Qazaq tıldı änşılerdıŋ denı ana tılımızdıŋ arqasynda näpaqa tauyp jürgenı jasyryn emes. Alaida olardyŋ qazaq tılın nasihattap, qazaq tılın damytuǧa qanşalyq üles qosyp jürgenın däp basyp, däleldep aitu qiyn. Özı qazaq tılınıŋ arqasynda nan tauyp jep jürıp, balasyn orys tıldı mektepke berıp, ūrpaǧyn orysşa oqytyp jatqan änşıler de bar. Osy tūrǧydan alǧanda, Dimaş Qūdaibergenūlyn qazaq tılınıŋ janaşyry, belsendı nasihattauşysy dep atasaq artyq emes sekıldı.
Qyrküiek aiynda Dimaş Almatyda kölemdı konsert berdı. Alatau bauyryn äsem änmen terbetken kerım keşke alys-juyq şetelderden 68 elden 6000 myŋnan astam körermen keldı. Ärine, 6000 adamnyŋ Almatyǧa bır qonyp, attanuynyŋ özı az aqşa emes, kündık jambas aqysynyŋ özın 10 myŋ teŋgeden eseptesek te, bır künde tek qonaq üidıŋ özınen 60 million aqşa tüstı. Oǧan qonaqtardyŋ tamaq pen saiahatqa jūmsaǧan aqşasyn qossaŋyz, bır kündık kırıstıŋ özı 100 million teŋgeden asyp tüskenı artyq. Kezınde Dimaş Astanada keş bergende tek körşı Qytaidan 3000 körermen kelgenın közımız kördı. Demek, Dimaş elımızdıŋ şetelden turisterdı, qonaqtardy şaqyratyn eŋ ülken «brend»-ıne ainaldy. Būl Dimaş bauyrymyzdyŋ elımız ekonomikasyna qosqan ülesı desek, Qazaqstandy älemge äigılep, qazaq tılın nasihattau jaǧyndaǧy eŋbegı de özgeşe.
Qazaq tılı demekşı, Almatyda ötken keşınde änderınıŋ denın qazaq, aǧylşyn tılderınde aitqan ol qazaq tılınıŋ qoldanys aiasyn keŋeitu turaly ūsynysyn da aitty.
Sūltanmahmūt Toraiǧyrovtyŋ:
«Süiemın tuǧan tıldı –
anam tılın,
Besıkte jatqanymda-aq
bergen bılım.
Şyr etıp jerge tüsken
minutymnan,
Qūlaǧyma sıŋırgen
tanys ünım.
Sol tılmen şeşem
menı äldilegen,
Erkeletken, «qūlynym»,
«janym» degen
Sol tılmenen bırınşı
bılgızılgen:
«Ana» degen süigendık söz
äm menen
Qyljyqtap, alyp qaşyp
qūrby börkın
Sol tılmenen oinadym
dalada erkın
Sol tılmenen bırınşı
syrtqa şyǧyp
Ömırde en dalada ūqqan körkım» degen öleŋ joldaryn oqyǧan ol «qazırgı taŋda tıl mäselesın qozǧamau dūrys emes dep oilaimyn. Bolaşaǧymyz bızge, bızdıŋ jastarǧa bailanysty. Öskeleŋ ūrpaq qandai dünietanym ornatyp, qandai mädeniettı boiyna sıŋıredı? Osy mäsele maŋyzdy. Barlyq tılge qūrmetpen qarauymyz kerek, bıraq qazaq tılınıŋ qadırın ūmytpaiyq» degen köşelı söz aitty. Ärine, bız Dimaşty osy sözı üşın ǧana qazaq tılınıŋ janaşyry dep atap otyrǧanymyz joq. Älemnıŋ qandai sahnasyna barsa da, keibıreuler siiaqty «jetken qyz törkının tanymas» degendei, aǧylşyn, orys tılınde sairap ketpei, qazaq tılınde än salyp, qazaq tılındegı änderge basymdyq bergen Dimaş būl künde qanşama şeteldıktıŋ qazaq tılın üirenuıne yqpal ettı?! Mäselen, bız Qytaimen körşı otyrsaq ta, ışkı Qytaida Ortalyq Aziiada «Qazaqstan» degen el bar ekenın bılmeitın qytai jetetın. Qazaq degen ūlt turaly tüsınıgı joqtary da bar bolatyn. Alaida Dimaş Qytaidaǧy «men änşımın» jobasyna qatysyp, «däididäu» änımen bükıl qytaidy selk etkızdı. Sol künnen bastap, qytailar jatsa-tūrsa Dimaş dep aiqailap, qazaq turaly, Qazaqstan turaly bıle bastady. Dimaştyŋ äserımen qytai jastarynyŋ qazaq änın jattap, qazaqşa üirenıp jürgenın közımız kördı. Qai qytaimen kezdese qalsaŋ, «sen qazaqsyŋ ǧoi, Dimaşty bıletın şyǧarsyŋ?» dep söz bastaityn. Demek, Dimaş öz önerımen qazaq halqynyŋ, Qazaqstannyŋ märtebesın köterdı. Bükıl Qytaidy älemge tanytqan kino jūldyzy Djeki Channyŋ özı oǧan qūrmet körsetıp, syi jasady. Eŋ qyzyǧy, Dimaş Qytaidaǧy «qytai bolyp bara jatqan» qazaq jastaryn da qūtqardy. Oǧan da bır mysal aitaiyq. Bızdıŋ bır dosymyzdyŋ aǧasynyŋ qytai tılınde oqityn jalǧyz ūly bar edı. Qytai tılıne berılgenı sonşa, özın qytai ūlty retınde sezınetın deŋgeige jetken. Änge beiımı bar edı, bıraq bırde-bır qazaqşa än aitpaityn. Qazaq ekenın aitsaŋ, qazaq tılınde söile deseŋ şamdanatyn. «Qytai bolsam ne bopty?» deitın ideia äbden sıŋgen. Sol paqyr «men änşımın» jobasynan Dimaşty körgennen keiın ūiqysynan oianǧandai, qazaqty qaita tanyǧanyn közımız kördı. «Qazaq ne degen ǧajap ūlt, qazaqtyŋ änı qandai keremet?!» dep aiaq astynan taŋ qalyp şyǧa kelgende, 20 jyl boiy balasyn «qazaq qyla almai» jürgen ata-anasynyŋ da auzy aŋqiyp qaldy. Sol künnen bastap, qazaqşa än üirenıp, Dimaştyŋ änın jattady, qytai dostarynyŋ aldynda «men qazaqpyn, bızde Dimaştai myqty änşı bar» dep maqtanyp tūrǧanyn körgende äkesı solqyldap jylapty. Ärine, Dimaştan būryn da qanşama änşı Qytai sahnalarynda än salyp jür, Qazaqstannyŋ qanşa öner ūjymdary Qytaiǧa öner saparymen bardy… bıraq eşkım Dimaştai tūtas Qytaidy selk etkıze alǧan joq. Mıne, Dimaştyŋ keremetı.
Jaqynda maǧan kanadalyq bır azamat äleumettık jelı arqyly bailanysqa şyqty, tanystyq, kädımgı şabaş (afroamerikalyq) jıgıt. Aǧylşyn tılınde jazǧanynan ūqqanym, «qazaq tılın» üirenıp jür eken. «Nege, ol saǧan ne üşın kerek boldy?» desem, Dimaştyŋ änderın estıp, sol änderdı qazaq tılınde şyrqaudy üirenbek eken. Osyny körıp, bılıp otyryp, Dimaşqa qalai süisınbeisıŋ?!
