Astana qalasy Tötenşe jaǧdailar departamentınıŋ mamandary şahardyŋ şetkı aimaqtaryndaǧy jekemenşık sektorlarǧa reid jasap, peşpen jylytylatyn üilerdegı örtke qarsy qauıpsızdık şaralaryn tekserıp, tūrǧyndarǧa tüsındıru jūmystaryn jürgızude.
34 ört. 5 balanyŋ ölımı
TJD mälımetınşe, Astanada byltyr 699, al biyl jyl basynan berı 34 ört oqiǧasy tırkelıptı. Esterıŋızge salsaq, apta basynda tılsız jau saldarynan uaqytşa tūrǧyzylǧan üidıŋ töbesı opyrylyp, bır üidıŋ bes bırdei balasy ölım qūşqan bolatyn. Qaza bolǧan balalardyŋ ata-anasy ört tūtanǧan uaqytta tüngı auysymdaǧy jūmysta bolǧany gazet betınde būǧan deiın de jazylǧan edı. Moiyndarynda tört banktıŋ nesiesı tūrǧandyqtan, omyraudaǧy kenjesı jasqa tolmasa da, anasy jūmysqa şyǧuǧa mäjbür bolǧan.
Būl qaiǧyly jaǧdai bükıl halyqtyŋ qabyrǧasyn qaiystyrdy. «Qaiǧyny bölısseŋ, azaiady» deidı. Bes büldırşındı soŋǧy saparǧa şyǧaryp saluǧa jūrtşylyq köp jinaldy. Janaza räsımıne qatysqan Astananyŋ bas imamy Nauryzbai Taǧanūly meşıt atynan būl otbasyǧa baspana alyp beretınderın mälımdedı.
Sol siiaqty «Äzıret Sūltan» meşıtınıŋ ūstazy Maqsatbek Qaiyrǧaliev te äleumettık jelılerde taralǧan beinejazbada kömek retınde jinalǧan 13,4 mln teŋgenıŋ osy janūiaǧa tabystalatynyn aitqan.
Köpşılık te jūdyryq bolyp jūmylyp, şama-şarqynşa qol ūşyn sozyp, qaitys bolǧan balalardyŋ anasy Janymgül Siterdıŋ esepşotyna aqşa audaryp, kömek körsetude.
Tötenşe jaǧdai oryn alǧan künnıŋ ertesınde şūǧyl jiyn ötkızıp, qaiǧydan qan jūtqan jandarǧa qajettı barlyq materialdyq, medisinalyq kömek körsetudı tapsyrǧan Astana qalasynyŋ äkımı Baqyt Sūltanov jiynnan soŋ oqiǧa ornyna baryp, otbasyna köŋıl aitqan bolatyn.
Aita ketu kerek, «Kaspi bank» AQ öz taraptarynan būl otbasyǧa berılgen kredittık qaryzdaryn keşırgen eken.
Memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaev Astanadaǧy ört saldarynan qaza bolǧan balalardyŋ ata-anasy men tuysqandaryna köŋıl aityp, Ükımet basşysy Baqytjan Saǧyntaev pen Astana qalasynyŋ äkımı Baqyt Sūltanovqa zardap şekkenderge qajettı kömek körsetudı tapsyrdy.
Talap saqtalmaǧanynyŋ saldary
Jalpy, elordadaǧy jeke tūrǧyn üidıŋ sany 22 267-nı qūraidy eken. Mamandardyŋ aituynşa, qaladaǧy örttıŋ 50 paiyzdan astamy osy jeke tūrǧyn jailarda oryn alady. Sondyqtan olar jylytu mausymy bastalysymen är senbı-jeksenbı atqa qonyp, jeke tūrǧyn üilerdı aralaityn körınedı. TJD qyzmetkerlerı biylǧy qysqy mausymda 44 ret reid jasap, 52 myŋ adamǧa ügıt-nasihat jürgızıptı. Mysaly, atalmyş departament mamandary men erıktıler aldyŋǧy künı Baiqoŋyr jäne Saryarqa audandaryna, keşe Almaty audanyna at basyn būrsa, reid bügın Esıl audanynda jalǧasuda. Tötenşe jaǧdai oryn alǧannan keiın tekserıs jūmystary küşeitılgen rejimde jürgızılude.
– Reid barysynda tūrǧyndarǧa ört qauıpsızdıgı erejelerın tüsındırıp, ügıt-nasihat jūmystaryn jürgızemız. Bıraq adamdar sonda da qauıpsızdık erejelerın saqtai bermeidı, – deidı Saryarqa audany Tötenşe jaǧdailar basqarmasynyŋ basşysy Quanyş Toqsarin «Köktal-1» tūrǧyn alabyna reid jürgızu barysynda BAQ ökılderıne bergen sūhbatynda. – Jaŋa bır üige kırgenımızde qauıpsızdık erejesı mülde saqtalmapty. Peştıŋ maŋaiynda aiaq kiımder men aǧaş otyny jatyr. Üstıŋgı jaǧynan jıp tartyp, kır jaiyp qoiypty. Būl öte qauıptı jaǧdai. Men eskertu jasap jatsam da, üi iesı sözıme asa qūlaq aspady. Aiaq kiımderın peş maŋynan almady. Jalpy, tūrǧyndardyŋ köpşılıgı söitedı. Reid kezınde eskertu jasasaq, bastaryn şūlǧidy. Bıraq sol üige qaita ainalyp soqsaq, bärı sol qalpynda jatady. Bız olarǧa tek eskertu jasaumen ǧana şektelemız.
