Velosiped – ermek emes, kündılıktı kölık qūraly

«Astana bike» jobasy Qazaq­stan­da veloinfra­qūrylymdy jäne veloprokatty damytuǧa jol aşty. Qazaqstanda Velocity.kz qoǧamdyq qorynyŋ ūiymdastyruymen Nūr-Sūltanda (Astana bike), Almatyda (Almaty bike) jäne Şymkentte (Shymkent bike) 3 ırı veloşering jūmys ısteidı.

– Alǧaş 2014 jyly Astanadan 200 velosipedten tūratyn 40 beket aşqanymyzda, kölıkterdı jastar demalu, qydyru üşın paidalanady dep kütkenbız. Bıraq, olai bolmai şyqty. Velosipedtı, negızınen, orta jastaǧy adamdar jūmysyna baryp-keletın kölık qūraly retınde paidalanady eken, – dedı «Velocity.kz» QQ atqaruşy direktory Almagül Qasymova.
Öitkenı taŋerteŋ jūrt jūmysqa baratyn 07.00-08.00 saǧat aralyǧynda qalanyŋ oŋtüstık bölıgındegı velosipedter soltüstık jaǧalauǧa jappai auyp, keşke jūrt jūmystan şyqqanda, 18.00-19.00 sa­ǧat şamasynda qaitadan kerı köşedı. Sondyqtan kompaniianyŋ tehnikalyq qyzmetkerlerı bosap qal­ǧan velobeketterdı kölık­termen qaitadan tolyqtyru üşın ekı jaǧalauǧa kezek sabylady.
Veloşering jüiesı o bastan tabys tabudy közdep qūrylmaǧan. Mūndai joba älemnıŋ eş­bır elınde orasan paida äkelmeidı. «Samūryq-Qazyna» AQ osy jobany 2014 jyly äleu­mettık maqsatta – velosportty damytu, salauatty ömır saltyn nasihattau, veloprokat jüiesın örkendetu üşın qolǧa alǧan bolatyn. Būl ideiaǧa Astana äkımdıgı men sol kezdegı QR Sport jäne deneşynyqtyru ısı jönındegı agenttık bırden qoldau körsettı.
Jūrttyŋ da qy­zyǧu­şy­lyǧy joǧary boldy. Sondyqtan, jyl saiyn velosipedter sany artyp, qalanyŋ oŋ jäne sol jaǧalauyndaǧy halyq köp şoǧyrlanatyn oryndardyŋ bärı velobekettermen jabdyqtaldy.
Nūr-Sūltan men Şymkent qalalarynda jobany «Samūryq-Qazyna» AQ arqyly memleket qarjylandyrdy, Almatyda jergılıktı biudjettıŋ esebınen jüzege asyrylady. Ol joba biudjetınıŋ üşten bırınıŋ şyǧynyn köterıp tūr. Qazır elorda äkımdıgı jobany qarjylandyru mäselesı
turaly kelıssözder jürgızıp jatyr.

