Astana qalasy boiynşa 2024 jyly bıtıruşıler sany – 11 132 adam. ŪBT-ǧa qala boiynşa qaŋtar aiyna Ūlttyq testıleu ortalyǧyna (app.testcenter.kz. nemese UTO qosymşasy arqyly) 5 446 tülek tırkeldı. Testıleu 2024 jyldyŋ 18 qaŋtar men 10 aqpan aralyǧynda öttı. 1-31 nauryzda ötetın testıleuge tırkelu bügın bastalady, baza endı aşylady. 10 nauryzda nauryz aiynda ötetın ŪBT-ǧa tırkelgen bala sany belgılı bolady.
Täuelsızdıkpen qatar qaz tūrǧan sala, alǧaşqy onjyldyǧynan keiın eŋbektei jürıp tıktelgen sala, otandyq bılım jüiesıne engen jaŋalyqtyŋ bırı – ūlttyq bıryŋǧai testıleu bolatyn. Alǧaşqy jyldary ūlttyq bıryŋǧai testıleude bılım granttary qazaq jäne orys toptaryn bıtırgen tülekterge teŋdei 50/50 prinsipımen bölınıp keldı. Keiın qazaq mektebın bıtıruşı tülekterdıŋ üles salmaǧy anaǧūrlym köp bolǧandyqtan, paiyzdyq üles salmaq eskerıletın boldy.
Ädılettı Qazaqstan qūramyz deseŋ, mektebıŋdı tüze
Memleket basşysy elımızdegı bılım beru ısındegı, ūrpaq tärbieleudegı qordalanǧan, qazırgı älemdegı ahual öte kürdelı jäne qūbylmaly bola otyryp, kün ötken saiyn qarama-qaişylyqtary tereŋdep kele jatqan, ūlttyq qauıpsızdıgımız üşın asa maŋyzdy mäselelerge erekşe köŋıl bölıp kele jatqanyn jaqsy bılemız. Ūlytaudaǧy Ūlttyq qūryltaida da, üstımızdegı jylǧy Qazaqstan halqyna Joldauynda da, I Respublikalyq pedagogtar sezınde de mektep jaǧdaiyn, ūrpaq tärbiesın, maman daiarlau salasynyŋ qadau-qadau problemalaryn jıktep körsetıp, el aldyndaǧy, ūlt aldyndaǧy asa maŋyzdy mındetterdı anyqtap berdı. Prezident Ūlytauda ötken Ūlttyq qūryltaida: «Al endı maqsatymyzǧa jetu üşın saiasi-ekonomikalyq reforma jasau jetkılıksız. Eŋ bastysy, är azamattyŋ sana-sezımı jaŋǧyruy qajet. Halqymyzdyŋ dünietanymy jäne ömırlık ūstanymdary özgeruge tiıs. Äitpese, basqa reformanyŋ bärı beker» dei kele, qazırgı kündegı halyqaralyq ahualdyŋ būryn-soŋdy bolmaǧan deŋgeidegı şielenısıne nazar audara otyryp: «Bır-bırıne mülde qaişy keletın türlı ideialar men ūstanymdar qaqtyǧysy beleŋ aldy. Būl qaqtyǧys geosaiasatta nemese ekonomikada ǧana bolyp jatqan joq. Tıptı mädeniet pen ruhaniiatty, qūndylyqtar jüiesın, basqaşa aitqanda, ideologiia salasyn da şarpuda» degen bolatyn.
Qysqasy, M.Äuezov aitqan «El bolamyn deseŋ, besıgıŋdı tüze» degen ūstanymdy «Ädılettı Qazaqstan qūramyz deseŋ, mektebıŋdı tüze» degen tereŋ ūǧymmen jalǧastyruymyz kerek. Bügıngı künnıŋ talaby, mıne, osy.
Jyl ainalyp, bılım sapasy anyqtalatyn kez
ŪBT tapsyru joǧary oqu ornyna grant jeŋıp aluǧa niettı kez kelgen tülekke mındettı. Oquşy mektep qabyrǧasynda alǧan bılımın qoryta otyryp, jüzden jüirık atanuǧa bar küşın salady.
Test tapsyru üşın oquşylar bırneşe satylardan ötedı. Eŋ äuelı, ŪBT tapsyruǧa ötınış qaldyru. Jas tülek «ŪBT-ǧa ötınış ülgısı» arqyly qūjat toltyrady. Bırqatar mälımetter jinalǧan soŋ, tolyqtai synaq ornyna jıberıledı. Jyl saiyn ŪBT-da bırqatar özgertuler bolyp jür, jyldan jylǧa jetılıp keledı. 2020 jyly talapkerler tıkelei körsetılgen videokamera arqyly test tapsyrsa, 2021 jyldan bastap tülekter qaǧazsyz kompiuter arqyly alǧan baly körsetıletın jaŋa formada tapsyrdy.
