Saiasat NŪRBEK, «Nūr Otan» partiiasy Qoǧamdyq saiasat institutynyŋ direktory:SARAPŞY TUASY BÖLEK TURA Bİ SYNDY BOLUY KEREK

Sarapşynyŋ sözı – halyqtyŋ ünı

– «Nūr Otan» partiiasynyŋ janynan qaita qūrylǧan Qoǧamdyq saiasat institutyna Halyqaralyq baǧdarlamalar ortalyǧynyŋ basşylyǧynan direktor bolyp keldıŋız. Bılım salasynan sarapşylyq baǧytty mekemege qandai özgerıs, nendei jaŋalyq qospaqsyz?

– … Men magistr därejesın İtaliianyŋ Rim qalasyndaǧy  La Sapienza universitetınde qorǧadym. Sol eldıŋ saiasi ömırıne bırtalai aralasqan soŋ, olardyŋ tūrmysyndaǧy maqal-mätel, naqyldardy bıraz üirengen jaiym bar. İtaliia tılınde «La ultima pietra» degen mätel bar. Qazaqşa «soŋǧy tas» deidı. Iаǧni barlyq tasty tasyp-tasyp kelıp, eŋ soŋynda qalǧan jalǧyz tasty qolǧa aluǧa şarşap, bettei almai qalasyŋ. Bızdegı «soŋǧy tüienıŋ jügı auyr» degen mätelmen maǧynalas.

Men Qoǧamdyq saiasat institutyna basşylyqqa taǧaiyndalǧanǧa deiın bırneşe jyl memlekettık qyzmette, memlekettık qyzmet janyndaǧy lauazymdarda jürdım. Äsırese, soŋǧy 5-6 jylda jaŋa qūrylǧan nemese jaŋǧyrtuǧa tiıstı oryndarǧa jıberedı. Istı rettep, tüzetıp, jöndep, bır jüiege keltırıp, endı naqty jobalardy qolǧa ala bastaǧanda senı jūlyp alyp, taǧy bır orynǧa jıberedı. Ne kerek, bastaǧan ısıŋnıŋ nätijesın öz közıŋmen körıp, qolmen ūstap, quanu ol da jaqsy eken.

Degenmen, talap pen mındet qatar kelse, bas tartuǧa bolmaidy. Azamat bolǧan soŋ, maman bolǧan soŋ, qajetımız bar şyǧar dep oilap, taǧy bır jaŋa jūmysty qolǧa alasyŋ. «Nartäuekel – er ısı», «Nūr Otan» partiiasynyŋ Qoǧamdyq saiasat instiutyna basşylyqqa keluım kezdeisoq dep sanamaimyn. Sebebı, saiasat maǧan jat emes. Amerikada, İtaliiada oqyp jürıp, sol elderdıŋ ışkı saiasi ömırıne aralastym. Solaişa, osy institutqa keluım Amerikada Saiasattanu kolledjınde oqyp, AQŞ-tyŋ joǧary saiasi ömırıne, Europarlamenttıŋ saiasi tırlıgıne aralasqan kezımde bastalǧan eken…

Būl mekeme 2007 jyly Parlamentarizm instituty bolyp qūrylǧan. Sodan bergı aralyqta bıraz jūmys atqaryldy. Memlekettıŋ damuy men qoǧamdaǧy özgerıske orai,  äsırese, soŋǧy kezeŋde partiianyŋ ışkı qūrylymy özgerıp, eldıŋ saiasi-äleumettık damuynda orny nyǧaidy.

Soǧan orai, bız de jūmys baǧytymyzdy basqa arnaǧa būrdyq. Demek, institut monografiia jazatyn akademiialyq ortalyq emes, naqty qoǧamdyq-saiasi mäselelermen ainalysatyn, qoldanbaly taldau-saraptamalyq ıs-şaralar jürgızetın mekeme boluy tiıs.

