QR Strategiialyq josparlau jäne reformalar agenttıgı Ūlttyq statistika biurosynyŋ resmi deregıne säikes, 2023 jyldyŋ qorytyndysy boiynşa Astana qalasynda jūmyssyzdyq deŋgeiı 4,5 paiyzdy qūrady, būl respublikalyq männen 0,2 tarmaqqa tömen (QR boiynşa – 4,7 paiyz), al jastar jūmyssyzdyǧy deŋgeiı 4 paiyzdy (QR boiynşa – 3,5 paiyz) qūrady. Astana qalasy boiynşa jūmyssyzdar sany 31238-dı qūrady, onyŋ ışınde 16-35 jas aralyǧyndaǧy jastar – 11969 adam. Bügıngı taŋda Astana qalasynyŋ mansap ortalyǧynda 13386 jūmyssyz tırkelgen, onyŋ ışınde 5173-ı – jastar. Astana qalasy äkımdıgınıŋ «Eŋbek mobildılıgı ortalyǧy» KMM direktory Oljas OMARDAN osy baǧyttaǧy ıs-şaralar jönınde bılgen edık.
Eŋbek mobildılıgı ortalyǧy – jaŋa qyzmet, onyŋ negızgı baǧyttary turaly aityp ötseŋız.
– Astana qalasy äkımdıgınıŋ «Eŋbek mobildılıgı ortalyǧy» KMM mansap ortalyǧy – bos jūmys oryndaryna ırıkteu jürgızıp, jūmyssyz jürgen astanalyqtardy tūraqty jūmys ornyna ornalastyruǧa järdemdesetın ortalyq. Tiıstı bos jūmys orny bolmaǧan jaǧdaida, uaqytşa jūmys ūsynylady. Atap aitqanda, äleumettık jūmys oryndary, qoǧamdyq jūmystar, jastar praktikasy, alǧaşqy jūmys orny, ūrpaqtar kelısımşarty jäne kümıs jas dep atalatyn sanattar halyqtyŋ qajetın öteidı.
Bügıngı taŋda Astana qalasy äkımdıgınıŋ «Eŋbek mobildılıgı ortalyǧy» KMM mansap ortalyǧyna 16863 adam ötınış bıldırdı. Onyŋ ışınde tūraqty jūmys oryndaryna ornalasqany – 775 adam, sonyŋ ışınde erler – 350, äielder – 425, jastar – 329. Memleket subsidiialaityn uaqytşa jūmys oryndaryna ornalasqany – 2757 adam, sonyŋ ışınde erler – 921, äielder – 1836, jastar – 1034. Būl az nätije emes.
– Atalǧan sanattar memlekettıŋ jūmys oryndaryn subsidiialauymen ıske asady ǧoi. Osyny taratyp aitsaŋyz.
Būl adamdardyŋ jas aiyrmaşylyqtaryna qarai bölınedı. Mysaly:
– «Alǧaşqy jūmys orny» baǧdarlamasy 35 jasqa deiıngı jastarǧa, jūmys täjıribesı joq, kolledjder men joǧary oqu oryndarynyŋ tülekterıne arnalǧan. Jastar 30 AEK mölşerınde jalaqy ala otyryp jūmys ısteidı. Täjıribenı ötu merzımı 18 aidan aspaidy jäne eŋbek ötılı esepteledı, täjıribeden keiın tūraqty jūmysqa ornalasu mümkındıgı bar. 2023 jyly 325 adam jūmysqa ornalasqan. Bügıngı taŋda osy baǧdarlama boiynşa 73 adam jūmysqa ornalasty.
«Jastar praktikasy» baǧdarlamasy 35 jasqa deiıngı jastar üşın kolledjder men joǧary oqu oryndary tülekterınıŋ diplomy boiynşa jūmys ötılı joq bolǧan jaǧdaida bastapqy jūmys täjıribesın aluǧa mümkındık beredı. Jas mamandar 30 AEK mölşerınde jalaqy ala otyryp, jyl boiy jūmys ısteidı. 2023 jyly 1052 adam jūmysqa ornalasqan. Bügıngı taŋda 246 adam jūmysqa ornalasty.
