بىرنەشە كۇننەن بەرى اۋا رايى كۇرت وزگەردى. تەمپەراتۋرانىڭ جوعارىلاۋىنا بايلانىستى قاسات قار ەرىپ, قالا حالقى تۇماننان كوز اشپاي قالدى. سوعان قاراماستان, ءالى قاتىپ ۇلگەرمەگەن, بەتىنە سۋ كىلكىگەن مۇز ۇستىمەن ءجۇرىپ, ەسىل وزەنىنەن تىكەلەي ءوتىپ بارا جاتقان ادامداردى كوزىم شالدى. وسىعان وراي استانا قالالىق سۋدا قۇتقارۋ قىزمەتىنىڭ ديرەكتورى ەرمەك الىبەكوۆ مىرزانى اڭگىمەگە تارتقان ەدىك.
– سۋدا قۇتقارۋدىڭ ساقتىق شارالارى مەزگىلگە تاۋەلدى بولاتىنى بەلگىلى. اعىمداعى كۇن رايىنا قاتىستى قانداي ۇسىنىستارىڭىز بار؟
– قازىر اۋانىڭ تەمپەراتۋراسى قۇبىلمالى. كۇز مەزگىلى بىرەسە كوكتەمدى ەلەستەتسە, ەندى بىردە قاھارلى قىستىڭ ىزعارىن شاقىرىپ تۇرعانداي. تۇراقتى تەمپەراتۋرانىڭ ساقتالماۋىنا بايلانىستى ەسىل وزەنىنىڭ العاشقى مۇزى قاتىپ تا, ەرىپ تە ۇلگەردى. بۇل – تۇرعىندار ءۇشىن اسا ساقتىقتى قاجەت ەتەتىن مەزگىل. سەبەبى, العاشقى مۇز ويىن بالاسىن قىزىقتىرعانىمەن, جۇقا ءارى قاۋىپتى بولادى. ۇزىن جولدى قىسقارتىپ, وزەن بەتىندەگى مۇزدان وتكىسى كەلەتىن جۇرگىنشىلەرگە قاتاڭ تۇردە تىيىم سالامىز.
– مۇزدا سىرعاناۋ – قىزىقتى ءارى سالاۋاتتى ءومىر سالتىنىڭ ءبىرى. مۇزدىڭ قاۋىپسىز بولاتىن ۋاقىتى جايىندا نە ايتاسىز؟
– العاشقى مۇز سىرت كوزگە قالىڭ بولىپ كورىنگەنىمەن, ادام سالماعىن كوتەرە المايدى. قالىڭدىعى 10-12 سم-گە جەتكەن كەزدە مۇز بەتىنە شىعۋ قاۋىپسىز ەكەندىگىن ەستە ساقتاۋ قاجەت. سونداي-اق, مۇز بەتى قارمەن جابىلعان جەرلەرمەن جۇرمەۋگە تىرىسىڭىز, سەبەبى, ونداي تۇستاردا مۇز وتە باياۋ قاتادى. بۇلاق كوزدەرى مەن وزگە دە جىلى سۋ قۇيىلاتىن ارنالارداعى مۇزدىڭ ۇستىندە جۇرۋگە بولمايدى. بۇنداي جەر 40 گرادۋس ايازدىڭ كەزىندە دە قاۋىپتى. وزەن, كول ايدىنىندا سىرعاناق تەۋىپ, سەرۋەن قۇرعاندا مامانداردىڭ اقىل-كەڭەسىنە قۇلاق ءتۇرۋ كەرەك. شاما كەلگەنشە دايىندىقتان ءوتىپ, ارنايى جاسالعان اقىلى ورتالىقتارعا بارىپ ويىن-ساۋىق قۇرعان ابزال.
– قالا تۇرعىندارىنا ايتار ءوتىنىشىڭىز…
– بالالاردى ۇلكەندەردىڭ قاراۋىنسىز سۋ ايدىندارىنا جىبەرمەڭىزدەر. ەلوردا ەسىل وزەنىنىڭ جاعالاۋىندا ورنالاسقاندىقتان, قاۋىپتى ايماقتار ونىڭ كەز كەلگەن تۇسىندا كەزدەسەدى. تولىق قاتپاعان مۇزدىڭ بەتىنە شىقپاۋلارىڭىزدى جانە توپتالىپ تۇرماۋلارىڭىزدى سۇرايمىز. كۇزگى مۇز قاتۋ كەزىندە قايعىلى جاعدايلار كوبەيىپ كەتەدى, بۇل – بارشانى الاڭداتىپ وتىرعان ءجايت. ماسەلەگە توتەسىنەن كوشسەك, جول قىسقارتۋ, بالىق اۋلاۋ, مۇز بەتىندە سىرعاناۋ سياقتى ءتۇرلى ءىس-ارەكەتتەر ادام ءومىرىنىڭ قاۋىپسىزدىگى جانىندا تۇككە تۇرمايدى.
باعلان ورازالى