Iаǧni, bügıngı taŋda halyqtyŋ kökeiınde tūnǧan, qoǧamnyŋ aldynda tūrǧan özektı problemalar qandai? Auyl-elde qordalanyp qalǧan nendei mäseleler bar? Joǧary jäne jergılıktı bilık pen partiia basşylyǧy nendei mäselelerge jete köŋıl bölmei otyr, olardyŋ nazaryn qandai mäselelerge audarǧan dūrys? Mıne, bız osy mäselelerdı taldap-tüzu üşın sarapşylardyŋ, ärtürlı salanyŋ bılıktı mamandarynyŋ saraptamalaryna köŋıl bölemız. Qoǧamdyq saiasat institutynyŋ öz sarapşylary men qoǧamdyq sarapşylarǧa halyqtyŋ äleumettık jaǧdaiy turaly, qalyŋ būqaranyŋ mūqtajy men basty-basty qoǧamdyq saiasi mäseleler taldanǧan saraptamalardy qoryttyryp, partiia basşylyǧynyŋ nazaryna ūsynamyz. Sonymen qatar, «Nūr Otannyŋ» Parlamentte bır qauym el, iaǧni partiianyŋ atynan sailanǧan 83 deputatymyz, deputattyq fraksiiamyz bar. Solar arqyly memlekettık organdar men bilık organdaryna halyqtyŋ ünın jetkızetın bolady. Demek, bız Qoǧamdyq saiasat institutyn qoǧam men bilıktı ūştastyratyn arqauǧa ainaldyruymyz qajet.

– İnstitutta osy şaralardy oidaǧydai ıske asyra alatyn, bilıktıŋ nazaryn jūrtşylyqqa şynaiy audaratyndai, pıkırımen sanasatyndai, köpşılıktı būltartpas uäjımen bauraityndai sarapşylardyŋ äleuetı kemel me?

– Şükır, oǧan jetetın şamamyz bar. Bügınde qoǧamdyq qūbylysqa öz deŋgeiınde baǧa bere alatyn, köpke tanymal bolyp qalǧan sarapşylar qalyptasty. Jäne öz salasynyŋ bılıktı, käsıbi mamandary barşylyq.

Bıraq, sarapşynyŋ da sarapşysy bar. Bızge äleumettık salany jete tani bıletın, qoǧamdyq ahualdy egjei-tegjeilı ekşep, jılıktep, özı zerttep otyrǧan mäselenıŋ oŋ-soly men terıs-būrysyn ajyrata alatyn, myq şegedei qadap söz aita alatyn sarapşy qajet. Iаǧni, bügıngınıŋ sarapşysy qoǧamnyŋ aǧyn – aq, qarasyn qara dep aityp, tüiının şeşıp bere bıletın, auzy dualy, sonymen qatar, özgenıŋ sözınıŋ qadırıne jete alatyn TUASY BÖLEK tura bi bolǧany abzal. Sebebı, has sarapşynyŋ sözı – halyqtyŋ ünı. Sarapşynyŋ mındetı zertteu, taldau bolǧandyqtan, olar aqiqat aqpar aituǧa yqylasty.

Sarapşy qoǧamdyq jauapkerşılıktı sezınu tiıs

– Halyqty da, bilıktı de sözıne toqtatu üşın sarapşylardyŋ bärı bırdei aqparat pen aqiqattyŋ ara-jıgın ajyratyp bererıne tolyq sene alamyz ba?..

– Partiianyŋ ülken maqsatynyŋ bırı – jalpy ūlttyq ideologiia. Iаǧni, halyqtyŋ qoǧamdyq sana-sezımıne yqpal ete alatyndai, saiasi sauattylyqty nyǧaitu. Būl, äsırese, jastarǧa qatysty.

Degenmen, köptıŋ aty – köp, adamdar ärtürlı. Öresı joǧarysy da, öresı tömenı de kezdesedı. Örenıŋ şyŋy – sana. Sondyqtan, sanamen jūmys ısteu kerek. Sebebı, köptıŋ arasynda belgılı bır mäsele turasynda derbes pıkırı, ūstanymy joq. Kez kelgen qoǧamdyq qūbylys bolsyn, kez kelgen oqiǧa bolsyn, baiybyna barmai, bärıne bırdei qonymdy-qonymsyz söz aita saluǧa daiynbyz. Astaryna üŋılıp, aqylmen oi jıberuge olaqtaumyz. Köp jazyqtynyŋ ışınde bır azamat jazataiym jaza bassa, «oi, olardyŋ bärı sol, denı sau eşbırın körmedım» dep jap-jalpaq qara küie jaǧa salady. Jazdy künı Amerikada taiyp ketken ekı jıgıttıŋ kesırınen «Bolaşaq» baǧdarlamasynyŋ bükıl balalarynyŋ basy amany qalmady…

