Jaǧajailardyŋ jazǧy jaǧdaiy

Qazırgı zamanda jūrt jazda tynyǧu degennıŋ ne ekenın jaqsy bıledı. Köp adam jyl boiy osy mezgıldı taǧatsyzdana kütedı. Bıreuler jaz künderındegı demalys kezeŋın saiajailarda ötkızgendı ūnatsa, taǧy bıreuler älemnıŋ tükpır-tükpırın aralap, janǧa jaily jaǧajailarda suǧa armansyz şomylyp jürgendı aŋsaidy. Tıptı eşqaida ūzap şyqpai-aq, qalt etken uaqyttaryn tiımdı paidalanyp, özı tūratyn jerdıŋ özenderı men kölderı boilaryna baryp tūrǧandy qolai köretınder de az emes. Älemnıŋ ırı qalalarynda adamdardyŋ mūndai toptary üşın qandai jaǧdailar jasalyp jatyr? Jahannyŋ ırı eldı mekenderınde jaǧajailardaǧy demalys qalai ūiymdastyrylyp jür? Endı osy jaiynda äŋgımelep köreiık.

Osy rette oiǧa eŋ aldymen Bagam aralyndaǧy «Pink Sands», Seişel araldaryndaǧy «Anse Source D`Argent», Maldiv aralyndaǧy «Cocoa Island», Mavrikiidegı «Paradis», Fidjidegı «Wakaya», Braziliiadaǧy «Copacabana» sekıldı jaǧajailar oralady. Olardyŋ bärı tabiǧattyŋ öte körkem müiısınen oiyp oryn aluymen qatar, şomylatyn aidyny keŋdıgımen, qūmy tazalyǧymen, aua raiy qolailyǧymen erekşe esepke alynyp tūrady. Mäselen, Braziliianyŋ Rio-de-Janeiro qalasynyŋ maŋyndaǧy osyndai kelıstı jerge qanat jaiǧan ataqty «Kopakabana» jaǧajaiy mūhittyŋ 4 şaqyrymdyq jaǧalauyn kölbei alyp jatyr. Äsem qalanyŋ tüstık bölıgındegı ädemı öŋırge qonys tepken būl demalys aumaǧyn jergılıktı tūrǧyndar «Teŋızdıŋ hanşaiymy» dep te ataidy eken. Kopakabana – Riodaǧy eŋ tanymal audan. Mūnda sondai-aq ǧajaiyp apartamentter men orasan zor penthaustar ornalasqan. Būl müiıs sondai-aq barlyq saiahat saparlaryna şyǧu üşın yŋǧaily nükte de. Mūnda jyl saiyn tek 31 jeltoqsannan 1 qaŋtarǧa qaraǧan tünı ǧana 2 millionnan astam turist jinalyp tūrady eken. Osynyŋ arqasynda jaǧajai qala biudjetıne de orasan zor kölemde qarjy tüsırıp tūrady.

Negızı, Afina Grekiianyŋ üzdık jaǧajaily kurortty qonystarynyŋ qatarynda joq. Alaida, köne kenttıŋ ejelden körıktı oryndaryn körmekke keletın jyl saiynǧy milliondaǧan turisterdıŋ esebınen mūnda da teŋız jaǧalauyn damytuǧa airyqşa köŋıl bölıne bastapty. Qala basşylyǧy osyǧan orai bügınde ekskursiialyq demalys jelısın teŋızben ūştastyra jürgızudıŋ şaralaryn jan-jaqty qarastyryp jatyr.

Grek astanasynyŋ maŋaiynda jyldyŋ jyly mezgılınde suǧa şomylyp, demalys ötkızuge yŋǧaily mekender az emes. Būl üşın qalanyŋ ortalyǧynan şamaly ǧana jürse jetkılıktı, suy da tynyş, jaǧdaiy da jaqsy oryndar köptep kezdese beredı. Şahardyŋ tüstık betkeiınde tynyǧuǧa jaqsy mümkındık beretın eldı mekender az emes. Mūnda barlyq jaǧajailarǧa ortaq bır närse: olardyŋ bärınde qūtqaruşynyŋ joq jäne suǧa şomyludyŋ qauıptı ekenın bıldıretın qyzyl jalau ılulı tūrady.

