Jihaz öndırısı – ekonomikaǧa serpın beretın salalardyŋ bırı. Astanada atalǧan biznes türı keŋınen damyp keledı. Olai deitın sebebımız, qalada tūtynuşylar qatary jyl saiyn 80 myŋ adamǧa ūlǧaiuda. Käsıpkerler būl salanyŋ ılgerıleuı – qarapaiym halyq üşın tiımdı ekenın aitady. Desek te, «Tapsyryspen jihaz jasaimyn» dep aldap-soqqan alaiaqtardyŋ da qatary köbeigenın jasyrmau kerek.
«Qaryzdyŋ bärın tügel qaitaramyn. Basymnan qiyn jaǧdai öttı, satuşy qyz bar aqşamdy aldap, sypyryp aldy. Astanada da jihaz biznesım bar, segız jyldan berı osy ıspen ainalysyp kelemın»,– degen Zoianyŋ sözıne sengen bır top qaraǧandylyqtar ışkı ıster departamentıne jazǧan aryzdaryn kerı qaitaryp alǧan edı. Olar aldyn ala tölem audaryp, tapsyrys bergen jihazdaryna qol jetpegen soŋ osyndai qadamǧa biylǧy jyldyŋ qaŋtar aiynda barǧan bolatyn.
Jaqynda sol Zoiany bır top astanalyqtar da sotqa berdı. Bärı aldanǧan. Atap aitsaq, käsıpker özınıŋ tiıstı mındetın atqarmaǧany üşın Tūraşevaǧa – 2 645 000 teŋge, Ahmetovaǧa –36 500, Bozşaǧūlovaǧa –95 000, Maukenovaǧa –90 000, Grinkoǧa–82 500, Qalievaǧa–220 000, Mūhamediarovaǧa–76 000, Qūtlymūratovaǧa–148 000, Serıkbaevaǧa–90 800, Kochevaǧa–190 000, Karapetianǧa–100 000, Qapsalaevaǧa–20 000, Primakqa–75 000, Särsekeevaǧa–104 120, Syrymbetovaǧa–70 000, Baimūtovaǧa–224 112, Äbılbaevaǧa–285 000, Jüsıpovaǧa–65 000, Nesterovaǧa –176 000, Kärıpovaǧa–110 000, Alpysbaevaǧa–50 000, Salyqbaevaǧa 278 400, Süleimenovaǧa –285 000 teŋge bereşek. Zoiaǧa aldanǧandardyŋ bırı üi jihazyna aldyn ala paiyzdyq tölem jasasa, endı bırı tolyǧymen tölep tastaǧan. Al, uädelı tapsyrystyŋ eşqaisysy uaqytynda oryndalmaǧany bylai tūrsyn, käsıpkerdıŋ özı ūstatpai ketken. Tūrǧyndar Astanadaǧy keŋsesınen ony tappaǧan soŋ, Qaraǧandydaǧy jihaz kompaniiasyna deiın ızdep barǧan Amaly tausylǧan halyq Elbasyna hat jazdy. Endı mıne, Zoia sot zalynan bır-aq şyqty.
Astanada «Favorit» tūrǧyn üi keşenınde özınıŋ jihaz salonyn aşqan Zoianyŋ sot barysynda Qaraǧandy jäne Jezqazǧan qalalarynda da alaiaqtyq boiynşa ekı ret jauapqa tartylǧany anyqtalǧan. Alaiaqtyqtyŋ 24 körınısı boiynşa tekserılgen Zoia eşqandai däleldermen özın aqtai almady. Kışkentai säbiı baryn alǧa tartyp, taǧaiyndalǧan jazany jeŋıldetuın sūrap, jylady.
Käsıpkerdıŋ arbauyna tüskenderdıŋ köbı zeinetker, mūǧalım jäne därıgerler eken. Moraldyq tūrǧydan şarşaǧan halyq ta alaiaqqa keşırımmen qaraǧandy jön sanamady. Bır emes, bırneşe ret jauapqa tartylǧannan eşqandai nätije şyǧarmaǧan Zoianyŋ sottaluyn talap ettı bärı.
№2 Almaty audandyq soty Qylmystyq kodekstıŋ 177 baby «b» tarmaǧy boiynşa dünie-mülkın tärkılep, özın 5 jylǧa bas bostandyǧynan aiyrdy. Sottyŋ jazasyna kelıspegen Zoia Astana qalalyq sotynyŋ appeliasiialyq sot alqasyna şaǧymdanǧan. Alaida sot alqasy da alǧaşqy ükımdı eş özgertusız qaldyrdy.
MAMAN MINBERI
Jamaladen İbragimov,
zaŋger-ǧalym:«AZ ǦANA ASYM, DAUSYZ BASYM»
–Är türlı jaǧdailarǧa bailanysty azamattardyŋ moraldyq, materialdyq nūqsanǧa ūşyrauy qūqyqtyq sana deŋgeiınıŋ tömendıgı . Ökınışke qarai, ömırde bır-bırın aldau, azamattardyŋ maŋdai terımen jinaǧan eŋbek aqysyn alaiaqtardyŋ qoldy qyluy jiı kezdesedı.
Qazaq qūqyǧynyŋ retteuşılık mänın tereŋ tüsıngen bızdıŋ babalarymyzdan «Az ǧana asym, dausyz basym» degen qaǧidat saqtalǧan. Bız qūqyqtyq memlekette ömır sürıp otyrmyz. Sondyqtan är jeke tūlǧa, zaŋdy tūlǧalar tek zaŋnyŋ şeŋberınde ǧana qyzmet etuı qajet. Osy oraida dau tuyndatyp, mülıktık nūqsanǧa ūşyramau üşın, azamattar qyzmet körsetuşılerge özınıŋ sūranystaryn qūqyqtyq räsımdegen jaǧdaida ǧana talap qoia alady.Iаǧni, tapsyrys beruşı men ony oryndauşy arasynda zaŋdy türde räsımdelgen şart boluy mındettı.Ol şartta mynalar bolu kerek:
–Oryndauşy firmanyŋ atauy, onyŋ meken-jaiy(zaŋdy meken-jaiy), jeke käsıpker bolsa – tegı, aty,äkesınıŋ aty,memlekettık tırkeluı turaly mälımet;
– körsetıletın qyzmettıŋ türı, baǧasy;
– aldyn-ala berıletın jartylai tölem aqynyŋ kölemı,jūmystyŋ tolyq aiaqtalǧandyǧy turaly belgı;
–tapsyrysty qabyldau jäne oryndau merzımderı;
–tapsyrysty qabyldaǧan tūlǧanyŋ lauazymy, onyŋ qoltaŋbasy, tapsyrys bergen tūtynuşynyŋ qoltaŋbasy.
Ärine būl körsetılgen şarttyŋ bır ülgısı. Ony ärı qarai qūqyqtyq tūrǧyda jetıldıruge äbden bolady.
Äsırese qyzmet körsetuşınıŋ memlekettık tırkeuden ötuı turaly qūjat, asa maŋyzdy bolyp tabylady.Sondyqtan da är tūlǧa(tapsyrys beruşı) özınıŋ qūqyqtarynyŋ būzylyp, materialdyq jäne moraldyq şyǧynǧa ūşyramauyn aldyn-ala oilanyp, zaŋdyq şeŋberde naqty qadam jasauǧa mındettı. Al qyzmet körsetuşı sūranys beruşını qasaqana türde aldap, paida tabatyn jaǧdaida, Zoia siiaqty zaŋǧa säikes jauapqa tartylatynyn bıluı kerek.
Gülmira AIMAǦANBET