Jalpy, būǧan deiın ärbır oquşyǧa test tapsyrmalary bar kıtapşa berılse, endı derbes kompiuter ūsynylǧan. Tülekter mamandandyrylǧan ortalyqtarda kompiuter arqyly tapsyrady. ŪBT-ǧa daiyndyq barysynda tülekter bırneşe qaitara testıleuden ötumen şyŋdala bıldı. Ärine, qorytyndy baldary da köŋıl quantuy kerek.
2020 jyldaǧy ŪBT nätijelerı salystyrmaly türde joǧary boldy. Oquşylar arnaiy ortalyqtarda karantindık erejelerdı saqtai otyryp, synaqtan öttı. Tülekterge jaŋa oqu jylynda bırqatar özgerıster engızse de, joǧary örleu baiqaldy. Oquşylar taŋdaǧan pänderın jetık meŋgeruge küş saldy. Mındettı jäne beiındı pänderdegı olqylyqtardyŋ da orny tolyqtyryldy.
Mındettı pänder bolyp tabylatyn tarih, matematikalyq jäne oqu sauattylyq jaǧynan sūraqtardyŋ aqsap tūrǧan tūstarynyŋ kem-ketıgı tüzeldı. Jüiesız sūraqtar retke keltırıldı.
2021 jyldyŋ jaŋalyǧy sol, grant iegerı atanu üşın tülekter ekı ret synaqtan öttı. Ekı testıleuden ötken oquşynyŋ eŋ joǧary ball körsetkışı grant ūtyp alu üşın baiqauǧa alynady. Sonymen qatar, aqyly oquǧa tüsu üşın de şektı ball jinau mındetteldı.
2021 jyldan bastap ūlttyq bıryŋǧai testıleu onlain türde jüredı, testıleu ortalyqtary aldyn ala daiyndyq jūmystaryn qaita-qaita pysyqtaityny belgılı.
Ereje boiynşa testılenuşıler säuır-mausym aralyǧynda ŪBT-ny ekı ret tapsyryp, eŋ jaqsy nätijenı grant ielenu üşın konkursqa joldai alady.
Ūlttyq testıleu ortalyǧynyŋ mälımetınşe, ŪBT tapsyratyndar üşın testıleu uaqyty 4 saǧat bölıngen. Kompiuterlık test tapsyru kezınde oquşylarǧa ekı ret üzılıs berıledı. ŪBT bastalǧan soŋ bır saǧattan keiın közdı tynyqtyru üşın ekı minut, ekı saǧattan keiın 15 minut berıledı. Osy uaqytta tülekter äjethanaǧa şyǧyp, demala alady.
ŪBT qalai ötıp jür?
Byltyr tülekterdıŋ 83 paiyzy şektı ball jinady. Būl turaly Ūlttyq testıleu ortalyǧynyŋ direktory Ruslan Emelbaev Ortalyq kommunikasiialar alaŋynda aitty. «2023 jyly 162 myŋ talapker ŪBT tapsyrdy. Onyŋ 135 myŋy şektı ball jinady, būl – qatysuşylardyŋ jalpy sanynyŋ şamamen 83%-y. Ortaşa ball – 73, eŋ joǧary körsetkış – 137 ball» dedı spiker.
ŪBT-ǧa qatysty soŋǧy jaŋalyqtar, ol – taŋdau pänderı. Beiındık pänderdıŋ sūraq sanyn 40-qa, al ball sanyn 50-ge ösırıp otyr. Būlai jasalu sebebı, ol – tapsyruşy tülek daiyndyǧyn jeŋıldetu jäne jastardyŋ elımızdıŋ tarihyn ūmyttyrmau. Maqsatty ıske asyru üşın «Qazaqstan tarihy» pänınen 20 ball men sūraqqa ösırıp, al «Oqu sauattylyǧy» men «Matematikalyq sauattylyq» pänderınen sūraq sanyn 10-ǧa deiın, ball sanyn da 10-ǧa kemıttı.
Jaŋa özgerıster enıp, memleket ŪBT jüiesın tapsyruşy tülekke yŋǧaily etıp damytuda. Mysaly, 2018-dıŋ tülegı ŪBT-ǧa daiyndalu üşın bırneşe saǧat jol jüruı tiıs bolsa, al qazır eldıŋ kez kelgen bölıgınen üiınde otyryp-aq daiyndala alady, iaǧni özınıŋ uaqytyn, energiiasyn, aqşasyn jolǧa emes, bılımın şyŋdauǧa jūmsai alady. Talapkerlerge endı tek taudai talap, tereŋ eŋbek, barmaqtai baq kerek.