Degenmen qala tūrǧyndarynyŋ bırı Qairat Şuaqbaev TJD qyzmetkerlerınıŋ ört qauıpsızdıgı erejelerı jaily aitqan keŋesterınen aldaǧy uaqytta qorytyndy şyǧaratynyn jetkızdı.
Eskertu eskerılmegen
Qalalyq TJD bastyǧynyŋ mındetın atqaruşy Marǧūlan Amanbaevtyŋ aituynşa, osyǧan deiın «Köktal-1» tūrǧyn alabynda ört jäne basqa da tötenşe jaǧdailardyŋ aldyn alu maqsatynda profilaktikalyq jūmystar jürgızılgen kezde ört bolǧan osy üige de baryp, otbasy müşelerıne olqylyqtardy joiuǧa qatysty eskertu jasalǧan eken. Bıraq tiıstı şaralardyŋ jasalmauynyŋ saldarynan osyndai jaǧdaidyŋ oryn aluy mümkın ekenın aitady sarapşylar. Qazırgı uaqytta örttıŋ şyǧu sebebı zerttelıp, qūzyrly organdar tarapynan tergeu amaldary jürgızılıp jatyr. Olardyŋ mälımetınşe, osy uaqytşa tūrǧyzylǧan üidıŋ qojaiyny jauapqa tartyluy mümkın.
Jalpy, arman qalada baspanaly bolu da köptıŋ armanyna ainalyp tūr. Eldıŋ är tükpırınen arman arqalap kelgenderdıŋ köbısı elordanyŋ şetındegı laşyqtardy panalap jür. «Bıreuge jan qaiǧy, bıreuge mal qaiǧy» degendei, eldıŋ jandy jerın paidalanyp, zaŋǧa qaişy bolsa da, aulasynan bırneşe qūjaty joq tört qabyrǧany qalqaityp, köleŋkelı käsıptı näsıp etıp jürgender de jeterlık. TJD mamandarynyŋ reidı kezınde de tozyǧy jetken neşe türlı tūrǧyn jailardy közımız kördı. Tıptı bır auladaǧy tört esıktıŋ qaisysy üi, qaisysy qora ekenın de ajyratu mümkın bolmady. Syrtqy esıkterı bırdei bolǧanmen, bırı monşa, ekınşısı qora, basqalary üi bolyp şyqty. Olardyŋ keibırınde elektr symdary qalai bolsa solai tartylǧan. Sanitarlyq jaǧdai da, peşpen jylytu oryndary da talapqa sai emes. Uaqytşa tūrǧyzylǧan üilerdıŋ köbısınıŋ qūjaty da dūrys bolmauy mümkın. Örttıŋ de äsırese osyndai üilerde jiı bolatynyn aitady TJD mamandary.
Tötenşe jaǧdai qaitalanbauy tiıs
Jasyratyny joq, mūndai jaǧdai tek Astanada ǧana emes, elımızdıŋ barlyq aimaǧynda da bar. Ötken jyly elımızde 9595 ört tırkelıp, qyzyl jalyn 322 adamnyŋ ömırın jalmapty. Onyŋ ışınde 34 balanyŋ jany qyrşynnan qiylǧan. Jaqynda ǧana (9 qaŋtarda) Qyzylordanyŋ saiajailarynyŋ bırınde ört şyǧyp, bır üidıŋ üş ūly ot qūşaǧyna oranyp köz jūmǧan.
Endı qalai bolsa solai tūrǧyzylǧan, qūjaty joq üilerdıŋ qojaiyndary jauapqa tartyluy mümkın. Būǧan Prezident te pärmen berdı. Elbasy mūndai jaǧdai qaitalanbas üşın barlyq tiıstı şarany qabyldau kerektıgın aitty.
«Barlyq öŋırdıŋ äkımderı qūzyrly organdarmen bırlesıp, ört qauıpsızdıgın qamtamasyz etu üşın baqylaudy küşeituı kerek, sondai-aq tiıstı tekserıster ūiymdastyryp, halyq arasynda tüsındıru jūmystaryn jürgızuı qajet» delıngen Aqordanyŋ habarlamasynda.
Osy oraida «Nūr Otan» partiiasy töraǧasynyŋ bırınşı orynbasary Mäulen Äşımbaev ta «Nūr Otan» partiiasy būl baǧyttarda naqty ūsynystar daiyndap, aldaǧy uaqytta sol boiynşa Ükımetpen bırlesıp jūmys ıstep, jaǧdaidyŋ jaqsaruyna özderınıŋ ülesterın qosatynyn jetkızdı.
«Būl jait qoǧamdaǧy keibır özektı mäselelerdıŋ kezek küttırmei şeşudı qajet etetının körsetıp berdı» dep jazdy M. Äşımbaev özınıŋ feisbuktegı paraqşasynda.
Tüiın
Toqsan auyz sözdıŋ tobyqtai tüiının aitatyn bolsaq, jeke tūrǧyn üilerdegı örttıŋ şyǧu sebebı köbıne peşpen jylytu kezınde talaptyŋ saqtalmauynan bolyp otyr. Sodan soŋ sapasyz otyndy paidalanǧandyqtan, byqsyǧan şoqtyŋ saldarynan jer-jerde gazdan ulanu da tyiylmai tūr ökınışke qarai. Osyndai jaǧdailardy boldyrmas üşın elımız tūtastai gazben jylytu jüiesıne köşse, bälkım, tūrǧyndar tılsız jaudyŋ taqsıretın tartpas pa edı…
