Būrnaǧy künı Astanada Qazaqstan halqy Assambleiasynyŋ tūŋǧyş media forumy jūmysyn bastaldy. Oǧan BAQ jäne kommunikasiia salasyndaǧy belgılı halyqaralyq sarapşylar, Parlament deputattary, otandyq jäne şeteldık jurnalister, elşılıkter men diplomatiialyq missiialardyŋ ökılderı, QHA müşelerı, etnomädenie bırlestıkter, ükımettık emes ūiymdar, ǧylymi jäne şyǧarmaşylyq ziialy qauym, memlekettık mekemelerdıŋ resmi tūlǧalary qatysty. Mädeniet jäne aqparat, Bılım jäne ǧylym, Syrtqy ıster ministrlıkterı men Assambleia bırlese bastamaşy bolǧan ırgelı şara ekı künge sozyldy.
Halyqaralyq toleranttyq künıne orai ūiymdastyrylǧan basqosudyŋ tūsaukeser räsımı L.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetındegı «Astana» atriumynda öttı. Onda Prezident Äkımşılıgı QHA hatşylyǧy meŋgeruşısınıŋ orynbasary Leonid Prokopenko qatysuşylardy forum baǧdarlamasymen tanystyryp, jiyn jūmysyna sättılık tıledı. Sondai-aq, otandyq jäne şeteldık beldı jurnalister qatysuşylardy toleranttyq künımen qūttyqtady.
Şara halyqaralyq jäne qazaqstandyq sarapşylardyŋ şeberlık synyptarymen, özara täjıribe almasuymen jalǧasty. Nazarbaev zalynda därıs oqyǧan osy oqu ornyndaǧy IýNESKO kafedrasynyŋ professory, eks-senator Ädıl Ahmetov bylai dedı: «Qazaqstan halqy Assambleiasy Memleket basşysynyŋ bastamasymen qūryldy. Bızdıŋ elımız köpūltty memleket. Assambleianyŋ atqaryp jatqan jūmysy, ışkı sarabdal jäne syrtqy köpvektorly saiasattyŋ nätijesınde köpūltty Qazaqstan damyp keledı. Būl forumnyŋ da közdegenı – osy. Köpūltty Qazaqstan ärı qarai da osy baǧyttan taimauy kerek». Eks-senator atomdy jeŋgen adamzat üşın kelesı qauıp – etnosaralyq bülık ekenın basa aitty. Sondyqtan, bügıngıdei aqparat tasqynynda älemdık būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ atqaratyn rölı zor. Sebebı, kez kelgen terıs aqparat – jahandyq jaǧdaidy uşyqtyryp jıberuı mümkın. Onyŋ paiymdauynşa, būl taqyrypta qalam terbeitın jurnalisterdıŋ käsıbi bılıktılıgı joǧary boluy kerek. «Mūsylman elderınde bolyp jatqan soǧys örtınıŋ astarynda ne jatyr?! Demokratiialyq qūndylyqtardy engızemız dep talai eldıŋ byt-şytyn şyǧardy. Ūlttar men ūlystardy bır-bırımen jaqyndastyru, mädenietterdıŋ almasuy, bırın-bırı syilau, syilastyq – tüsınıspeuşılıktı joiudyŋ şeşımı. Būl – qazaqstandyq ülgı» dedı Ädıl Ahmetov.
Atalǧan mäsele baǧytynda oilaryn ortaǧa salǧan halyqaralyq sarapşylar men jurnalister etnosaralyq jäne dınaralyq bailanysqa saqtyqpen qarau kerek degen pıkırde. Soltüstık Karolina universitetınıŋ doktory, jazuşy Hel Foster de qoldaidy mūny. «Menıŋ oiymşa, būl media forum ötıp jatqan alaŋ – etnosaralyq qoǧamda BAQ-tyŋ ornyn aiqyndauǧa septıgın tigızedı. Aqparat taratuşylar etnikaralyq toptardyŋ ärtürlılıgı – jaǧdaidy uşyqtyrmaidy, kerısınşe onyŋ paidasy da zor ekenın ūǧynuy kerek. Būl – soǧys emes, beibıtşılık dep qarauymyz qajet. Tunis pen Mysyr elderınde bolǧan jaǧdaidy jäne qazırgı Siriianyŋ ahualyn eske tüsırudıŋ özı jetıp jatyr. Sondyqtan mynadai almaǧaiyp zamanda köp ūltty, ärı tatu tūratyn Qazaqstannyŋ täjıribesı öte maŋyzdy» dep aǧynan jaryldy ol.
