«Halyq-Qazyna» – qazaqstandyqtarǧa ömırdı saqtandyrudyŋ oŋtaily jäne tiımdı joldaryn ūsynyp jürgen «Halyq-Life» AQ-nyŋ kezektı baǧdarlamasy. Būl öz qarajatyn valiutamen tiımdı salu maqsatynda depozitterge balama ızdeitınderge arnalǧan. Osy önımnıŋ artyqşylyqtary men jalpy el tūrǧyndarynyŋ ömırdı saqtandyru boiynşa qarjylyq mädenietınıŋ deŋgeiı turaly tolyǧyraq bıluge «Halyq-Life» AQ Astana qalalyq filialynyŋ direktory Jūldyz Sūŋǧatqyzy Bojeevamen sūhbattastyq.
– Jūldyz hanym, ömırdı saqtandyru ädettegı depozit pen investisiiaǧa qalai balama bola alady?
-«Halyq-Qazyna» ömırdı saqtandyrudyŋ jinaqtauşy baǧdarlamasy – valiuta boiynşa depozitterge eŋ üzdık balama bolady. Baǧdarlama arqyly qazırgı taŋda dollarmen salynatyn depozitke qaraǧanda tabystylyq tört ese joǧary. Eger naryqta osyndai salymdar boiynşa eŋ joǧary mölşerleme 1%-dan aspasa, būl baǧdarlamamen jyldyq mölşerleme 4,2%-ǧa jetedı. Onyŋ üstıne būl mölşerleme saqtandyrudyŋ 20 jylǧa deiın sozylatyn barlyq merzımınde saqtalady. Bankterdegı eşqandai depozit mūndai ūzaq merzımde tabys tüsıp tūruyna kepıldık bermeidı. Osyndai artyqşylyqqa qol jetkıze otyryp azamattarymyz tek valiutalyq täuekeldı tömendetıp qana qoimai, sonymen qatar aiaq asty bolatyn ömırdegı türlı jaǧdailarda özın saqtandyru mümkındıgıne ie bolady. Būl önım valiutalyq naryqtaǧy jaǧdaidy eskersek, qazırgı taŋda öte özektı. Syiaqysy bar jinaqtalǧan soma saqtandyrylǧan adamǧa kelısımşart merzımı aiaqtalǧan kezde tölenedı. Iаǧni, tölem klientke saqtandyratyn jaǧdaiǧa tap bolmasa da berıledı.
– Atalǧan baǧdarlama şeŋberınde qandai qosymşa mümkındıkter men bonustar ūsynylady?
– «Halyq-Qazyna» önımı boiynşa jinaq sot dauy prosesı kezınde tärkılenbeidı, neke būzylǧan sätte jūbailar arasynda bölıske tüspeidı. Sonymen qatar saqtandyru tölemderına qosymşa qūn salyǧy salynbaidy.
– Basqa qarjy qūraldarymen salystyrǧanda ömırdı saqtandyru qandai negızgı artyqşylyqtarǧa ie?
– «Bäiterek» ömırdı saqtandyrudyŋ jinaqtauşy baǧdarlamasyna säikes klient kez kelgen sebeppen ömırden ötken jaǧdaida berıletın tölemnen basqa mynadai qosyşa täuekelder boiynşa tölem alady: qaiǧyly oqiǧa nätijesınde I nemese II toptaǧy mügedek bolǧanda, eŋbekke uaqytşa jaramsyz bolǧanda, dene jaraqatyn alu nemese bırınşı ret qauıptı aurudy anyqtaǧanda.
– Köp adamdardyŋ kökeiınde myna sūraq bar: ömırıŋdı saqtandyru ne üşın kerek?
– Köpşılık ömırdı saqtandyru polisın aludyŋ ne qajetı bar ekenın älı künge tüsınbeidı. Osy önım kömegımen qazaqstandyqtar nemese olardyŋ tuystary qaitys bolǧan nemese mügedektık alǧan jaǧdaida saqtandyru kompaniiasynan tölemder ala alady. Osylaişa olar otbasynyŋ qarjylyq biudjetıne tüsetın jüktemenı azaita alady.
– Ömırdı saqtandyrudyŋ qandai türlerı bar jäne naqty qarjylyq maqsattar üşın solardyŋ ışınde anaǧūrlym qolaily nūsqasyn qalai taŋdauǧa bolady?
– Ömırdı saqtandyrudyŋ klassikalyq türınde saqtandyru polisterı jinaqtauşy jäne jinaqtauşy emes dep ekıge bölınedı. Ömırdı saqtandyrudyŋ jinaqtauşy emes polisı saqtandyratyn jaǧdai tuyndaǧanda saqtandyru kompaniiasynan aqşalai tölem aludy qarastyrady. Eger saqtandyru qajet etetın jaǧdai tuyndamasa, onda eşqandai tölem jasalmaidy jäne saqtandyru salymy kompaniianyŋ özınde qalady. Ömırdı saqtandyrudyŋ jinaqtauşy polisı saqtandyru qajet etetın jaǧdaida tölem jasaudy qarastyrudan bölek klientterge az bolsa özınıŋ salymdaryn qaitaruǧa kepıldık beredı. Mūndai polister saqtandyrylatyn barlyq merzımde tabystylyqqa kepıldık berudı qarastyrady.
– Saqtandyrylatyn merzım ışınde jäne saqtandyru somasyn esepteude qandai faktorlardy esepke alǧan jön?