Ūlttyq kompaniia veloprokat ısın damytuǧa «Samruk-Kazyna Trust» qorynan 4 268 125 000 tg böldı. Al «Almaty» ÄKK» AQ-tan odan bölek 818 440 000 teŋge tüsuı kerek edı, audarylǧany – 657 675 000 tg. Qalǧan 167,8 million teŋgenıŋ taǧdyry äzırge belgısız.
Avtomatty kölık qoiu be­ketı bar veloprokattar – älemde eŋ köp taralǧan, bıraq sonymen bırge eŋ şyǧyndy tehnologiianyŋ bırı. Eŋ arzan degen keşen­nıŋ özınıŋ qūny myŋ velo­sipedke şaqqanda 750 mln teŋge jäne odan ärı. Qazaq­standyq jobanyŋ yŋǧaiynda ol 1 myŋ velosipedke şaqqanda 1,38 mlrd teŋge şyqty. Fransuzdyq Smoove kompaniiasynyŋ 3210 velosipedı jäne 420 beketı 3 780 852 048 teŋgege baǧalandy. Älbette, onyŋ bäsı qolyŋdy tısteidı. Bıraq būl jerde, eŋ bastysy, önımnıŋ sapasyna, senımdılıgıne jäne qauıpsızdıgıne män berıldı.
Qazırgı künı Nūr-Sūltan­da 180 bekette – 1280 velosiped, Almatyda 200 bekette – 1730 velosiped, Şymkentte 40 bekette 200 velosiped bar. Elordada qys­tyŋ qattylyǧyna bailanysty veloprokat qyzmetı uaqytşa toqtaty­lady. Al Almaty men Şymkentte ol jyl 12 ai üzılıssız jūmys ıstei beredı.
– 2016 jyly elımızde velosiped tebuşıler sany öte köp boldy. Rekordtyq körsetkış
8 myŋ adamnan asty. Būl qūbylys jyldyq abonementtı satyp alǧandarǧa qyzmet körsetu jaǧdaiyn qiyndatyp jıberdı. Sondyqtan 2016 jyldyŋ
1 şıldesınen bastap tölem kartochkalaryn räsımdeudı uaqytşa toqtattyq. Kartochkalardy tırkeudı tek 2017 jyldyŋ mausymynan ǧana qaita bastadyq, – dedı B.Qasymova.
Keler jyly da velo­si­­ped­qūma­rlar qatary ke­mıgen joq. 7 037 adam jyl­dyq abonement satyp alǧan jäne 1 415 adam bır rettık SMS-qoljetımdılıgın qoldanǧan. Bır jylda 3 210 velosipedtı 700 myŋ ret paidalanǧan. Iаǧni är kölıktı ortaşa alǧanda 210 ret.
2017 jyly Qazaqstannyŋ veloprokat naryǧyna Velocity.kz-men bäsekeles bolyp, avtomatty qūlpy bar «aqyldy» velosipedter tehnologiiasymen jūmys ısteitın qytaidyŋ Ofo kompaniiasy keldı. Onyŋ kommersiialyq bölımşelerı älemnıŋ 21 memleketınde 250 qalada bar.
Ofo-nyŋ sary velosipedterı Velocity.kz-men salys­tyrǧanda köp arzan, olarǧa kölık qoiatyn beketterdıŋ keregı joq, arnaiy kartochka men mındettı abonenttık tölem talap etılmeidı. Ärine, oŋai qoljetımdı bolǧan soŋ, onyŋ kölıkterın ūrlau, syndyru faktılerı jiı oryn aldy. Kompaniia būdan qanşa şyǧynǧa batqanyn mälımdegen joq, degenmen osy tektes qarjylyq modelderdıŋ tolyqtai quatynda jūmys ıstegenınşe velosipedterınıŋ 80%-yn joǧaltatyny belgılı jait. Al būl qanşa ünemdı degenmen, är myŋ kölık 150 mln teŋgeden kem emes. Naryqtyŋ osyndai qatal sätsızdıkterıne ūşyraǧan qytailyq kompaniianyŋ qarasy 2018 jyldan keiın ūşty-küilı körınbei kettı. Tübegeilı jabylmasa da, basqa naryqqa auysyp ketkenı sözsız.
Naryq zaŋy «Velocity.kz» QQ-ǧa da oŋai tiıp jatqan joq. Ol 2018 jylǧa deiın «Samruk-Kazyna Trust» äleumettık jobalardy damytu qorynan qarjylandyrylyp kelgen, al būdan keiın veloşering özın-özı qamtamasyz etuı tiıs degen şart boiynşa demeuqarjy toqtatyldy. Mamandardyŋ esebınşe, veloprokatty qalypty jūmys jaǧdaiynda ūstap tūruy üşın jylyna 100 mln tg qajet. Syrttan eşqandai kömekke süienbese, onda qoldanystaǧy velobeketter men paidalanuşylar sanyn kemı ekı ese arttyru qajet. Ärı veloprokat ısın Qazaqstannyŋ basqa qalalarynan da ūiymdas­tyru kerek bolady. Oǧan sūranystar da jetkılıktı. Tek, elımızdegı basqa qalalary tūrmaq, Nūr-Sūltannyŋ özınde veloinfraqūrylym qalyptaspaǧan. Qala ışınde nebary 12 km velojol salynǧan. Mūndai jaǧdaida veloprokatty damytu qiyn.
Qalada veloprokatşylardan basqa, öz kölıkterımen jüretın seruenşılerdıŋ qarasy qalyŋ. Velocity.kz ūiǧarymymen osy qyruar kölıkter üşın servistık jöndeu ortalyqtaryn aşu jaiy oilastyrylyp jatyr. Odan tüsken qarajat köptegen problemalardy şeşuge septıgın tigızer edı.
2019 jyldyŋ 1 mamyry­nan bastap Astana bike jobasy avtomattandyryl­ǧan veloprokat jüiesınıŋ altynşy velomausymyn aşty. Mūnda köpbalaly otbasylarǧa, studentterge, zeinetkerlerge, kedei jäne kemtar jandarǧa 50 paiyz jeŋıldıkter qarasty­rylǧan. Velocity.kz, sondai-aq köptegen aǧartu jäne qaiyrym­dylyq şaralaryna qatysyp, demeuşı bolyp keledı. Qoǧamdyq qordyŋ jyl saiynǧy äleumettık qorǧau ba­ǧytyndaǧy jalpy biudjetı 52 340 470 teŋgenı qūrady.
Biyl köpşılık tūraqty paidalanuşylardyŋ tılegı boiynşa qosymşa ta­rif­ter bekıtıldı. Endı qala­lyq­tar abonementtı kez kelgen uaqyttyq merzımge satyp ala alady: 1 ai, 3 aiǧa, 1 jylǧa. Sonymen qatar, SMS tarifterıne de özgertuler bar. Būl jaŋaşyldyqtardyŋ bärı klientterge qolaily boluy üşın oilastyrylǧan.
Bügınde elordalyqtardy Astana bike-tyŋ 20 mamany veloprokat ısımen qamtamasyz etıp otyr. Olardyŋ kündelıktı jūmysy 8.00 saǧattan bastalyp, taŋǧy 04.00 saǧatqa deiın jalǧasady. Tün ortasy auǧannan keiın kompaniia tehnikterı qaladaǧy barlyq beketterdı aralap, onyŋ bos jetekte­rın kölıkpen toltyryp qoia­dy. Öitkenı tūrǧyndar ta­ŋerteŋ jūmysqa şyqqanda velobeketter tolyqtai jabdyqtalyp tūruy tiıs.

Däulet ASAUOV