Onyŋ sebebı neden? Sebebı, bügınde aqparat köp, aqparattyŋ artynda daqpyrt köp. Ǧalamtor – san-sapalaq aqparlardyŋ şyrmauyǧy. Bır mäsele turaly bırneşe aqpar örıp jür. Sonyŋ bärın bırdei oqyp tauysu mümkın emes. Közge bırınşı tüsken aqparatty oqyp, sol boiynşa oi qorytady. Nemese qai sarapşynyŋ jazǧany ötkırleu bolsa, sonykı ötımdı sekıldı körınedı. Abai aitqandai, «anau aitsa, anau – saq, mynau aitsa, mynau – saq».  Közqarasym qalyptasty degen kısınıŋ özı şarşaidy. Saiasattan alys, neşeme qūityrqy aqparlar şatastyrǧan qarapaiym janǧa kınä qaisy?.. Azamattyq qaǧidasy ornyqpaǧan jastyŋ qoǧamdyq sanasy bır ret terıske tüstı me, ony qaitaru qiyn.

Sarapşynyŋ qyzmetı osyndaida kerek. Al, eger sarapşylarymyz «oi, anau aitty ma, men tūrǧanda oǧan nege senesıŋ? Onyŋ bılgenı menıŋ janymda qaida!» dep küpsınetın bolsa, onda, ol qanşa jerden bılıktı, bılgır bolsa da, sözınıŋ narqy, pıkırınıŋ parqy joq. Eŋ jamany köptıŋ oiyn şatastyrady. Sonymen, adamdar aqparattan – bır, sarapşynyŋ uäjınen ekı adasty. Būl – sarapşylardyŋ jauapkerşılıgınıŋ azdyǧynan. Azamattyq qasiettıŋ kemdıgı. Odan keiın köpşılık «sarapşylardyŋ özderı ne bolsa, sony aitady. Jön-jobasyn özderı de aiyra almaidy» demei, ne desın! Būdan keiın qoǧamdyq sana turaly, qoǧamdyq sanany qalyptastyru turaly aitudyŋ özı – artyq. Būqaranyŋ bır toqtamǧa kele almai, «jalpaq» pıkırge boi aldyratyny osyndaidan.

– Sonymen, institutqa qandai sarapşy kerek?

– «Şyndyq – köp, aqiqat – bıreu» degen bar. Iаǧni, qanşa aitqanymen, sol sarapşylardyŋ aitqanynda äiteuır bır şyndyqtyŋ ūştyǧy jatady. Bıraq, ol aqiqatty jazyp otyr ma? Jäne sol aqparatty kım qandai nietpen jariialady nemese qandai piǧylmen taratyp otyr, mıne, sonyŋ ara jıgın aşyp, taldap beretın, aqparattyŋ törkını qaidan, neden tuyndap jatqanyn jılıktep tüsındırıp beretın būqaralyq ortalyqtyŋ orny bölek. «Aitqan sözı būltarmas, sol aitty ma, onda oǧan senuge bolady» deitın sarapşylar qajet. Ol ärı qoǧamda pısıp kele jatqan kez kelgen mäselenı tamyr soǧysynan tani bıletın sezımtal, kökıregı sara jan bolsa, qanekei! Sonymen qatar, mümkındıgınşe halyqaralyq täjıribesı bolǧany jön dep sanaimyn. Sebebı, şet elde, tıptı öz elımızdegı oryn alǧan mäselelerdıŋ ar jaq-ber jaǧyn qamdap, būljymaityn pıkır aitu üşın älemdegı osy mäselege qatysty derekterge süienıp, naqty dälelder keltıre alatyn, qūzyrly organdardy sol ıske jūmyldyra alatyndai yqpaldy sarapşy kerek.

Eldıŋ syrtqy saiasatyna üles qossaq degen ümıtımız bar

– Aqparattar tasqyny, onyŋ jüielı-jüiesızdıgı tek bızdıŋ elde ǧana emes, özge memleketterdıŋ aqparat naryǧynda da Qazaqstan turaly negızdı-negızsız, däiektı-däieksız derekter ūşyrasady. Osy turasynda öz sarapşylarymyzdy tolymdy, nanymdy tötep bere alarlyq qauqary bar ma? Qoǧamdyq saiasat instituty nendei qyzmet jasap, üles qosa alady?

