Tılektes MEIRAMOV, QR Halyq ärtısı: AKTERLYQ JAMAN BOLSA, QYRYQ JYL SAHNADA JÜREMIN BE?…

– Sız Ǧabit Müsırepov atyndaǧy Jasöspırımder teatryn basqardyŋyz. Özıŋızdı rejisser retınde synap kördıŋız be? Körgıŋız kele me?

Symbat MOLDATAI, student

– Jasöspırımder teatrynyŋ basşylyǧyna baruym men üşın kütpegen, tosyn jaǧdai boldy. Ras, 90-jyldardyŋ basynda sondai bır ūsynys bolǧan, şynyn aitsam, jüreksındım. Qalai bolǧan künde de ol teatrdaǧy jūmysymdy tabyssyz dep oilamaimyn. Bas-aiaǧy tört-bes jylda teatr repertuary tübegeilı özgerdı, ekı jyl qatarynan respublikalyq festivalderdıŋ Bas jüldesın ielendı, eŋ bastysy, teatr ǧimaraty kürdelı jöndeuden öttı.

Bilık qolda tūrǧan soŋ ba, rejisser bolyp ülken sahnada spektakl qoiudyŋ da oraiy sol kezde keldı. T.Ahmetjannyŋ «Tazşa bala» atty pesasy bolatyn. Rejissura degennıŋ mülde basqa mamandyq ekenıne sol kezde taǧy da bır közım jettı, äitse de ol qadamym sätsız bolmaǧan tärızdı, soǧan qarap taǧy synalyp köruge qarsylyǧym joq, eger ūzaq jyl jinaǧan täjıribemdı eskerıp, sondai ūsynys tüsıp jatsa. Maqtandy demessız, äitse de joǧary deŋgeiınen spektakl qoia alatynyma senımdımın. Osy Astanadaǧy orys teatrynyŋ basşylyǧyna bır pesa ūsynyp körıp em, aiaqsyz qaldy-au deimın.

– Qalibek Quanyşbaev atyndaǧy teatrdyŋ jaŋa ǧimaraty bolady dep estıp edık, ol salynyp jatyr ma, salynsa qai jerde ornalasqan?

Arai SAǦAT, jas maman

– Ol quanyşty habardy bärımız de estıgenbız, alaida qūrylys jūmystary äzırge bastalǧan joq. Qai jerden salynatynyn da bıle almadym. Degenmen, qala äkımı İmanǧali Nūrǧaliūly uädesıne berık jan ekenı barşaǧa belgılı, sondyqtan ol quanyşty kün de alys emes dep oilaimyn.

– Qalleki teatryna kelu sebebıŋız?

Ainūr QASYMOVA, muzyka pänınıŋ ūstazy

– Jalpy, men Astanaǧa sol kezdegı qala basşylarynyŋ şaqyrtuymen Jastar teatryn aşysuǧa kelgenmın, bıraq uaqyt öte teatr äkımşılıgımen bırlesıp qyzmet ıstei almaitynyma közım jetken soŋ, ol jerden öz erkımmen kettım. Däl sol tūsta Qalibek Quanyşbaev atyndaǧy teatrdyŋ basşylyǧyna Almatyda ūzaq jyl täjıribe jinaqtaǧan Erkın Juasbek keldı. Sol Erkın myrzanyŋ şaqyruymen, ärı mamandyǧymnan qol üzbeiın dep keldım.

– Juyrda ötken Oraldaǧy festivalden «Eŋ üzdık er adam rölı» üşın marapattalǧanyŋyzdy estıdık. Qūttyqtaimyz. Būdan özge de qandai myqty rölderıŋızben baiqaularǧa qatysqan edıŋız?

Asylhan QOSDÄULETOV, äskeri maman

– Būdan būryndary Äkemteatrda oinaǧan bıraz rolderım osylai baǧalanǧan. Mäselen, Şyŋǧyshan, Edıl-patşa, al qyryq jyldai qyzmet ıstep jürıp respublikalyq därejedegı festivalge akter retınde bırınşı ret qatysyppyn. Ärı asa qadırlı, bärımız ūstaz tūtatyn Äzırbaijan Mämbetovtıŋ toiyna arnalǧan baiqauda jülde alǧanyma maqtanamyn. Sonymen bırge, būl jülde osy spektakldıŋ, ondaǧy qatar oinaǧan ärıptesterımnıŋ, bükıl teatrdyŋ ortaq jeŋısı ekendıgın qadap aitqym keledı.

– Özıŋız belgılı aktersız, «Halyq ärtısı » degen ataǧyŋyz bar. Osyndai ataqty alu üşın neşe jyl kerek? Auylda mädenietke üles qosyp jürgen adamdar ylǧi eleusız qalady. Olarǧa osyndai därejege jetu üşın ne ısteu kerek? 

Nūrqan QAIYRǦALİEV,  mädeniet qyzmetkerı

– Sızdıŋ aityp otyrǧanyŋyz «Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı» degen ataq bolu kerek. Menıŋ bıluımşe, oǧan ie bolu üşın jūmys ötılı emes, naqty bır salaǧa qosqan qomaqty üles, sıŋırgen eŋbegıŋız qajet. Ras, auyl tügıl, oblystyq teatrlarda qyryq jyl eŋbek etıp, önerdıŋ ystyq-suyǧyna tözıp, repertuardyŋ bükıl jügın köterıp jürgen akterlerdıŋ de eŋbegı tiıstı därejede baǧalanbai jatyr. Būl turasynda osy jaqynda ǧana «Egemen Qazaqstan» gazetınde de aityp öttım. Menıŋ oiymşa, bar kınä sol laiyqty adamdy körmei nemese körgısı kelmei jürgen teatrdyŋ, mädeniet basqarmasynyŋ basşylarynda, qala berdı sol ūsynysyn joǧarǧy jaqqa jetkıze almai jatqan oblys äkımdıgınde. Al  Mädeniet qairatkerı » degen – bır kezde Mädeniet ministrlıgı taǧaiyndaǧan tösbelgı, oǧan ūsynu tärtıbı men şarttaryn sol jaqtan anyqtap bıluge bolady.

