Elordada qoǧamdyq kölıkte jolaqyny tölemeitınder azaimai otyr. Äsırese, täulıktıŋ qarbalas kezınde köptegen jolauşylar tölem jasamai jüre beretın bolǧan. Bas qaladaǧy qoǧamdyq kölık jūmysyn üilestıretın «Sity Transportation systems» kompaniiasynyŋ mälımetınşe, ötken jyly 222 415 adam jolaqy tölemei jürgenı tırkelgen. Būl jaǧdai biyl da jalǧasuda. Osy mäselenı şeşu üşın qandai şaralar jürgızıledı? Elordanyŋ qoǧamdyq kölık jüiesın qamtamasyz etu jäne damytudaǧy maŋyzdy jūmystardyŋ bırı – eskı avtobustardy qoldanystan şyǧaryp, jaŋa avtobustardy satyp alu. 2014 jyldan berı bas qalaǧa 838 jaŋa avtobus satyp alyndy. Sonyŋ 100-ı – elektrobustar. Al 14 jyl boiy jelıde jürgen 400-den asa avtobus qoldanystan şyǧaryldy. Alaida qalaǧa taǧy jaŋa 404 avtobus qajet.
«Bus Lane» jyldamdyqty arttyrdy
Nūr-Sūltan qalasy mäslihatynyŋ jolauşylardy tasymaldaudy ūiymdastyruǧa arnalǧan köpşılık tyŋdaularynda osyny baiandaǧan «City transportation systems» JŞS basqarma töraǧasy Bekmyrza İgenberdinov ötken jyly būl baǧytta atqarylǧan jūmystar turaly esep berıp, biylǧy josparlarǧa toqtaldy. Sala tüitkılderın de atap öttı.
Onyŋ aituynşa, elorda qūrylysynyŋ qarqyny jäne marşruttyq jelını keŋeituge bailanysty 2026 jyly qalada 819 avtobustyŋ tapşylyǧy tuyndaidy dep boljanyp otyr. Keibır soŋǧy aialdamalarda avtobustardy qaŋtaratyn «qaltalar» jetıspei, avtobus ainalatyn alaŋdar jasalmaǧan. Sanitarlyq aimaqtardyŋ, tamaqtanu oryndarynyŋ joqtyǧy avtobus jürgızuşılerıne qolaisyzdyqtardy tudyryp otyr.
– «Bus Lane» bar joldarda avtobustar aialdamalarǧa ortaşa eseppen alǧanda 12,5 minutqa jyldam jetedı. Avtobus jolaqtarymen ört söndıru jäne jedel järdem kölıkterıne jüru de rūqsat. Būl qyzmetterdıŋ de şaqyrularǧa jetu jyldamdyǧy artty. Bügınderı osyndai jolaqtar 26 uchaskede engızıldı. Onyŋ jalpy ūzyndyǧy 73,6 şaqyrymdy qūraidy. Amanat partiiasy sailaualdy baǧdarlamasynyŋ Jol kartasyna säikes ötken jyly «Bus Lane» 8 uchaskede ıske qosyldy. Būl – Tūran, Qabanbai batyr, Ūly dala, Abylai han daŋǧyldary men Baitūrsynūly, Näjımedenov, Türkıstan, Mūhamedhanov köşelerı. Avtobus jolaqtaryn engızu jūmysy jalǧasady. Alda osyndai jolaqtardy Jeŋıs, Abylai han, Tūran, Momyşūly, Täuelsızdık, Mäŋgılık el, Qoşqarbaev daŋǧyldary men Baitūrsynūly, Näjımedenov, Türkıstan köşelerınde engızu josparlanyp otyr, – dedı Bekmyrza İgenberdinov.
186 elektrondy taqta ornatyldy
Bas qalada intellektualdy kölık jüiesı jobasyn damytu jalǧasyp jatyr. Osyǧan toqtalǧan baiandamaşy ony damytu üşın būl jüiege şahardaǧy 630 baǧdarşamnyŋ 264-ı qosylǧanyn, jolauşylardy aqparattandyrudyŋ 186 elektrondy taqtasy ornatylǧanyn atap öttı. 2020 jyly būl jobanyŋ üşınşı kezegın ıske asyru turaly oŋ şeşım şyǧaryldy. Sonyŋ aiasynda jüiege taǧy 257 baǧdarşam qosylyp, jolauşylar aqparatyna arnalǧan 100 elektrondy taqta ornatylady.
Nūr-Sūltan qalasy Kölık jäne jol-kölık infraqūrylymyn damytu basqarmasynyŋ mälımetı:
– Elordanyŋ qoǧamdyq kölık jüiesın 6 avtopark qamtamasyz etedı. Sonyŋ 5-euı – jekemenşık, 1-euı – kommunaldyq,
– Marşruttyq jelınıŋ sany – 95. Sonyŋ 70-ı – qalalyq, 25-ı qala maŋyna qatynaidy. Avtobustar sany – 1109. Kün saiyn jelıge 886 avtobus şyǧady.
