Astana qalasynyŋ maŋyndaǧy jalpy audany 4 168 gektar jerdı alyp jatqan jäne halqynyŋ sany 109 408 myŋ adamdy qūraityn elordaǧa qosylǧan on toǧyz tūrǧyn alaby bar. Olar – Jeleznodorojnyi, İnternasionalnyi, Dostyq, Michurino, Küigenjar, Promyşlennyi, Kazgorodok, Qazaq auyl, Oŋtüstık-şyǧys (sol jaǧy), Oŋtüstık-şyǧys (oŋ jaǧy), Köktal-1, Köktal-2, Öndırıs, Komsomolskii, Zarechnyi, Telman, İlinka, Prigorodnyi, Qaraötkel dep atalady.
KEŞENDI JOSPARDA KÖRSETILGEN
Būl eldı mekenderdıŋ tūrǧyndary astanalyq dep qana atalyp qoimai, elorda därejesındegı äleumettık, mädeni igılıkterge qol jetkızuı tiıs edı. Osy maqsatta ekı jyl būryn Astana qalasynyŋ maŋyn äleumettık-ekonomikalyq damytudyŋ 2014-2020 jyldarǧa arnalǧan keşendı jospary äzırlengen bolatyn. Keşendı josparda anyqtalǧan basty strategiialyq baǧyttar boiynşa kölık infraqūrylymy, elektrmen jabdyqtau nysandaryn, kommunaldyq şaruaşylyq obektılerın salu josparlanǧan. Bılım salasy boiynşa (jalpy bılım beru mektepterı – 21 (24 000 oryn), mektepke deiıngı mekemeler – 47 (11 940 oryn) men densaulyq saqtau salasy jetı emhana, jetı otbasylyq-därıgerlık ambulatoriia, bır jedel medisinalyq järdemnıŋ şaǧyn stansiiasyn aşu közdelgen. Būl öŋırlerde ūzyndyǧy 398,12 km jol men 1520,82 km injenerlık jelı (sumen qamtu, tūrmystyq jäne nöserlı kärız ben elektrmen qamtu), sondai-aq, 112 injenerlık qūrylys (transformatorlyq şaǧyn stansa, kärızdık sorǧy stansalary men nöserlı kärızdı tazartu qūrylysy) salu josparlanǧan. Būl şaralar tūrǧyndardyŋ kölık-qatynas jaǧdailaryn jaqsartyp, köşelerı jaryqtandyrylyp, ortalyqtan aiyrmaşylyǧyn azaityp, tūrǧyndar tūrmysyn köp jeŋıldeter edı. Degenmen, qala maŋy aumaǧyna qatysty barlyq sūraqtar oŋ şeşımın tauyp, bır baǧdarlama aiasynda tūrǧyndardyŋ bar mäselesı qamtylmaǧan. Osy jönınde Astana qalasy mäslihatynyŋ deputaty Qaraqat Äbden öŋırlerge ortaq mäselelerdı ortaǧa salǧan edı.
ATA-ANALAR NEGE ALAŊDAIDY?
– Qala maŋyn damytu mäselesı kün tärtıbınen tüsken joq, – deidı Qaraqat Jaqsylyqqyzy – üş bırdei «Telman», «Zarechnyi», «Prigorodnyi» tūrǧyn alaby menıŋ sailau okrugıme qaraidy. Ondaǧy äleumettık mäseleler maǧan jaqsy tanys. Bırınşı kezekte būl qonystardaǧy mektepke deiıngı tärbie mekemesınıŋ bolmauy ata-analardy alaŋdatady. Eger bar bolsa ondaǧy tärbielenuşılerdıŋ şamadan tys köptıgı jaǧdaidy auyrlatuda. Mektepterdegı oryn alǧan körınıs te osyndai. Mysaly, Telman tūrǧyn alabynda ne balabaqşa, ne orta mektep joq. Ökınışke qarai, 2017-2019 jyldarǧa arnalǧan qala biudjetınde būl nysandardyŋ qūrylysy qarastyrylmaǧan. Säbiler jaqyn jerdegı balabaqşa men mektep oquşylary sabaqqa ülgeruı üşın taŋǧy saǧat altydan bastap jolǧa şyǧuy tiıs. Qoǧamdyq kölıktıŋ jūmysy da talapqa sai emes. Medisinalyq kömek beretın mekemelerdıŋ de şalǧailyǧy ömır sapasynyŋ ölşemıne kerı äserın tigızude. Köşelerdı jaryqtandyru da eş özgerıssız qalyp, qala statusyna sai kelmeidı. Qoǧamdyq kölıkterdıŋ baǧytynyŋ qolaisyzdyǧynan (köbısı eldı mekennıŋ syrtynan ötedı) odan bölek qozǧalys kestesınıŋ tūraqsyzdyǧynan jolauşylar aq qar, kök mūzda saǧattap kölık tosyp sarylady. Aita keteiık, 2016 jylǧy şıldedegı mälımetıne sai Telman tūrǧyn alabynda 2300 adam tūryp jatyr, onyŋ basym köpşılıgı qoǧamdyq kölık qyzmetın paidalanady.
