Redaksiiamyzǧa Avstriianyŋ oqu baǧdarlamasy boiynşa Vena universitetınde oqityn astanalyq jas Maqsat Amanjoldyŋ haty kelıp tüstı. Jerlesımızdıŋ şet elde jürgende köŋıl tolǧandyrǧan oilary jastardyŋ bılımı men tärbiesıne qatysty bolǧandyqtan, būl hatty oqyrman nazaryna ūsynudy jön kördık.
Qaiyrly kün, tuǧan qalamnyŋ bas gazetı – «Astana aqşamynyŋ» ūjymy! Osydan bır jyl būryn qūjattarymdy Vena universitetıne tapsyrudy ūiǧarǧan edım. Nemıs tılın meŋgeruge jūmsalǧan bır jyl da öte şyqty. Özge elge aiaq basqan sätten bastap, ondaǧy barlyq qūbylystarǧa jıtı nazar audaryp, şet qoǧam beinesın baqylap, sonyŋ bärın öz elıŋdegı jaǧdaimen salystyrady ekensıŋ.
Anyq tüsıngenım: Avstriianyŋ – bılımı, al Qazaqstannyŋ – mentalitetı myqty. Sanamyzda es bılgelı qalyptasqan «Ūiat bolmasyn!» degen tüsınık bolsa, Venada ondai joqtyŋ qasy. Tabiǧi orientasiiasyn özgertkenderdı jiı közımız şalady. Jyl saiyn mūnda taqyryp auqymy özgerıp tūratyn «Life ball» ötkızıledı. «Evrovidenienıŋ» jeŋımpazy Konchita Vurstty estıgen bolarsyzdar? Sol bastaǧan «jyndylar» toby ülken alaŋǧa jinalyp, sekırıp bilep, oilaryna kelgenın jasady. Öte jiırkenıştı! Eŋ soraqysy, būl olarda qalypty jaǧdai sanalady eken. Därıs kezınde oqytuşyǧa osyny psihikalyq auruǧa teŋep, qoǧamdy emdeu kerek degenımde, «Är adam jeke ömırın qalai süremın dese, öz erkı emes pe? Būl – taŋdau qūqy» dep, aitqanyma üzıldı-kesıldı qarsy boldy. Bızde de ondailar joq emes şyǧar. Bıraq onysyn barynşa jasyryp, jariia etuden tartynady.
Taŋǧaldyrǧan ekınşı närse – qasiettı jūma künı kelse, qala adamǧa lyq tolyp, qoqys şaşylyp, köşeler byt-şyt, astan-kesten bolady. Sebebı – aptanyŋ soŋǧy künderı, jūmystan şarşap, demalmaqşy bolǧan jūrt ışımdık ışıp, aiaqtaryn basa almai, tältırektep, körıngen jerde sūlap jatady. Tärtıp saqşylary qaida qarap otyr dersız? Jauaby mynau – būl ürdıs būqaralanyp ketken. Halyq jappai ışıp jürse, kımge qoi deisıŋ? Būzaqylyq jasaityndardyŋ köbı – mektep jasyndaǧy oquşylar. Al, studentterdıŋ bar oiy – oquda. Özge dünielerge köŋıl böletın uaqyt ta tapşy. Öitkenı…
Öz elımızde universitetke aptalap barmai qalsaŋ da, baǧdarlamany oŋailyqpen quyp jetuge bolady. Al Venada mümkın emes. Oqu – qiyn. Universitet kıtaphanasynda 1 millionnan asa kıtap qory bar. Basym uaqytymyz sol kıtap kemırumen ötedı.
Aitpaqşy, oqytuşylar para degendı mülde bılmeidı. Jemqorlyq atymen joq. Bırde auditoriiada därıs oqylyp jatqan. Qoŋyrau soǧylǧanda, şet elden kelgen bır student syilastyq retınde me, joq älde böten oimen be, bılmeimın, äiteuır, mūǧalımge bır qorap kämpit ūsynǧany sol edı, eskertu aldy. Aqşa berse, tıptı, sottalyp ketetın edı. Mınezıŋe, tür-tüsıŋe bölmei, tek qana bılımdarlyqty talap etedı. «Sabaqqa nege kelmedıŋ?» dep ūrysyp, baǧany tömendetpeidı. Oqysaŋ, özıŋ üşın oqisyŋ. Tek sessiia kezınde emtihandy tapsyruǧa üş-aq mümkındık berıledı, tiıstı ball jinamasaŋ, oqudan şyǧarady. Uaqyt ötken saiyn bılımdegı qataŋ talaptarǧa şydamai, «ūşyp ketetınder» köp. Jyl soŋynda kıl myqtylary ǧana qalady. Sony tüsıngen bız oquǧa janymyzdy salamyz. Berıletın diplom qūny bır japyraq qaǧaz ǧana emes, tülektıŋ bılımı mol daiyn maman ekendıgın bıldıredı.
Aitpaqşy, Qazaqstan oqu jüiesındegı «Platonus» öte asyǧys engızılgenın aitqym keledı. Ol älı de ülken jetıldırudı qajet etedı. Mysaly, jeke kabinette studenttıŋ bükıl qūjattary, sabaq kestesı, oǧan qajet mälımettıŋ bärı de boluy tiıs qoi. Vena universitetınde bır mūǧalım «Platonus»-qa kırıp, studentterge habarlandyru jazsa, mätın bır mezette bükıl balanyŋ telefonyna kelıp tüsedı.
Mıneki, olar bızdıŋ tärbieden, bız olardyŋ bılımınen ülgı alsaq deimın. Özım qatarly jastardyŋ şetelde oqyǧanyn qūptaimyn. Qazaqstanda da ızdenuşılerge talap küşeise, bıraz kemşılık jöndeler me edı?..
Daiyndaǧan: Mädina JAQYP