– Ötken jyly jaŋa 6 baǧdar ıske qosyldy. Būl – 26, 30, 45, 69, 323, 43 baǧdarlar. Biyl jaŋa 3 baǧdardy ıske qosu josparlanyp otyr.
«City transportation systems» JŞS mälımetı:
– Elordada qazır 1400 aialdama pavilony bar
Kölık qyzmetkerlerınıŋ bılıktılıgın arttyru jūmysy turaly aitqan B.İgenberdinov būl baǧyttaǧy naqty jūmystarǧa toqtaldy. Onyŋ sözınşe, oqytu baǧdarlamasy jol qozǧalysy qauıpsızdıgı mäselelerın, jolauşylar men jüktı tasymaldaudyŋ normativtı talaptaryn, sonyŋ ışınde qyzmet körsetu mädenietın, mümkındıgı şekteulı jandarǧa qyzmet körsetudı, alǧaşqy kömektı qamtidy. 2014 jyldan berı 18 myŋnan astam kölık qyzmetkerı, sonyŋ ışınde byltyr 1200-den asa adam oqytyldy.
700 avtobus jürgızuşı jetıspeidı
Qalada avtobus jürgızuşılerınıŋ de tapşylyǧy bar. «City transportation systems» JŞS basşysynyŋ mälımdeuınşe, qazır 700-ge juyq jürgızuşı jetıspeidı.
– Tasymaldauşy jürgızuşılerdı yntalandyru maqsatynda jalaqyny ösıru, eŋbek ötılı üşın üsteme beru siiaqty şaralardy qoldanyp jatyr. Al jürgızuşılerdıŋ jalaqysy aiyna – 300-600 myŋ teŋge aralyǧynda. Jastar osy jūmysqa az kelıp jatyr. Mäselen, 25-30 jasar jürgızuşıler paiyzǧa şaqqanda 2-2,2 paiyzdy ǧana qūraidy. Onyŋ bır sebebı, «D» jäne «DE» kategoriialary bar jürgızuşıler kem degende 25 jasta bolyp, olardyŋ eŋbek ötılı 5 jyldan az bolmau kerek. Al onyŋ aldynda 3 jyl «Gazel» jürgızıp, sodan soŋ ǧana avtobus jürgıze alady. «Jol qozǧalysy turaly» zaŋda osyndai bap bar. Sol sebepten būl zaŋnan osy bapty alyp tastau kerek. Ol üşın tiıstı ūsynysty Işkı ıster ministrlıgı men İndustriia jäne infraqūrylymdyq damu ministrlıgıne jıberdık, – degen B.İgenberdinov «Mosgortrans» atty Mäskeudıŋ avtobus jürgızuşılerın oqytu kombinaty täjıribesın engızu josparlanyp otyrǧanyn jetkızdı.
Jolaqyny qanşa adam tölemegen?
Ol tasymaldauşylardy jūmysyn dūrys atqarmaǧany, jol erejelerın būzǧany, jolauşylardyŋ jolaqyny tölemegenı üşın jauapqa tartu statistikasyn keltırdı. Ötken jyly 222 415 adam jolaqyny tölemese, sonyŋ 9 900-ı äkımşılık jauapkerşılıkke tartylǧan. Avtobus jürgızuşılerı 799 jol-kölık oqiǧasyn jasaǧan.
– Jolauşylardyŋ jolaqyny tölemegenı üşın tasymaldauşynyŋ qorjynyna jylyna 2 milliard teŋgege kem tüsedı. Äsırese, qarbalas kezeŋderde tölemeu jaǧdailary jiı oryn alady. Osyndai kezeŋde är avtobusta kem degende 20 jolauşy tölemei ketedı. Şyǧyndy qala äkımdıgı bölgen subsidiiamen jabuǧa mäjbürmız. Bıraq subsidiialar boiynşa şeşımın kütıp jatqan mäseleler bar. Jolauşyǧa aiyppūl salu qoǧamdyq kölıktı baqylauşy qyzmetkerdıŋ qūzyrynda emes. Ol üşın polisiia qyzmetkerın şaqyru kerek. Al ony kütu bıraz uaqytty alady. Sondyqtan zaŋdyq tūrǧyda, baqylauşyǧa tiıstı qūzyrettı beru üşın mäslihat deputattarynan kömek sūraimyz. Resei men Belaruste mūndai täjıribe bar, – dedı B.İgenberdinov.