«Ūrpaqtar kelısımşarty» baǧdarlamasy oqu oryndarynyŋ tülekterın jūmysqa ornalastyruǧa kömektesedı. Keiınnen olar zeinet demalysyna ketetın ärıptesterınıŋ ornyna qalady. Täjıribe 6 aidan aspaidy jäne ai saiyn 30 AEK mölşerınde jalaqy tölenedı. Aqyly qoǧamdyq jūmysqa jūmyssyzdar, studentter jäne jalpy bılım beretın mektepterdıŋ joǧary synyp oquşylary oqudan bos uaqytynda qatysuǧa mümkındıgı bar. Jūmyssyz adamdar 35 AEK mölşerınde tūraqty jalaqy alyp, 1 jyl boiy jūmys ıstei alady. 2023 jyly 2435 adam jūmysqa ornalasqan. Bügıngı taŋda 1709 adam jūmysqa ornalasty.
«Äleumettık jūmys oryndary» baǧdarlamasy aiasynda azamattar 1 jylǧa jūmysqa ornalasady. Jalaqyny jūmys beruşı belgıleidı jäne ony ışınara mansap ortalyǧy jabady. 2023 jyly 303 adam jūmysqa ornalasty. Qazırgı uaqytta 211 adam öz jūmysyn tapty.
50 jastan asqandar üşın «Kümıs jas» baǧdarlamasy bar. 3 jyl jūmys ıstegennen keiın adam ştatqa ornalasa alady. Ötken jyly 789 adam jūmysqa ornalassa, qazır 518 adamǧa öz jūmys ornyn tabuǧa kömektestık.
Jūmyssyzdar qysqamerzımdı kurstan öte alady. Maŋyzdy baǧyttyŋ bırı – kadrlardy daiarlau jäne qaita daiarlau. Käsıptık oqytu oqu ūiymdarynda jūmys beruşılerdıŋ sūranysy boiynşa jäne jūmys beruşılerdıŋ jūmys ornynda jüzege asady. Oqu ūzaqtyǧy – 1 aidan 3 aiǧa deiın. Oquşylar stipendiia alady. Oqytu «tıgınşı», «şaştaraz», «aspaz», «tärbieşı», «kosmetolog», «manikiur şeberı» mamandyqtary boiynşa ötedı.
– Äleumettık osal toptardy qoldau tūrǧysyndaǧy naqty jobalar, jūmys oryndaryna kvota bölu turaly tüsındırıp berseŋız.
– Mügedektıgı bar adam qoǧamdaǧy orny joǧary tūlǧa desek artyq emes. Olardyŋ jaǧdaiy QR Äleumettık kodeksımen jäne basqa da normativtık qūqyqtyq aktılerımen retteldı. Äleumettık kodekstıŋ 18-baby 7-tarmaǧy, 107-baby 2-tarmaǧymen jäne basqa qūjattarmen ıske asady. Kvotany jergılıktı atqaruşy organdar qyzmetkerlerı tızım sany bar ūiymdarǧa belgıleidı:
– 50-den 100 adamǧa deiın – qyzmetkerlerdıŋ tızımdegı sanynyŋ 2-4% mölşerınde;
– 101-den 250 adamǧa deiın – qyzmetkerlerdıŋ tızımdegı sanynyŋ 3% mölşerınde;
– 251 adamnan joǧary – qyzmetkerlerdıŋ tızımdegı sanynyŋ 4% mölşerınde.
Bıraq mügedekterdıŋ qoǧamdyq bırlestıkterıne, qyzmetkerlerdıŋ ortaşa jyldyq sany 20 paiyzdan astamy mügedektıgı bar adamdy qūraityn ūiymdarǧa kvota belgılenbeidı. Eldı mekenderde eŋbegı üşın medisinalyq qarsy körsetılımderı joq, eŋbek etuge qabılettı jastaǧy mügedekter bolmaǧan kezde, mūndai eldı mekenderdıŋ aumaǧynda ornalasqan ūiymdarda kvota belgılenbeidı. Būl kvota zeinet jasyndaǧylarǧa qoldanylmaidy. Sonymen qatar mügedektıgı bar azamattarǧa arnalǧan arnaiy bos jūmys orny 2024 jyldyŋ säuır aiynda «Aukenoff 2021» JK-de mügedektıgı bar adamdardy jūmysqa ornalastyru üşın baspa ısınıŋ şeberı bos ornyna 1 arnaiy jūmys ornyn qūru josparlanuda. Būl – estu qabıletı būzylǧan adamnyŋ jeke mümkındıgın eskere otyryp jabdyqtalǧan jūmys orny. Jabdyqtardy satyp aluǧa, montajdauǧa jäne ornatuǧa jūmsalǧan şyǧyndardy öteu maqsatynda arnaiy jūmys oryndaryn qūru kezınde jūmys beruşılerge memlekettık biudjet qarajatynan subsidiia berıledı. Estu qabıletı būzylǧan mügedektıgı bar adamdar üşın bır jūmys ornyna 1082000 teŋge bölındı.