– Bızdıŋ instituttyŋ aldyna qoiyp otyrǧan taǧy da bır ülken maqsaty – halyqarlyq saraptama-taldau ortalyqtarymen yntymaqtastyq ornatu. Älemde, ırgelı memleketterde äbden nyǧaiǧan saraptama-taldau ortalyqtary jūmys ısteidı. Ol jerde kez kelgen mäsele turaly köp jyldyq saraptamalyq şejıre berık nyǧaiǧan. Osy ortalyqtyŋ ysylǧan, töselgen mamandary öz elındegı bolsyn, basqa memleketterdegı bolsyn, qoǧamdyq qūbylystar turaly mälımetterdı qattap ūstaidy. Qajet kezınde alaqandaǧydai,  aldyŋa jaiyp salady.

Mäselen, bız saraptama-taldau ülgısın AQŞ-tyŋ saiasi arenasynda asa bedeldı de yqpaldy «Policy Think Tank» degen taldau-saraptama ortalyqtarynyŋ qyzmet jüiesıne orailastyryp atqarudy közdep otyrmyz.

Ondaǧy maqsatymyz – mynadai. İnstitut qūrylǧanda ıstı neden bastady, alty jyldyŋ ışınde ne atqaryldy, qoǧamnyŋ saiasi-äleumettık qūbylysy men damuyna qarai jūmys baǧytyn qalai özgerttı, memlekettılıktı nyǧaityp, eldıŋ saiasi-äleumettık örleuıne qandai deŋgeide üles qosty, osy uaqyt aralyǧynda sarapşylar men qyzmetkerlerdıŋ bılıktılık deŋgeiı jäne instituttyŋ özınıŋ damu sapasy qalai, partiianyŋ ılgerıleuındegı instituttyŋ orny qandai? Mıne, osylardyŋ qai-qaisysy da ızsız ketpeuı kerek. Ol, bırınşıden, tarih üşın qajet bolsa, ekınşıden, zaman ozyp, qoǧam qūbylǧan saiyn keşegı aqparattyŋ qūny arta tüsetın bolady. Ony men öz basym Amerikada saiasi ıs-şaralarǧa, deputat sailauy men AQŞ Prezidentık sailauy nauqanyna atsalysyp jürgende jäne kündelıktı jūmys barysynda aŋdadym.

Mıne, osyndai mäselelerdı ekşei kele, keleşekte ırgelı halyqaralyq saraptama-taldau ortalyqtarymen qarym-qatynas ornatudyŋ qajettılıgın tanydyq. Bükıl dünie jüzıne tanymal «Policy Think Tank» degen taldau-saraptama ortalyǧynyŋ mälımetter bazasynda Qazaqstan turaly şynaiy aqparattardyŋ oryn aluyn, tüzıluın qamtamasyz etetın bolamyz. Sondai-aq, Amerikada «Brooking institution» dep atalatyn ırgelı de yqpaldy saraptama-taldau instituty bar. Ol – AQŞ ükımetı sanasatyn, onyŋ saiasatyna tıkelei yqpal ete alatyn joǧary-tömen deŋgeilı atqaru oryndarynyŋ jūmys baǧytyn ornyqtyruǧa septıgı bar ortalyq.

Sonymen qatar, bızdıŋ institut Oŋtüstık-şyǧys Aziia elderımen de bailanysty jolǧa qoimaqpyz.

–  Oǧan instituttyŋ töl sarapşylarynyŋ küşımen qol jetkızıle me, älde qoǧamdyq sarapşylardyŋ kömegı qajet bola ma?

– Osy aida «Bolaşaq» baǧdarlamasynyŋ qyzmetıne 20 jyl toldy. «Bolaşaq» tülekterınıŋ aldy äldeqaşan el ısıne aralasyp kettı. Keiıngıler de qaulap ösıp keledı. Qoǧamdyq saiasat institutynyŋ känıgı sarapşylarynyŋ qataryn «Bolaşaq» tülekterı toltyryp jatyr. Japoniia, Amerika, Ūlybritaniia, Qytai memleketterınde bılım alǧan öz tülekterımız kez kelgen halyqaralyq saraptama ortalyqtarymen jūmys jürgızuge saqadai sai.

