Jaz kelse elımızde suǧa ketıp qaitys bolatyndardyŋ sany artady. Aldyŋǧy künı elordada taǧy ekı bala suǧa kettı. Qaiǧyly jaǧdai Beisekova köşesı boiyndaǧy köpır maŋynda oryn alǧan. Astanalyq qūtqaruşylar oqiǧa ornyna jedel jetkenmen, balalardy ajaldan aman alyp qala almady. Ökınerlıgı, oqiǧa bolǧan jaǧalau – tötenşe jaǧdai qyzmetkerlerı aqparattyq stend pen şomyluǧa tyiym salynǧan belgı ornatqan, şomyluǧa tyiym salynǧan jer.
Qazırgı uaqytta elorda aumaǧynda şomyluǧa rūqsat etılgen üş uchaske bar (Ortalyq saiabaq, «Tri peskaria» jäne «Stolichnyi dvor» demalys bazasy) bolǧanmen, jūrttyŋ köbı, äsırese balalar, ol jerlerge köp bara bermeidı. Esesıne qalany qaq jaryp aǧyp jatqan özennıŋ kez kelgen jerıne şomyla beru daǧdyǧa ainalǧan. Qaterdıŋ qainary osydan bastalady.
Tek astanada ǧana emes, elımızdıŋ barlyq öŋırınde şomyluǧa bolmaityn, tyiym salynǧan oryndar az emes. Mäselen, Şyǧys Qazaqstan oblysynda 116 jaǧajaida şomyluǧa tyiym salynǧan. Alaida köp adam mūny elemeidı. Sonyŋ saldarynan öŋırde ötken şomylu mausymynda 35 adam suǧa batyp ketse, biyl, mıne, şomylu mausymy bastalmai jatyp 3 adam suǧa ketken.
Qazaqstan Respublikasy Işkı ıster ministrlıgı Tötenşe jaǧdailar komitetınıŋ mälımetıne jügınsek, şomylu mezgılınde jyl saiyn 1,5 myŋnan asa adam apatqa ūşyrap, onyŋ 500-ge juyǧy köz jūmady eken. Būlardyŋ 90 paiyzy suǧa şomylu üşın jabdyqtalmaǧan nemese şomyluǧa tyiym salynǧan su aidyndarynda suǧa ketedı. Ärine, suǧa ketudıŋ būdan basqa da sebebı bar: balalardyŋ suǧa ketuı köbıne eresek adamdardyŋ qarauynsyz suǧa şomyluymen bailanysty bolsa, al eresek adamdardyŋ oqys jaǧdaiǧa ūşyrauy özıne-özı senuı, öz küşı men mümkındıgın asyra baǧalauy, sudaǧy qarapaiym jürıs-tūrys qaǧidalaryn saqtamauy siiaqty sebepterge qatysty. Sondyqtan şomylu mezgılınde kım-kımge de saqtyq qajet. Şomylǧaly jatqan su aidyndardyŋ qauıptı jerı men erekşelıgın bılmei tūryp suǧa sekıru öte qauıptı. Sebebı jabdyqtalmaǧan oryndarda batyp ketken dıŋgekter, temır kesekterı, şyny jäne taǧy basqa zattar boluy mümkın. Jaqyn jerde jüzıp bara jatqan katerlerge, kemelerge jäne motorly qaiyqtarǧa jaqyndau da asa qauıptı ekenın eskergen jön. Qysqasy, öz basymyzdyŋ amandyǧy üşın tyiym salynǧan oryndarǧa şomyludy doǧaru kerek. Öitkenı qaterdıŋ aldyn aluǧa jauapty mekemeler tyiymdy tekke salmaidy. Iаǧni sol arada būryn qaiǧyly jaǧdai bolǧany jäne şomyluǧa qolaisyzdyǧy sebeptermen tyiym belgılerın qoiatyny aitpasa da tüsıktı. Endeşe tılsız jau tynysymyzdy üzbesın desek, tyiymdy da tyŋdaiyq.
