Астанада алғашқы ақылы автотұрақтар ашылғалы жатыр. Қазір қалада тұрақтардың орнын белгілеу жұмыстары жүргізілуде. Ақылы автотұрақтардың орнын белгілеу туралы жақында Астана қаласы әкімінің қаулысы да шыққан болатын. Осы құжатта 259 автотұрақ мекенжайымен көрсетілген. Осынша аумақта 10 мыңға жуық көлік қоятын орын болады екен.
Жалпы елордада ақылы автотұрақтар ашу біраз уақыттан бері сөз болып келе жатқан еді. Тек биылдан бастап бұл жобаны жүзеге асыру бағытында нақты істер атқарыла бастады. Бұған дейін әлемдегі ірі қалалардың да тәжірибесі сарапқа салынған. Оны жасақтауға халықаралық сарапшылар да қатысқан екен. «Астана LRT» ЖШС-нің тасымал жөніндегі директоры Рүстем Халилевтің айтуынша, ақылы автотұрақтың екі үлкен алаңы оң және сол жағалауда орналасады. Бұған дейін жоба бірнеше мәрте өзгеріске түскен. Енді бұл ақылы автотұрақ қалай жұмыс істейді?
– Қазіргі уақытта қалада көлік құралдарының саны бұрынғысынан көп өскенін өздеріңіз де білесіздер. Соның салдарынан көлік қоятын орын табу да үлкен мәселеге айналды. Арнайы ақылы автотұрақтар бірінші кезекте осы мәселені шешуге септеседі. Ашық алаңдағы автотұрақтың жұмыс істеу жүйесі былай болады: Ақылы автотұрақтар жанында арнайы құрылғылар орналасады. Ол келіп кірген көлікті бірден есепке алады. Ол құрылғының өзі бірыңғай орталыққа тіркелгендіктен әр тұрақты бір базадан қадағалауға мүмкіндік туады. Келген көлік тіркеуге алынғаннан кейін оған сағаты бойынша ақы есептеле бастайды. Тұрақтың ақысын типтік үлгідегі паркоматтар арқылы төлеуге болады. Мұндай паркоматтар қазір әлемнің көп елінде қолданылады. Сондай-ақ, қаланың көп бөлігіне екі мыңнан астам терминалдар арқылы төлеуге болады. Бұған қоса, мобильді қосымша арқылы да төлем жасауға мүмкіндік бар. Ғаламтор көмегімен де жүзеге асырудың түрлі тәсілі көрсетілген. Былайша айтқанда, төлем жасаудың технологиялық мүмкіндігі өте мол. Сондықтан көлік жүргізушілеріне бұл жағынан ешқандай қиындық тумайды, – дейді Рүстем Фаритұлы.
Ақылы автотұрақтардың ең негізгі аумақтары Тұран даңғылы мен Сарайшық, Орынбор және Сығанақ көшелерінен белгіленсе, екінші бөлігі Бөгенбай батыр мен Республика даңғылы, содан соң Сарыарқа даңғылы мен Набережная көшелері аралығынан бөлінген. Қазіргі уақытта бұл орындарда жол белгілеу жұмыстары жүріп жатыр. Одан соң паркоматтар және датчиктер және басқа құрылғыларды орнату жұмыстары атқарылады. Ақылы автотұрақ белгісі, өзге көліктерге тоқтауға болмайтынын білдіретін сары жолақтар салынып, арнайы құрылғылар орнатылғаннан кейін, ақылы автотұрақ өз жұмысын бастайды.
Ақылы автотұрақтар жұмысын жолға қою, оны одан әрі жүргізу ісіне жауапты жоғарыда тілге тиек етілген жауапкершілігі шектеулі серіктестігі болғандықтан, тасымал жөніндегі директордан ақылы тұрақтың құны жайында да сұрадық. Ол бізге тұрақтың ақысы жөнінде нақты айту әлі ертерек екенін жеткізді. Дегенмен, бастапқыда кезеңде жалпы бірыңғай тариф енгізіледі екен. Бұл кезеңде әр аймақтағы автотұрақтың жүктемесіне сараптама жүргізіледі. Содан кейін келесі жылдан бастап, осы сараптамаға сай әр автотұрақтың өзіндік тарифі айқындалады. Былайша айтқанда, Бөгенбай көшесіндегі автотұрақтың ақысы, Тұран даңғылындағыдан бөлек болуы мүмкін. Сондай-ақ, тарифті анықтауда адамдардың тұрмыс жағдайы, қоғамдық көліктегі жол жүру ақысы, орташа жалақы сияқты өлшемдер де есепке алынады. Ал енді заң бұзушыларды мамандар арнайы автоматтандырылған құрылғылар: фото және бейне тіркеу көмегі арқылы анықтап, жазалайтын болады. Жаңа автотұрақтың тағы бір ерекшелігі – арнайы ақпараттық құрылғы арқылы бос орынның бар-жоқтығын ертерек білуге болады екен. Оның көмегімен жүргізуші бос орын іздеп уақыт жоғалтпай, бәрін алдын ала біліп отырады.
Мамандардың айтуынша, бұл жоба қолға алынбас бұрын елорда тұрғындары арасында әлеуметтік сауалнама жүргізілген көрінеді. Сонда автокөлікке иелік ететін адамдардың 50-60 пайызы ақылы автотұрақ болса, ақы төлеуден қашпайтындарын білдірген. Көпшілігі сағатына 100-150 теңгеден аспаса деген тілектерін де жеткізген. Таңертең жұмысқа келіп, сағаттап көлік қоятын жер іздеп жүргенде, ақылы автотұрақтан орын табылып жатса, қуанатындарын жасырмапты. Бұдан елордадағы көлік иелерінің тең жартысынан астамы ақылы автотұрақтардың іске қосылуын қуана құптайтынын шамалауға болатындай.
Меңдолла ШАМҰРАТОВ