Şara barysynda qatysuşylar Euraziia ūlttyq universitetındegı aşylǧanyna köp bola qoimaǧan IýNESKO jäne Qazaqstan halqy Assambleiasy kafedralarymen tanysty. Basqosu soŋynda Assambleia ūiymdastyrǧan «Aŋsar-2013» ädebi baiqauynyŋ jeŋımpazdary saltanatty jaǧdaida marapattaldy. Köpşılık elordadaǧy etnomädeni bırlestıkterdıŋ konsertın tamaşalady.
«Toleranttyq jäne BAQ» taqyrybyndaǧy halyqaralyq media forumnyŋ qatysuşylary ekınşı künı «Qazmedia» ortalyǧyna jinaldy. Mūnda Assambleianyŋ etnikalyq BAQ jäne «Kore İlbo» gazetıne – 90 jyl» körmelerı qoiylǧan.
Basqosudyŋ plenarlyq mäjılısın Qazaqstan halqy Assambleiasy töraǧasynyŋ orynbasary – Prezident Äkımşılıgı QHA hatşylyǧy meŋgeruşısı Eraly Toǧjanov aşyp, jürgızıp otyrdy. «Är uaqyttyŋ kezeŋnıŋ öz talaby bar. Sol talapqa orai ne ısteuımız kerek degen sūraq ta aldymyzda tūr. Mıne, osyndai özektı saualdar töŋıregınde oi qauzaityn sät jettı» dedı E.Toǧjanov.
Forumǧa qatysuşylar aldynda Prezident Äkımşılıgı basşysynyŋ orynbasary Baǧlan Mailybaev söz söiledı. Būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ qoǧamda alar orny men eldegı tūraqtylyqqa qosar ülesı erekşe ekenın atap öttı ol aldymen. Äsırese, etnosaralyq jäne konfessiiaaralyq tatulyq Qazaqstannyŋ basty qūndylyǧy, būl qūndylyqty saqtauda BAQ rölı erekşe ekenın şegelei jetkızdı. Būǧan Memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaev ta özınıŋ «Qazaqstan-2050» strategiiasynda basa nazar audarǧanyn aitty.
«Bügınde qazaq topyraǧynda jüzden astam etnos ökılderı tatu ömır sürude. Olardyŋ ana tılderı men mädenietterın damytuǧa barlyq jaǧdai jasalǧan. Elımızde on bes tılde otyz jetı etnikalyq gazet-jurnal jaryq köredı, respublikalyq telearnalarda bes baǧdarlama aşylǧan. Būl baǧyttaǧy aqparattyq saiasatty jüzege asyruǧa memleket qazynasynan soŋǧy üş jylda 560 million teŋge bölındı. Osynyŋ özı halyqaralyq qarym-qatynastarǧa elımızdıŋ qanşalyqty tereŋ män beretının körsetedı. Mūndai igı ıster aldaǧy uaqytta da jalǧasyn tabatyn bolady» dedı B.Mailybaev.
«Būl media forum aqparattyq toleranttylyqtyŋ aiqyn ekendıgın aiqyndaidy. Şara alǧaş ret ötkızılude jäne bızdıŋ dialogymyzǧa öz ülesın qosady. Onyŋ alaŋynda qatysuyşlar keşe bırneşe ūsynys berdı, dälırek aitsaq, Astanada etnikalyq mäseleler boiynşa halyqaralyq jurnalist sarapşylar klubyn qūru mäselesı» dedı Baǧlan Asaubaiūly. Onyŋ aituynşa, būl ūsynys otandyq būqaralyq aqparat qūraldarynda jariialanyp kele jatqan toleranttylyqty nyǧaituǧa kömektesedı.
Forumda Parlament Mäjılısınıŋ deputaty, Qazaqstan kärısterı qauymdastyǧynyŋ töraǧasy Roman Kim, M.Lomonosov atyndaǧy Mäskeu memlekettık universitetı jurnalistika fakultetı dekanynyŋ orynbasary Petr Şulsman, halyqaralyq diplomat Ädıl Ahmetov syndy spikerler söz söiledı.
Forum soŋynda etnojurnalistika salasyndaǧy «Şaŋyraq» şyǧarmaşylyq baiqauynyŋ jeŋımpazdary men jüldegerlerı saltanatty jaǧdaida marapattaldy.
Aita keterlıgı, Qazaqstan halqy Assambleiasy ūiymdastyryp otyrǧan halyqaralyq media forum QR Tūŋǧyş Prezidentı künı men Qazaqstan Respublikasynyŋ Täuelsızdık künı merekelerınıŋ aiasyndaǧy ıs-şaralarǧa ūlasatyn bolady.
Ashat RAIQŪL