Būlardyŋ arasynda memleket özınıŋ baqylauyna alyp jatqandary da bar. Mäselen, «Faliron» atty tegın qoǧamdyq jaǧajai solardyŋ qataryna jatady. Ol qalanyŋ ortalyq bölıgıne eŋ jaqyn tūr. Porttyŋ sol jaǧyn alyp jatqan būl jaǧalauǧa jūrt tramvaimen de, jaiau da kele alady. Jaǧada kelgen kısılerdıŋ kiınıp-şeşınetın kabinalary, qoǧamdyq äjethanalar, sondai-aq voleibol alaŋy, kafe jäne bar ornalasqan. Būdan bölek, 5 euroǧa şezlong pen şatyrdy jalǧa aluǧa da bolady, al keşke qarai diskoteka aşylady.

Ras, jaǧalaudyŋ sapasy men sudyŋ tazalyǧy älı syn kötermeidı. Būǧan qosa, būl jerde adam qarasy qaşanda köp. Al būdan aryraq jürgen saiyn yŋǧailyraq müiıster köbeiedı. Sonyŋ bırı «Vula» dep atalady. Būl Afina maŋyndaǧy eŋ jaqsy şomylatyn mekenderdıŋ bırı. Mūndaǧy susyǧan taza qūmdy jaǧalau, suǧa tüser jerdıŋ jaiuattyǧy men sudyŋ jylylyǧy jūrtty özıne köbırek tartady. Sondyqtan būl maŋǧa balalaryn ertıp keletınder de jetıp-artylady. Jaǧalauda olardyŋ alaŋsyz oinaulary üşın mini-futbol, jaǧajai voleiboly alaŋdary, su şaŋǧysy, kanoe qoltyqtary jasap qoiylǧan. Olardyŋ qaptalynda sondai-aq kafe, restorandar, kiınıp-şeşınetın kabinalar, duş, äjethanalar tūr. Wi-Fi jelısı jūmys ısteidı. Būlardyŋ bärı jastardy köptep tartuǧa qyzmet etedı. Al jaǧajaiǧa kıru qūny 5 euro tūrady. Mūnan basqa, jatyn tösekter, ekı şezlong pen şatyrdan tūratyn keşen 4 euroǧa jalǧa berıledı.

Grekiia baitaǧynyŋ taǧy bır erekşelıgı, mūnda arnaiy jaǧajai klubtary da jūmys jasaidy. Solardyŋ bırı «Alimos» dep atalady. Onyŋ ortalyqqa jaqyn jerge qanat jaiǧan mekenı qalalyq jaǧajai bolyp sanalady. Mūnda da ertelı-keş ystyqtan bas sauǧalaǧan köpşılık üzdıksız kelıp jatady. Jaǧalauda suǧa şomylyp, künge qyzdyrynu üşın keletın jūrttyŋ arasynda qala tūrǧyndary da, turister de az bolmaidy. Jaǧada maida jyltyr tastar köp, al suy jyly da jūǧymdy, qūmy jūmsaq. Teŋızge tüsetın tabany jaipaq, bırden tereŋdep ketpeidı. Sol sebeptı demaluşylar köbıne balalaryn da ala keledı. Territoriia körkeitılgen, joǧaryda aitylǧan jaǧdailar mūnda da bar. Şamamen jaǧalaudan 100 metrdei jerde supermarket jūmys jasaidy. Jaǧajaiǧa kıru tegın bolǧanymen, onda paidalanylatyn närseler satylady.