Būlar – şette oqyǧanymen, şekten şyqpaǧan, ana tılın qadırlei bıletın, ılkımdı qyz-jıgıtter. «Bolaşaq el tıregı qaisy dese?» ūialmai körsetetın jastar. Öz salasyna qatysty mäselelerdı taldau-saraptau, zerdeleuge kelgende olardyŋ qai-qaisysyn qaimyqpai saluǧa  bolady. Terezesın teŋ ūstap, qazaq sarapşysy degen atty joǧary alyp şyǧatyny sözsız. Mäselen, jas sarapşylardyŋ qataryndaǧy Äigerım Qorjynbaeva Stenford universitetınde bakalarvlyq bılım alyp, Garvard universitetınde magistratura tämamdady. Erlan Mädiev äuelı Almatyda joǧary bılım alyp, keiın Qytaidyŋ Şanhaidaǧy Fudan universitetınde magistr därejesın qorǧap şyqty. Şyŋǧys Nūrlanov Vaşington universitetın tämamdaǧan. Al, Aidar Abraev degen jas jıgıt Qazaq zaŋ-gumanitariia universitetınen keiın Ūlybritaniianyŋ Nottingem universitetı men Qazaqstan Respublikasy Prezidentı janyndaǧy Memlekettık basqaru akademiiasyn bıtırgen. Ol özı Reseidıŋ Novosıbır oblysynda tuyp, mekteptı özı tuǧan Krasnoozersk selosynda, joǧary synypty Ombyda bıtırgen. Keiın Qazaqstanǧa qonys teptı. Orys jäne aǧylşyn tılderındegı bedeldı ǧylymi jurnaldarda maqala jariialap jürgen būl jıgıttıŋ ana tılıne degen yqylasy zor.

Myzǧymas mädeni qūndylyqtar qajet

– Şet elde bılım ala jürıp, mümkındıktı de, uaqytty da tiımdı paidalanǧan studentterdıŋ bırı boldyŋyz. Sız üşın sol eldıŋ özıŋız ışınen aralasqan saiasaty qymbat pa älde mädenietı men ädebın artyq kördıŋız be?

– Men – jolym bolǧan studentpın. Şeteldıŋ, onyŋ ışınde bırneşe memlekettıŋ ärtürlı bılım jüiesın, saiasi jüiesın, qoǧamdyq jüiesın kördım. Ony osy salalarǧa ıştei aralasyp, qyzmet etı jürıp kördım, bıldım, qajetımdı tüidım. 1990 jyldary Amerikada student bola jürıp, maǧan AQŞ-tyŋ joǧary deŋgeilı saiasi ısıne tıkelei aralasuǧa mümkındık tudy.

AQŞ-ta Saiasattanu kolledjınde oqyp jürgende amerikalyq otbasynda tūrdym. Erlı-zaiypty ekeuı de mädeniettı, öz elınıŋ patriottary. Sol üide tūrǧan soŋ olardyŋ jaqyn-juyqtary men dos-jarandarymen de tanys-bılıs bola bastadym. Demokratiialyq partiianyŋ atynan Kongress sailauyna ümıtker Mark degen azamat özıne kömekşı ızdep jür eken, üidegıler «Saiasatty al, senı ūiatqa qaldyrmaidy» dedı. «Jaqsy, bolsyn» dedı. Sonymen, onyŋ kandidaturasy ötıp, Markpen bırge Kongreske baryp, kömekşılık atqardym.

Al 2000 jyly Albert Gor men Djordj Buştyŋ arasyndaǧy prezidenttık bäige bastaldy. Sol sailau nauqanyna Demokratiialyq partiianyŋ atynan Mark Smitpen bırge Albert Gordyŋ sailau kampaniiasynyŋ ūiymdastyru, ışkı jäne ideologiialyq jūmystaryna tıkelei qatystyq. Sonda 18-19 jasar bozbalamyn.

İtaliiada, Singapurda, Gollandiiada, Belgiiada bılım aludyŋ sätı tüstı. İtaliiada Europarlamente jūmys ıstegenım bar.

