailanysty tuyndaǧan jäit. Qazirgi taŋda mūndai qūrylǧylardyŋ tür-türi bar. «Būlardyŋ keibirinde jaŋa aqşany qabyldaityn «cashe-in» qasieti bolsa, keibirinde joq. Sondyqtan jaŋa dizaindaǧy aqşany qabyldamasa, tüsinistikpen qaraǧan jön. Būl jaiynda halyqqa qaşanda aqparat beruge äzirmiz. Jaŋa banknottardy qai jerde ornalasqan multikioskiler qabyldaitynyn nemese qabyldamaitynyn bizdiŋ äleumettik jeli arqyly nemese bank saity arqyly biluge bolady», – deidi ol. Al jaŋa banknottardy qabyldatu üşin «cashe-in» baǧdarlamasy basqa terminaldarǧa ornatu qarastyrylmaitynyn qadap aitty.
Ūlttyq bank jaŋa banknottardy ainalymǧa şyǧararda, jalǧan teŋge jasauşylardan saqtanu üşin qūpiia ūstaityny belgili. BTA Banktiŋ mälimdeuinşe, ekinşi deŋgeili bankter de jaŋa kupiura turaly aqparatty halyqpen birge biledi. Sondyqtan «Cash &Pay» tölem terminaldary jaŋa banknottardy tanu üşin, jaŋa baǧdarlamaǧa tapsyrys beru kerektigin alǧa tartady. Al oǧan birşama uaqyt ketetini sözsiz. Sol sebepti BTA bank tūtynuşylarynyŋ da äzirge «eski» teŋgelerdi ǧana paidalanularyna tura keledi. Mamandardyŋ pikirinşe, baǧdarlama ornatylǧan künniŋ özinde ol jaŋa teŋgeni qalai qabyldaityny aldymen synaqtan ötui tiis deidi. Büginde BTA banktiŋ tölem terminaldary 2006 jyly şyqqan 200 teŋgeden bastap, 2011 jyly ainalymǧa engen 10 000 teŋgege deiingi ülgilerdi qabyldauǧa beiimdelgen.
«Kazkommersbank» AQ ieligindegi terminaldardyŋ da jaiy basqalarmen ūqsas. Bank menedjeri Qaragöz Äbudiŋ aituynşa, bankomattardaǧy baǧdarlamany almastyruǧa köp uaqyt ketedi. «Ärbir jaŋa kupiuraǧa jeke baǧdarlamalyq kod jazyluy tiis. Mūnymen bankomattardy şyǧaratyn kompaniialar ainalysady», – deidi ol.
P.S
Terminaldyŋ teŋgeni «tanymau» syry töŋireginde mamandar aitqan pikir – osyndai. Biri – baǧdarlama qajet dese, biri – tüsinistikpen qaraǧan abzal deidi. Al biri – uaqyt qajettigin aitty. Sonda teŋgemizdi terminaldar qaşanǧa deiin «jatyrqamaq?»
Gülmira Aimaǧanbet