-Mäselen, klient bügın ai saiyn 10 myŋ teŋge salym sala otyryp 15 jylǧa saqtandyru polisın satyp alady, būl rette kelesı künnen bastap-aq saqtandyru ötelımı 2 mln teŋgenı qūraidy. Iаǧni, saqtandyrudy qajet etetın jaǧdai tuyndaǧanda tölem klient qanşa salym salǧanyna qaramastan 2 mln teŋge bolady. Ekınşıden, jinaqtauşy saqtandyru boiynşa salymdar negızınen bölıp-bölıp salynatyndyqtan, kapital infliasiiasy bükıl somaǧa bırden emes, bırtındep jürıp, onyŋ äserın azaitady. Üşınşıden, investisiialyq qyzmetten saqtandyru kırısıne qatysu jäne kepıldendırılgen tabys siiaqty infliasiiany basqaru qūraldary bar. Al keibır saqtandyru polisterı saqtandyru salymdary indeksasiiasy men şeteldık valiuta baǧamyna qarai tölenetın soma mümkındıkterın qarastyrady.
– Saqtandyru naryǧy 2022 jyldan berı qanşalyqty özgerdı? Eger qatelespesem, ömırdı saqtandyru Qazaqstanda älı de qalyptasu üstınde.
-Naryqty damytu qarqyny tömendedı. Būl ötken jyly naryqta zeinetaqy annuitetı boiynşa jinaqtalǧan syiaqy kölemı 37,7% tömendeuımen bailanysty. Zaŋdaǧy özgerıster bailanysty salymşylarǧa jyljymaityn mülık satyp aluǧa şūǧyl türde alu üşın ÖMK, iaǧni ömırdı saqtandyru kompaniiasynan BJZQ-ǧa jinaqtyŋ bır bölıgın audaruǧa qūqyq berıldı. «Ömırdı saqtandyru» sanaty boiynşa syiaqy ösımı naryqta mardymsyz boldy – ol ne bary 5,7%. Naryqta syiaqynyŋ jalpy kölemınıŋ tömendeuıne bailanysty bızdıŋ kompaniianyŋ jinaqtalǧan saqtandyru syiaqysy kerısınşe artty. Osy körsetkış boiynşa bızdıŋ naryqtaǧy ülesımız 33,2% boldy. QR QNRDA, iaǧni QR Qarjy naryǧyn retteu jäne damytu agenttıgınıŋ mälımetterı boiynşa 2022 jyldyŋ qorytyndysyna sai tartylǧan saqtandyru syiaqy kölemı jaǧynan bız köş bastap tūrmyz. «Ömırdı saqtandyru» sanaty boiynşa da bız aldyŋǧy şeptemız. 2023 jylǧy 1 qaŋtardaǧy jaǧdai boiynşa bızdıŋ naryqtaǧy ülesımız osy segment jönınen 39,2%-ǧa jettı. Statistikaǧa süiensek, eldegı ekonomikalyq belsendı 9 mln halyqtyŋ tek 3 paiyzynda ǧana erıktı saqtandyru polisı bar.
–Qalai oilaisyz, Qazaqstanda saqtandyru mädenietı deŋgeiın arttyru üşın qandai şaralar qabyldau kerek? Osy jaǧynan kelısımşarttar jasauǧa halyqty qalai yntalandyruǧa bolady?
– 2022 jyly saqtandyru salasynda qarjylyq sauattylyqty arttyru boiynşa auqymdy aksiia ötkızdık. Qazaqstandaǧy är oblys ortalyǧynda, 18 qalada öŋırlık BAQ-taǧy 230-dan astam jurnalister, blogerler, käsıpodaqtar jäne ırı klienttermen ıskerlık kezdesu ötkızuge qol jetkızdık. Būl kezdesulerde bız ömırdı saqtandyru naryǧyndaǧy ürdıster men mäselelerdı talqyladyq. Osy naryqta saqtandyrudy nasihattauǧa jurnalisterdı yntalanyru üşın jäne qazaqstandyqtar arasynda saqtandyru qyzmetterın keŋınen taratu üşın ekı jyl qatarynan ıske qosyp jatqan jobalardyŋ bırı – BAQ qyzmetkerlerı arasynda ötkızılıp jürgen respublikalyq baiqau.
– Ömırdı saqtandyru mäselesın endı zerttep jürgen jäne dūrys taŋdau jasaǧysy keletınderge qandai keŋester men ūsynymdar berer edıŋız?
– Ömırdı saqtandyru salym salǧan alǧaşqy künnen bastap-aq sızdı qiyndyqqa duşar bolǧanda qorǧaudy qamtamasyz etedı, sebebı saqtandyrylǧan adam köz jūmǧan jaǧdaida onyŋ tuystary tölemın ala alady. Öz kezegınde qiyndyqqa tap bolǧan jaǧdaida paidalanuǧa bolatyn jinaqtar nemese investisiialar belgılı bır kölemge jetuı üşın uaqyt kerek. Eger qazırgı taŋda sızdıŋ negızgı maqsatyŋyz bolaşaq josparyŋyzdy ıske asyru üşın qarjy jinau bolsa, onda jinaqtauşy saqtandyru baǧdarlamasy – aqşaŋyzdy barynşa senımdı jerde saqtandyru jäne jinaqtaudyŋ tamaşa mümkındıgı.