İtaliianyŋ Briuj qalasynda Europa kolledjınde «Jalpy Europalyq qūndylyqtar» turaly magistrlık jūmys qorǧadym. Europa qauymdastyǧynyŋ özara qalai jūmys ısteitını kördık.

…«Syrt köz – synşy», saiasi-äleumettık jüiesı qalyptasqan eldıŋ ūlttyq qūndylyqtary da saima-sai. Men endı İtaliianyŋ mysalyn köbırek keltıremın. Öitkenı, olardyŋ öz elın, öz tılın, öz dının, öz dılın, öz elınıŋ dämın qalai qūrmetteitının körıp, jas baladai qyzyǧasyŋ. İtaliiada älemge äigılı «Makdonalds» taǧam saudasy jelısı örıs ala almai-aq qoidy. Nebır jarq-jūrq jarnamaǧa qaramastan, däl janyndaǧy şaǧyn ǧana pisseriia qadırlı. Öitkenı, kez kelgen italiialyqtyŋ boiynda ūlttyq qūndylyqtardy Makdonalds ta myzǧyta almaidy. Jyl saiynǧy Sena qalasynda ötetın ūlttyq at oiynyna jas jıgıtter jalyndap jürıp qatysady. Basyn täuekelge tıgıp oinaityn sol oiynda jeŋgen qūrmettı, jazataiym ölgenı de qasterlı… Demek, italiialyqtardyŋ mädeni matrisasy – bırtūtas, şaiqalmaityn, myzǧymas qūndylyq. Iаǧni olardyŋ boiyndaǧy italiialyq qasiet bölınbek tügılı bölşektenbegen…

– Öz qūrdastaryŋyzǧa qatysty nendei pıkır aitasyz?

– Men osyndai mümkındıkterge elımızdıŋ egemendıgı arqasynda qol jetkızdım. Barlyq igılık – täuelsızdıktıŋ arqasy. Bız täuelsızdıktı saqtap, nyǧaituǧa barymyzdy saluymyz kerek. Būl oraida är buynnyŋ özındık ülesı men rölı bar. Menıŋşe, kei zamandastarym täuelsızdıktıŋ mänın älı tolyq tüsınbegendei körınedı. Täuelsızdık ärkımnıŋ jeke baqyty da, jeke baǧyty da emes, täuelsızdık – Qazaqstandy el retınde, ūlt retınde, memleket retınde baǧalau! Täuelsızdıktıŋ eŋ ülken kepılı – bırlık. Al, bırlıktı qalyptastyryp otyrǧan, bırlıktı negızınde jatqan närse – ol ūlttyq qūndylyqtar jüiesı. Bız bügınde osy qūndylyqtardy damytuǧa yqylastymyz. Ol nenıŋ arqasy? Ol – täuelsızdıktıŋ arqasy. Bıraq, osy jerde şeşuge, tüsınısuge tiıstı bırqatar mäseleler bar.