Deputattan bastap qarapaiym halyqtyŋ oiyndaǧysy bır. «Michurino» tūrǧyny, zeinetker Tūrǧan Qadırova qalalyq atansa da, auyr beinetten aryla almai otyrǧanyn jetkızdı. «300 şarşy metrlık jer üiımızdı jylytu üşın kömır men soliarka jaǧamyz. Ystyq susyz taǧy bolmaidy, ol üşın suqainatqyş jabdyqty qoldanamyz. Qystap şyǧu üşın şamamen jylyna 200 myŋdai teŋge jūmsaimyz. Eger üilerımızdı ortalyq jylytu jüiesıne qosyp, su tartu men kärız qūbyrlary jetkızılse, būl şyǧyndarymyz qysqaryp, tūrmysymyz jeŋılder edı. Alty ai qysy bar Astanada kömır jaǧyp, kül şyǧaru oŋai jūmys emes» deidı.
JALǦYZ AVTOBUSQA JARMASADY
«Öndırıs» tūrǧyn alabynyŋ tūrǧyny Rauşan Doshojina: «Jaqynnyŋ alysy jaman. Mekenımızdı qala sanatyna kırgızgenmen, qalalyq boludyŋ ne ekenın sezıngenımız joq. Ol üşın älı bıraz uaqyt kerek bolar. Bıraq qala men tūrǧyn alaby arasynda qatynaityn kölıktıŋ mäselesın bügın şeşuge bolady ǧoi. Ekı ortada №24 avtobus qatynaidy, ertelı-keş zyryldap jürıp tūrsa da, jalǧyz kölıkke jarmasqan jolauşylar sanynan avtobus salonynda ine şanşar oryn bolmai, qalaǧa jetkenşe bır aiaqtap tūryp äbırjimız. Odan bölek, köp üilerde jeke monşasy bar, jaǧdaiy barlar tıptı «sauna» da salyp tastady. Alaida, qoǧamdyq monşanyŋ orny bölek, onyŋ qūrylysy jobada qarastyrylǧan ba?!» dep sūraqty bızge qoidy.
Gülge oranǧan Esıldıŋ sol jaǧalauy men äuejaidyŋ ortasynda «Prigorodnyi» tūrǧyn alaby da qala aumaǧyna kıredı. 60 jyldary tyŋ ölkesınıŋ äuejaiy qyzmetkerlerıne arnalyp salynǧan mekennıŋ būl künde joly tozyp, eskırgen köp qabatty üilerınıŋ küiı kelmei-aq tūr. Basty äleumettık mäselelerınıŋ şeşımı tabylmai, Prigorodnyi tūrǧyndary da qalaǧa jeter orta jolda qalǧandai körınedı.
«Jeleznodorojnyida» tūryp jatqan jandardyŋ da jaiy osyndai. Äsırese, jaryqpen qamtamasyz etu mäselesı keşeuıldep, halyqtyŋ mazasyn alyp tūr.
TŪRǦYNDAR TALABY QOLDAUǦA TŪRADY
Jergılıktı tūrǧyndar «silikatnyi» dep atap ketken Promyşlennyi tūrǧyn alabyna da örkeniettıŋ igılıkterı jetu üşın bıraz uaqyt kerek bolar. Dese de tūrǧyndar aimaqtyŋ ekologiialyq ahualy alaŋdatatynyn aitady. Onyŋ bır sebebı, № 57 orta mektep sol zauyttyŋ ırgesınde ornalasqan. Önerkäsıp tolyq küşımen jūmys ıstegende onyŋ tütını men şaŋynan, qolqany alǧan küiıktıŋ iısınen tūnşyǧatynyn aityp, tūrǧyndar jiı şaǧymdanyp jür.
Tūrǧyndar osyndai ahualymen qalaǧa aparatyn orta jolda qalyp tūr. Mäslihat deputaty Qaraqat Äbden taǧy da bylai jalǧastyrdy. – Osy qonystarda jergılıktı ardagerler men belsendı zeinetkerlerdıŋ bas qosatyn bırde-bır qoǧamdyq oryndary joq. Soǧan qaramastan jergılıktı halyq öte belsendı, qoǧamdaǧy üderısterdı qalt jıbermei, türlı äleumettık jobalardy ūsynyp jür. Tūrǧyndardyŋ oŋ talabyn barynşa qoldauymyz kerek.
Taǧy bır tüitkıldı närse, äleumettık qūrylymdardyŋ jūmys ıstemeuı – jastardyŋ qarausyz qaluyna alyp kelıp otyr. Olardyŋ qoly bos kezınde aula klubtarynda ne basqa da mädeni-sporttyq oryndarda bos uaqytyn ötkızuge mümkındık joq. Bärınıŋ bırdei qol sozym jerdegı qalaǧa baryp, oiyn-sauyq ortalyqtarynda demaluyna jaǧdaiy kele bermeidı. Tūrmystyq qyzmet körsetu nysandaryn aitpaǧannyŋ özınde «Qazpoşta» men «bankomattar» da ornatylmaǧan. Demek, jergılıktı jerde demalys nysandaryn salyp, būqaramen jūmysty jaŋǧyrtu kerek» deidı deputat.
Ärine, qanatyn keŋeitken qalamyzdyŋ däl ırgesındegı tūrǧyn alaptarynyŋ mäselelerı şeşılgen saiyn, elordanyŋ kemeldenetını anyq. Oilastyrylǧan baǧdarlamalar da osy maqsatty közdep otyr. Dese de, şamnyŋ jaryǧynyŋ tübıne tüskenın jyldap kütkenşe, qoldan keletın kışkentai mümkındıkterdı qoldan jıbermei, köp bolyp köterıp, bırge şeşse, qala ırgesındegı tūrǧyn alaptarynyŋ ülken şahardyŋ körıktı bölşegı bolyp ketuın jyldamdatamyz deidı qala ırgesınde jasap jatqan astanalyqtar.
Aigül UAISOVA