– Jūmys ızdep jürgenderge naqty qandai keŋes beresız?
– Olar Astana qalasy äkımdıgınıŋ Eŋbek mobildılıgı ortalyǧyna jügınıp, barlyq mümkındıktı paidalana alady. Būl – aşyq jūmys oryndary, biznes aşuǧa arnalǧan granttar, jastarǧa şaǧyn nesie beru, käsıptık oqytu, uaqytşa jūmys oryndary. «Elektrondyq eŋbek birjasy» portalyndaǧy bos jūmys oryndarynyŋ tızbesımen öz betınşe tanysyp, www.enbek.kz saitynda jeke kabinet qūruǧa jäne qaşyqtan belsendı jūmys ızdestıruge mümkındıgı bar. Sonymen qatar ortalyqtyŋ äleumettık jelılerınde kün saiyn bos jūmys oryndary, onyŋ ışınde mümkındıgı şekteulı jandar üşın aqparattar jaŋartylyp, jariialanyp otyrady.
– Elordada köp jyldan berı bos oryndar järmeŋkesı ötıp tūrady. Arnaiy monitoring jürgızıle me?
– Astana qalasy äkımdıgınıŋ Eŋbek mobildılıgı ortalyǧynda biyl jyl basynan bastap 7 bos oryndar järmeŋkesı öttı. Olar mügedektıgı bar, bas bostandyǧynan aiyru oryndarynan bosatylǧan, probasiia qyzmetınıŋ esebınde tūrǧan, ömırlık qiyn jaǧdaiǧa tap bolǧan, aliment boiynşa bereşegı bar adamdarǧa arnalǧan. Oǧan 50-ge juyq kompaniia ökılderı qatysyp, özderıne qajettı mamandardy jūmysqa aldy. Al 200-den asa jūmys ızdeuşıge 610 bos jūmys orny ūsynyldy.
Oŋtüstıkten soltüstıkke köşu üşın 2024 jyly baǧdarlamaǧa elımız boiynşa 7 myŋ kvota bölıngen edı. Ärine, öz erkımen köşuge biyl da äleumettık tölem jäne üi alu üşın qarjylai qoldau körsetıledı, jūmys ūsynylady. Mysaly, bızdıŋ ortalyqta 29 aqpan-13 nauryz künderı oŋtüstıkten soltüstıkke qonys audaru baǧdarlamasy boiynşa Astana qalasynda tūratyn, qonaqqa kelgen tūrǧyndar Soltüstık Qazaqstan oblysynyŋ Taiynşa, Şoqan Uälihanov, Qyzyljar audanynyŋ äkımşılık qyzmetkerlerımen kezdesıp, bos jūmys oryndary järmeŋkesınde öz saualdaryna jauap aldy.
– Baspasöz betınde köp aitylyp jürgen «Bastau biznes» jobasy qanşalyqty tiımdı?
– 2018-2023 jyldar aralyǧynda jaŋa biznes-ideialardy ıske asyru üşın 1628 grant berıldı. 2024 jyly Astana qalasynda jospar boiynşa 125 grant berıledı. Grant halyqtyŋ äleumettık osal toptaryna berıledı, olarǧa kelesı toptar jatady: atauly äleumettık kömek aluşylar; köpbalaly otbasylarǧa jäne (nemese) onyŋ jūbaiyna (zaiybyna) tölenetın järdemaqylardy aluşylar; asyrauşysynan aiyrylǧan jaǧdaida tölenetın äleumettık järdemaqy aluşylar; aimaqaralyq qonys audaruşylar; qoldanystaǧy «qandas» märtebesı bar tūlǧalar; eŋbekke qarsy körsetılımı joq mügedektıgı bar adamdar; mügedek bala tärbielep otyrǧan adamdar jäne (nemese) onyŋ jūbaiy (zaiyby). Grant jūmyssyz nemese jeke käsıpker retınde memlekettık tırkeu merzımı 3 jyldan az jeke käsıpker retınde tırkelgen jaǧdaida berıledı. Granttar qaitarymsyz negızde 400 eselengen ailyq eseptık körsetkışke deiıngı mölşerde berıledı. Ümıtkerdıŋ «Bastau biznes» jobasy boiynşa käsıpkerlık negızın oqytu turaly 3 jyldan aspaityn merzımge sertifikaty boluy tiıs. Oqu üşın äleuettı qatysuşy skills.enbek.kz portalynda tırkeledı. Ötınışterdı qabyldau lek boiynşa business.enbek.kz portalynda jüzege asady.