– Qazaq teatrlarynyŋ bolaşaǧy bar dep oilaisyz ba? Olarǧa nege körermen az keledı? Būl teatrlardyŋ älsızdıgınen be, älde qoǧamnyŋ enjarlyǧynan

ba?

Baqyt TŪRSYNJANQYZY, jurnalist

– Ärine, bar. Äitpese, azaby alty emes, alpys batpan akterlıktıŋ keregı ne? Al körermennıŋ azdyǧy ekı jaqqa bırdei bolsa kerek. Ras, kezınde qazaq qauymy tügıl bükıl Odaqty dür sılkındırgen «Ana – Jer – Ana», «Qan men ter», «Vania aǧai» siiaqty spektaklderdıŋ sahnalanbai jatqanyn moiyndaimyz, bıraq marqūm Äzekeŋdei ūly rejisserdıŋ sirek tuatyny da aqiqat. Solai dei tūrǧanmen, körermennıŋ teatrǧa degen yntasy tömendep ketkenı de jasyryn emes, äitpese, 700 myŋdai tūrǧyny bar Astanadan künıne teatrǧa keletın 500 körermen tabylmaidy degenge eşkım sene qoimas. Sondyqtan qazırgı kıdırıstı uaqytşa, ülken sılkınıstıŋ aldyndaǧy küş jinau dep sabyrmen, tüsınıstıkpen qabyldap, erteŋımızge ümıtpen qaraǧanymyz abzal.

– Jas ärtısterdı qalai tärbieleisızder?

Qūrmanǧazy SŪRAǦANOV, mūǧalım

– Qai salanyŋ da erteŋı jastar ekenı belgılı ǧoi. Şükır, qazır qazaq ūlttyq öner universitetınde bolaşaq akterlerdı daiarlaityn ülken fakultet bar. Onda elımızge belgılı G.Äspetova, A.Omar, L.Beknazar-Haninga, t.b sabaq beredı. Ärqaisysynyŋ öz şeberhanasy, öz täsılı, erekşelıgı bar degendei… Al bärımızge ortaq bır närse – bız eŋ käsıbi deŋgeiı joǧary maman daiarlaumen qosa, egemendı, täuelsız elımızdıŋ erteŋıne laiyq, ūlttyq önerımızdı alǧa süireitın jan-jaqty bılımdı, bılıktı azamat tärbielep şyǧaruǧa köp köŋıl bölemız.

– Qazırgı klassikalyq tuyndylardyŋ sapasy älsırep kettı degen sözge kelısesız be? Tym zamanaui dünie jasaimyn dep rejisserler tūǧyrdan taiyp jatqan joq pa?

Märiia AIDARBAEVA, student

– Naqty mysal bolmaǧan soŋ, būl sūraqqa bıryŋǧai «iä» nemese «joq» dep jauap beru qiyn. Ras, klassikany bügınge laiyqtap qoiǧysy kelgen bıraz rejisserdıŋ (teatrdyŋ da) mült ketıp, sürınıp jatqanyn bılemız. Jalpy, öz basym klassikalyq düniege, äsırese, ūlttyq klassikaǧa oryndy-orynsyz qol sūǧa bergendı qūptamaimyn. Sol Äzekeŋ qaişylamai, qidalamai-aq «Qaragözdı», «Qozy Körpeş-Baian sūludy», «Qobylandyny » zaman talabyna sai qoiǧany belgılı, sol kısınıŋ täjıribesınen ülgı alsaq bolmas pa? Al Qalleki teatrynyŋ ötken mausymda qoiǧan «Gamletı» men «Aqan serı-Aqtoqtysyn» täuır dünieler qataryna jatqyzar edım..

– Sızdıŋ eŋ süiıktı rölıŋız?

Ärsen ALMATŪLY, oquşy

– Bärı bırdei ystyq. Menıŋ eŋ süiıktı rolderım mümkın älı alda şyǧar dep oilaimyn.

– Qalai oilaisyz, teatrdy basqarǧan jeŋıl me? Älde akter bolǧan jaqsy ma?

Quat QŪRMANSEIIT, baspager

– Soltüstıktegı körşılerımızde «Teatr – bıryŋǧai uly jylandardyŋ ordasy» degen tırkes bar. Änşeiın äzıl üşın aitqandary bolar. Qūdaiǧa şükır, qazaq teatry ondai keselden aulaq. Sonda da bolsa kıleŋ «sen tūr, men ataiyndardyŋ» basyn qosyp, bır maqsatqa jūmyldyra bılu, ärqaisysymen tıl tabysu, qajetın ötep, köŋılınen şyǧu, bas-basyna röl tauyp beru, t.t. būl tūrǧydan alǧanda, älbette oŋai emes. Al eger töŋıregıŋde özıŋmen niettes, pıkırles, ortaq maqsatqa bır közben qaraityn rejisserlerıŋ, qamşy saldyrmas senımdı akterlerıŋ bolsa, onşa qiyn da emes dep oilaimyn. Öz basym Qalleki teatryn sondai ūjym dep bılemın. Al akter bolu jaman bolsa, qyryq jyl boiy nege jürmın men?!

Şynar ÄBILDA