Elordanyŋ qūrmettı zeinetkerı, ardager jurnalist Säule Baimaǧanbetova Astana qalasy äkımdıgınıŋ Belsendı ūzaq ömır süru ortalyǧynda qazaqtyŋ ūlttyq oiyny – toǧyzqūmalaqty därıptep jür.
Säule Qarjasqyzy Belsendı ūzaq ömır süru ortalyǧyna 2021 jyldyŋ tamyz aiynda volonter retınde kelıp, toǧyzqūmalaq üirenuge niet bıldırgen zeinetkerlerdı janyna jinai bastady. Osy uaqytqa deiın 400-den asa ata-äjenı toǧyzqūmalaq oiynyna üirettı. Bügınde zeinet jasynda jürse de, Esıl, Baiqoŋyr, Nūra audandarynda tūratyn öz zamandastaryna toǧyzqūmalaqtan üiırme jūmysyn jürgızedı. Oǧan 300-den asa zeinetker jazylǧan.
«Toǧyzqūmalaq – ejelden kele jatqan intellektualdy oiynnyŋ bırı. Älemde toǧyzqūmalaqty «dala şahmaty», «şopandardyŋ algebrasy» dep te ataidy. Būl oiynnyŋ egde jastaǧy adamdardyŋ densaulyǧy üşın paidasy zor. Adamnyŋ este saqtau qabıletın jaqsartady, äsırese, kärılıkte kezdesetın Alsgeimer auruyna tejeu bola alady. Ekınşıden, eger egde jastaǧy adamdar insulttan nemese infarktan zardap şekse, onda sausaq motorikasyn damytuǧa da paidaly. Oiyn barysynda sız şabuyldaudy, qorǧaudy, küşıŋızge qarai qimylyŋyzdy jäne jaudyŋ äreketın esepteudı üirenesız. Taktika, strategiia, şydamdylyq, özın-özı baqylau, taqtadaǧy jaǧdaidy tez baǧalai bılu – osynyŋ bärı ömırde kömektesedı» deidı toǧyzqūmalaq oiynynyŋ maŋyzy turaly Säule Qarjasqyzy.
Ortalyqqa qyzmet aluşy retınde kelıp tırkelıp, Säule Baimaǧanbetovadan toǧyzqūmalaq oiynynyŋ qyr-syryn üirengen zeinetkerler bügınde erıktı retınde ūlttyq oiynymyzdy nasihattap jür. Säule apaidyŋ Talǧat İsmaǧūlov, Nūrtaza Saquov, Dosaly Meiırbekov, Jıbek Bekbaeva, Rauşan Chankenova, Mūratbek Pşembaev, Gülnär Burabaeva, Aqböpe Aitmaǧambetova, Aiym Orazbaeva, Mariiaş Däuenova, Särsembai Qaiyrjanov, Aiman Jünısova siiaqty belsendı şäkırtterı qalamyzdyŋ Esıl, Baiqoŋyr audandarynda volonter retınde toǧyzqūmalaqty üiretude.
«Qazırgı uaqytta maǧan üiırmege 50-60 zeinetker tūraqty türde keledı. Zeinetkerler bırınşı sabaqqa kelgende, men olarǧa «men saǧan oinaudy üiretemın, al sen kem degende 10 adamǧa oinaudy üiretu kereksıŋ» deimın. Köpşılıgı būl «jospardy» oryndap, tıptı asyra oryndap, jaŋadan bastaǧandarǧa da, tuystaryna da toǧyzqūmalaq taqtasyn syilap, oinaudy üiretken. Äsırese Rauşan Chankenova degen şäkırtımdı erekşe atap ötkım keledı, ol mende bır jyldan az uaqyt jattyǧady. Bıraq ol toǧyzqūmalaqty jaqsy meŋgerıp aldy, bügınde köşbasşylar qatarynda. Eŋ bastysy, segız otbasyǧa toǧyzqūmalaq taqtasyn syiǧa tartyp, oinaudy üiretken. Öz basym toǧyzqūmalaq oiynyna degen äuestıgım 30 jastan keiın bastaldy. Bıraq toǧyzqūmalaqty meŋgerıp ketu qai jasta bolsyn keş emes. Sondyqtan zamandastarymdy Belsendı ūzaq ömır süru ortalyǧyna şaqyramyn» dep sözın tüiındedı Säule Baimaǧanbetova.
Meruert QAIYRTASQYZY