Jolaqyny töleudıŋ elektrondy jüiesı aiasynda serıktestık jyl basynan 80 myŋnan astam kölık kartasyn şyǧaryp, jaŋartqanyn aitqan ol sonyŋ 50 myŋy jalpy jolauşylarǧa, al 30 myŋy jeŋıldıgı barlarǧa arnalǧanyn baiandady. Onyŋ sözınşe, oquşylardyŋ kölık kartasy mektepke kıruge, mektep ashanalarynda tölem jasauǧa da qoldanylyp jatyr. Qazır elektrondy jüienı jetıldıru jūmystary jürgızılude. Atap aitqanda, bank kartalary men telefondy apparatqa tosudy ıske qosu josparlanyp otyr. 24 nauryz künı būl jobany jüzege asyrudyŋ ekınşı kezeŋı bastaldy. Aldymen eŋ jaqsy apparat pen qyzmettı jetkızuşı anyqtalyp jatyr. Būl jūmys säuır aiynda aiaqtalady. Osynyŋ bärı jeke investisiialar esebınen jürgızıledı.
«Astana baik» jobasy 2020 jyly «City transportation systems» JŞS basqaruyna berıldı. Serıktestık basşysy būl jūmysqa da toqtaldy. Onyŋ aituynşa, būl joba 155 velostansa men 1078 velosipedtı qūraidy.
Taǧy 100 elektrobus satyp alynady
Jiynda qalalyq Kölık jäne jol-kölık infraqūrylymyn damytu basqarmasynyŋ basşysy Jansūltan Saparbaev ta qysqaşa baiandama jasady. Mäslihat deputattary kün tärtıbındegı mäsele boiynşa köptegen sūraqtardy qoiyp, ūsynystaryn aitty.
Deputat Azamat Aithojin avtobustar tapşylyǧyn qalai şeşu josparlanyp otyrǧanyn sūrady. Bekmyrza İgenberdinovtıŋ aituynşa, subsidiialar esebınen Almatydaǧy kompaniia osy jyldyŋ aiaǧyna deiın 100 elektrobusty jetkızudı moinyna alǧan. A.Aithojin jaŋa avtobustardy satyp aludy mektepter men auruhanalardy salu täjıribesımen memlekettık-jekemenşık ärıptestık aiasynda ıske asyrudy, soŋǧy aialdamalardaǧy sanitarlyq aimaqtar men tamaqtanu oryndaryn ūiymdastyrudy käsıpkerlerdıŋ qolyna berudı qarastyrudy ūsyndy.
Jekemenşık avtoparkter avtobustardy jaŋartpaidy
Qalalyq mäslihat hatşysy Erlan Kanalimovtyŋ pıkırınşe, soŋǧy aialdamalardaǧy jaǧdaidy retteu üşın keşendı jospar äzırleu kerek.
– Avtoparkter basşylarymen kezdeskenımızde jaqyn üş jylǧa damu josparyn äzırleudı ūsynǧan edık. Alaida būl jospardy älı bergen joqsyzdar. Eskı avtobustardyŋ köbısı – jekemenşık avtoparkterdıŋ ielıgınde. Kommunaldyq №1 avtoparkte mūndai avtobustar tek 20 paiyzdy qūraidy. Ötken jyldan berı äleumettık marşruttar tızımın beresızder me dep kütıp otyrmyz. Būl da älı joq. Qala maŋyndaǧy eldı mekenderge tek №1 avtoparktıŋ avtobustary qatynaidy. Jekemenşık avtoparkter būl eldı mekenderge qyzmet körsetpeidı. Onyŋ özındık sebepterı bar. Sonyŋ bırı – dūrys joldardyŋ joqtyǧy, – dedı E.Kanalimov.
Jyly aialdamalar qymbatqa tüsıp otyr
Mäslihat hatşysynyŋ aituynşa, bır jyly aialdamaǧa şamamen alǧanda 15 mln teŋge bölınedı. Būl – tym qymbat. Ötken jyly 40 osyndai aialdamaǧa, biyl taǧy osynşama jyly pavilonǧa qarjy bölıngen. Al basqa qalalarda jyly aialdamaǧa 5-7 mln teŋgege ornatylady.
– Jyly aialdamaǧa bölınetın qarjyny azaitu üşın olarǧa qoiylatyn talaptardy özgertuımız kerek şyǧar. Sonda bır aialdamaǧa bölınetın qarjyǧa bolaşaqta ekı aialdama ornatuǧa bolady. Jyly aialdamalarǧa infraqūrylymdyq jelılerdı qosu ısı de älı dūrystalmady, – dedı E.Kanalimov.
iKomek 109 qyzmetıne qoǧamdyq kölıkke qatysty kelıp tüsken statistikany söiletken ol osy jyldyŋ ekı aiynda, 1 qaŋtardan 1 nauryzǧa deiın 44 myŋ ötınış tüskenın aitty. Sonyŋ 60 paiyzy – şaǧymdar, 1 paiyzy ǧana alǧys.
Jolauşylardyŋ jolaqyny tölemegenı üşın tasymaldauşy köp ziian şegıp, biudjetke de äjeptäuır salmaq tüsıp jatqanyn aitqan mäslihat hatşysy bır şeşım retınde konduktorlardy qaitarudy ūsyndy.