Däl osyndai jaǧdailar «Astir» jaǧajai klubynyŋ aumaǧynda da jasalǧan. Bıraq ol qaşyqtau jerde. Afinadan şamamen 20 şaqyrymda ornalasqan. Laimos tübegınen jai tapqan būl alaptyŋ ūzyndyǧy 300 metrden aspaidy. Ainalasyn jartastar men töbeşıkter qorşap tūr. Sarǧyş tüstı qūmy öte jūmsaq. Öte bır tynyş ta ädemı jer. Mūnda qonaqtardy säl joǧaryda kafe men restorandar qarsy alady. Qymbat butikter men keremet serfis te osynda, teŋız jaǧasynda massaj salony men ioga üiretuşıler kluby bar. Būlardan bölek, äjethanadan bastap, türlı sport alaŋdary men zaldaryna deiın infraqūrylymy būl maŋdy odan beter tartymdy ete tüsedı. Mūndai jaqsy jasalǧan jaǧajailar Mäskeudıŋ maŋynda da barşylyq. Kremldı qalada biylǧy 25 mausymda suǧa tüsu mausymy aşyldy. Osyǧan bailanysty mūndaǧy aşyq su basseinderınde şomylu kezeŋı qyzyp sala berdı. Būlardyŋ denı Mäskeu özenı boiynda, şahar ışı men syrtyndaǧy toǧandarda ornalasqan. Mäselen, Zelenogradtaǧy ülken böget sondai qolaily orynnyŋ bırı. Būl su qoimasynyŋ aumaǧy 10 gektar jerdı alyp jatyr. Osy Zelenogradtaǧy Şkolnoe kölı de demalys aŋsauşylar üşın taptyrmas oryn. Olardyŋ barlyǧynda keluşıler üşın jaqsy jaǧdailar jasap qoiylǧan.

Gruziianyŋ bas qalasy – Tbiliside jūrttyŋ jazda suǧa tüsetın oryndaryn ūiymdastyrudy jaqsy jolǧa qoiyp alǧan. Köpşılık onda Tbilisi su qoimasy, Tasbaqa kölı jäne Tülkı kölı tärızdı aşyq basseinderge barady. Olardyŋ jaǧalaulary keluşılerge qyzmet etuge jan-jaqty daiyn. Al su qoimalarynyŋ bakteriologiialyq jaǧdailary jiı tekserılıp tūrady.

Vengriianyŋ ortalyǧy – Budapeştte būl problema tıptı özgeşe şeşılgen. Būl qalada jaǧajailardyŋ bärı Dunai özenınıŋ atyptaryn alyp jatyr. Solardyŋ alǧaşqysy – «Palatinus» 1919 jyly özen arnasyndaǧy Margit aralynda aşylǧan. Keiın qala öse kele, onyŋ qataryna «Secheni», «Gellert», «Rudaş», «Lukaş» sekıldı köptegen jaǧajailar qosylǧan. Būlardyŋ barlyǧynyŋ bır erekşelıgı, olar tıkelei özen jaǧasyndaǧy audannan salynǧan aşyq su qoimasy türınde jasalǧan.

Bügınde küllı älemdegı ırı qalalardyŋ bärınde derlık osyndai tynyǧu oryndary bar. Jahan şaharlary jūrttyŋ jazǧy jaǧajailarda tynyǧyp, suǧa şomylularyna airyqşa qatty män beredı. Sondai demalysqa qolaily oryndar bızdıŋ Astana maŋaiynda da jetkılıktı. Tıptı qala ortasyn qaq jaryp aǧatyn Esıldıŋ boiynan da sondai oryndar aşsa artyqtyq etpes edı. Elordaǧa jaqyn jerden Nūra, Sıletı sekıldı özender aǧyp ötedı. Būl, bırınşıden, qala tūrǧyndary men qonaqtarynyŋ bos uaqyttarynda jaqsy demalularyn ūiymdastyru üşın öte qolaily bolsa, ekınşıden, biznestı damytuǧa da özınşe serpın berer edı.

Serık PIRNAZAR