Tehnologiia damyǧan saiyn, kıtap oquşylar qarasy azaiyp bara jatqandyǧy jasyryn emes. Ūialy telefon men planşetterınen-aq kıtap oqudy jön sanaityndar qatary köbeiude. Sonda da kıtapty qolǧa ūstap, betterın paraqtap oqudan rahat tabatyndar da joǧalmaǧan bolar? Astanalyqtar kıtap oqi ma? Qandai şyǧarmalardy oqidy? Osy sūraqtar bızdı Astanadaǧy eŋ ülken kıtap dükenderıne – «Abai» men «Astana kıtapqa» jeteledı.
Jalpy, «Abai» kıtap dükenın bılmeitın astanalyq joq şyǧar. Mektep kıtaphanasynyŋ oqulyqtary qolymyzǧa timei qalǧan kezderde qajet kıtaptardyŋ osy jerden tabyla ketetını älı esımde. Körkem ädebi kıtaptardy ızdesek te, eŋ äuelı sol dükenge jügıretınbız. Sondyqtan bolar, eŋ aldymen «Abai» dükenıne baǧyt aldyq.
Dükenge adamdar bırınen soŋ bırı kelıp jatyr. «Olardy ne qyzyqtyrady eken» dep baiqap körıp edık, sūraityndary mektep oqulyqtary men ŪBT-ǧa arnalǧan test kıtapşalary bolyp şyqty. «Ärine, oqu jylynyŋ basy bolǧandyqtan, solai şyǧar» dep oiladyq.
«Jastardyŋ kıtap oquǧa qyzyǧuşylyǧy joq dep aita almaimyn. Bıraq keletınderdıŋ köbı – orta synyptaǧy oquşylar. Olar mektep baǧdarlamasynda oqytylatyn Abai atamyzdyŋ, Şäkärım Qūdaiberdıūly, Mūhtar Äuezov, Ǧabit Müsırepov, Jüsıpbek Aimauytūly, Maǧjan Jūmabaev, Mırjaqyp Dulatūly, Säbit Mūqanov, t.b syndy aqyn-jazuşylardyŋ kıtaptaryn sūraidy» deidı satuşy Güldana Älıbekova. Al, studentter qauymy mūnda oqu jyly aiaqtalyp, kıtaphanaǧa bereşegın qaitaru, joǧaltqan kıtabynyŋ ornyn toltyru üşın ǧana bas sūǧady eken. Degenmen, olardyŋ ışınde körkem ädebiettı oqityndar da barşylyq. Qyzmetkerler, tıptı, jüzderın jatqa bıletındıgın aitty. «Filologiia fakultetınıŋ studentterı ǧoi» deidı Güldana.
Onyŋ aituynşa, soŋǧy ekı jylda şejırege qyzyǧatyndar sany artypty. Adamdar özınıŋ ruynyŋ tarihy jönındegı kıtaptardy sūraidy. Būryn şejırege arnalǧan kıtap söresı bolmaǧan eken, endı dükenşıler osy taqyrypta jazylǧan kıtaptardy ızdep, tapsyrys berıp jür.
Sondai-aq, üi şaruasyndaǧy äielder de jeke kıtaphana qoryn jasaqtauǧa qūştar eken. Äsırese, «Atamūra» baspasynan şyqqan ädebi kıtaptardy jinaǧandy ūnatady.
Düken sörelerındegı kıtaptarǧa köz jügırte otyryp, osy zamanda jazylǧan jaŋa tuyndylardyŋ neken-saiaq ekenın baiqadyq. Şerhan Mūrtaza, Mūhtar Maǧauin, Dulat İsabekov, Tölen Äbdıkovtıŋ kıtaptary bıren-saran ǧana. «Jastar «jaŋadan şyqqan avtorlardyŋ şyǧarmalary bar ma?» dep sūraidy bızden. Qalqaman Sarin, Erlan Jünıs, Beibıt Sarybaidyŋ kıtaptaryn da ızdeidı. Olar tügılı, özımız de qaidan tabarymyzdy bılmeimız. Avtorlar kıtaptaryn azǧantai tirajben jeke menşık baspalardan şyǧartyp, özderı taratatyn bolyp tūr ǧoi. Sol jaǧynan qinalatynymyz bar. Äitpese, bügıngı uaqyttyŋ tynysyn suretteitın özekjardy tuyndylardan tūratyn ülken būryş aşqymyz-aq keledı. Ökınışke orai, baspalardyŋ ūsynatyny da ötken kezeŋde jazylǧan, qaita basylyp jatqan şyǧarmalar» deidı satuşy qyz.
«Astana kıtaptyŋ» jaǧdaiy özgeşeleu. Qazaq tılındegı kıtaptar orys tılındegıge qaraǧanda äldeqaida az bolsa da, mūnda «Abaida» kezdespegen avtorlardyŋ kıtaptaryn kördık. Menedjer jastar Äzılhan Nūrşaiyqovtyŋ «Mahabbat, qyzyq mol jyldar» romanyn älı de qyzyǧa oqityndaryn jasyrmady. «Al, bızdıŋ baiqauymyzşa, şetel avtorlarynan eŋ köp oqylatyny – Paulo Koelo, Djein Osten, Stefani Maier, Margaret Mitchell, t.b» deidı ol.
Dükendegı är sörenı mūqiiat qarap, keregın ızdep jürgen jas qyzdy kördık. Student eken. Äŋgımege tarttyq. «Kıtapty da, elektrondy nūsqany da oqyǧandy ūnatamyn. Bıraq ekınşısınen közım talyp ketedı. Negızınen, Mūhtar Maǧauinnıŋ şyǧarmalaryn süiıp oqimyn. Köp kıtabyn oqydym. Ökınışke qarai, dükenderde kıtaptary kezdese bermegendıkten, kıtaphanadan alyp oqyp jürdım» deidı student qyz.
Negızınde, Qazaqstanda on ekı myŋdai kıtaphananyŋ 5000-ǧa juyǧy – memlekettık kıtaphana. Al, memlekettık tapsyryspen şyǧatyn kıtaptardyŋ sany 2000-nan aspaidy. Eseptep qarasaŋyz, 2000 kıtapty ary-berı tartsaŋyz da, kıtaphana men dükenderge jetkızu mümkın emes. Sondyqtan olardyŋ elektrondy nūsqalary kitap.kz, Ädebiet portaly sekıldı saittarǧa şyǧady. Izdenuşılerdıŋ köbı kıtaby şyqpaǧan şyǧarmalardy osylaişa ǧalamtordan oquǧa mäjbür.
Mädina JAQYP