Sonyŋ bırı – bügıngı taŋdaǧy qazaqtıldı jäne orystıldı qazaq jastarynyŋ arasy. Sol ekı toptyŋ arasyn jaqyndatu, olardy özara tüsınıstıkke keltıru kerek. Ol – bızdıŋ, orta toptyŋ iesı bolyp sanalatyn bızdıŋ mındetımız. Būl qyldan jıŋışke, jıbekten näzık mäsele, abailamasaŋ, jürekke bız sūǧyp alasyŋ. Ärkım özınıkın dūrys sanaidy. Sondai araǧaiyn qajet bolsa, araşa boluǧa tura keledı. Bırıne «Ei, jıgıtter, sender menı mäŋgürt dep aita almaisyŋdar. Menıŋ ana tılım – senıkındei qazaq tılı. Menıŋ ata saltym – senıkındei qazaq dästürı. Men aitysqa da baramyn, termenı de tyŋdaimyn. Än salyp, küidı ūnatamyn. Kerek deseŋ, özıme laiyq aqyndyǧym da bar. Men de sen siiaqty qarasiraq bala künımde äjenıŋ bauyrynda ösıp, azamat bolyp jetıldım. Senen az-kem artyqşylyǧym bolsa, alys şet elde bılım alǧanym şyǧar. Bıraq, men odan jatbauyr bolyp ketken joqpyn. Esesıne, men körıp kelgenımnıŋ jaqsysyn senderge bıldırsem, üiretsem dep jürmın» dep sözge jyǧa alamyn. Al myna jaqtaǧylarǧa «Ei, izvini, dorogoi! My toje Puşkina chitali, Chehova prohodili, Tolstogo liubili. Angliiskii znaem, Gete, Bairona, Djerom Devid Selindjera, Stendalia toje chitali. Ty ne mojeş menia obzyvat kolhoznikom, mambetom. Potomu, chto ia mogu s toboi razgovarivat, besedu provesti, obsujdat  o chem nibud po-tureski, po italiianski, po-fransuzski, po-iaponski, mojet byt ty daje ne znaeş, chto ia znaiu, chto ia osvoil?» dep, olardyŋ keudesın basuǧa şamamyz keledı. Būl da bügıngı qoǧamnyŋ şyndyǧy. Bız jas emespız, otyzdan astyq, el bırlıgın qamtamasyz etudı bız de oilaimyz. Tūtas eldıŋ bırlıgı üşın eŋ aldymen, öz aramyzdaǧy bırlık, tūtastyq kerek. Bırlık bolmasa, şytynyǧan şynydai türtıp qalyp, şaǧa salu op-oŋai…

– Qoǧamdaǧy bırlıktı saqtaudyŋ eŋ ülken ülgısı retınde «Nūr Otan» partiiasy jaŋa saiasi Doktrina qabyldady. Osy taqyryp turaly ne aitasyz?

– «Nūr Otannyŋ» jaŋa saiasi Doktrinasy Memleket basşysynyŋ Strategiiasyn ideialyq jäne saiasi tūrǧydan qoldauǧa arnalǧan qūjat deuge bolady. Elbasynyŋ «Qazaqstan-2050» Strategiiasyn jüzege asyruǧa baǧyttalyp otyr. Doktrinada memlekettılıktı nyǧaityp, täuelsızdıktı baiandy etu jolynda bırlık pen yntymaqtyŋ baǧdarlary atap körsetıldı. Qoǧamdy jüielı türde, jan-jaqty ärı naqty josparlar negızınde damytuǧa baǧyttalǧan. Al eŋ bastysy – «Qazaqstan-2050» Strategiiasyn jüzege asyru maqsat etılgen.

Mynda partiianyŋ rolı aiqyndalǧan. Sonymen qatar, mūnda demokratiialyq memleketke tän bostandyq, bırlık, zaŋnyŋ üstemdıgı, ädılettılık pen otbasy qūndylyǧy jäne bolaşaqqa ūmtylys sekıldı jalpyǧa ortaq qūndylyqtar jazylǧan.

Kez kelgen memleket azamattardyŋ müddesı üşın qyzmet etedı. Sonymen qatar, memlekettı quatty etetın – azamattyq qoǧamnyŋ jauapkerlışıgı de aiqyn körsetılgen.

Doktrinada ūlttyq damudyŋ negızgı baǧyttary bolyp tabylatyn ruhaniiat mäselesıne airyqşa köŋıl audaryldy.

Būl qūjat ülken saraptaudan öttı. Oblys ortalyqtary men respublikalyq maŋyzy bar qalalardaǧy öŋırlık konferensiialarda talqylandy. Qoǧamdyq ūiymdar men jekelegen azamattardan ūsynystar men eskertuler tüstı. Bır mysal aitaiyn, elordalyq partiia müşelerı eŋbek adamynyŋ rölın küşeitıp, osy qūjatta jastarǧa män berılgenı jön degen pıkır aitty. Batys Qazaqstan oblysyndaǧy partiia müşelerı aimaqtardy damytuǧa jäne şaǧyn qalalar men auyldardy körkeituge küş salu qajettıgın eske saldy.

«Toqsan auyz sözdıŋ tobyqtai tüiını» – menıŋşe, Doktrina partiianyŋ tabystarynyŋ faktory men  qaǧidattary jäne qūndylyqtary, jetıstıkterı men mūrattary tarazyǧa salǧandai teŋestırılgen, jüielı qūjat bolyp şyqty.

Äŋgımelesken Rauşan TÖLENQYZY