«اقشامنىڭ» تىگىندىسىن اقتارعاندا…

1990 جىل 13 قازاندا «اقمولا اقيقاتى», قازىرگى «استانا اقشامى» گازەتىنىڭ العاشقى سانى جارىق كوردى. باسىلىمنىڭ باس رەداكتورى بولىپ تسەلينوگراد وبلىس­تىق تەلەۆيدەنيەسىنىڭ جاس ءتىلشىسى كەنجە جۇماعۇلوۆ تاعايىندالدى. باستاپقىدا قول استىندا ەكى-اق اداممەن – اقىنجاندى ازامات ەدىل دەمەۋقۇلوۆ پەن جاس جۋرناليست جۇماگۇل ساتمۇحامبەتوۆامەن گازەت شىعاردى. باسىلىم «ارمىسىڭ, وقىرمان!» اتتى رەداكتسيا القاسى اتىنان جازىلعان العىسوزبەن اشىلدى. «قۇرمەتتى وقىرمان قاۋىم! قازاق باسپاسوزىندە, اقمولا وڭىرىندە تاعى ءبىر قازاقشا گازەت جارىققا شىقتى. بۇل وبلىس ورتالىعى تسەلينوگراد قالاسىنىڭ رەسمي ورگانى بولماق. ەلىمىزدەگى, سونىمەن قاتار وبلىس ورتالىعىنداعى جاڭالىقتاردى, الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايدى, قوعامدا ورىن الاتىن وزەكتى ماسەلەلەردى جازىپ تۇراتىن بولامىز. بۇل ىسكە سىزدەر دە, قۇرمەتتى وقىرمان قاۋىم بەلسەندىلىكپەن قاتىسساڭىزدار نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى…» دەلىنگەن سول ماقالادا.
1991 جىل 15 قاراشادا تسەلينوگراد قالاسىندا ع.مۇسىرەپوۆتىڭ «اقان سەرى-اقتوقتى» سپەكتاكلىمەن قازاق تەاترى اشىلدى. قويىلىمدى تەاتردىڭ باس رەجيسسەرى جاقىپ وماروۆ ساحنالادى. كەيىننەن بۇل ونەر وشاعىنا ساحنا ساڭلاعى قاليبەك قۋانىشباەۆتىڭ اتى بەرىلدى.
1992 جىلى شىلدەدە تسەلينوگراد قالاسىنا اقمولا دەگەن بايىرعى اتاۋى قايتارىلدى. اقمولا اتاۋىن قايتارۋ ماسەلەسى بويىنشا قوعامدىق پىكىردى زەرتتەۋ كوميسسياسى جۇرگىزگەن ساۋالنامانىڭ قورىتىندىسى قالانىڭ بۇرىنعى اتاۋىن قايتارۋدى 870 ادام قولداعانىن, 7 ادام قارسىلىق بىلدىرگەنىن كورسەتتى. بۇل اتاۋ مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جارلىعىمەن رەسمي تۇردە بەكىتىلدى.
1993 جىلى اقمولا قالاسىنداعى كوممۋنيستەر كوشەسى تالعات بيگەلدينوۆ اتاۋىنا وزگەردى. قالا ىرگەسىندەگى مايبالىق اۋىلىندا تۋعان ەكى مارتە كەڭەس وداعىنىڭ باتىرىنا وسىلايشا كوزى تىرىسىندە قۇرمەت كورسەتىلدى.
1995 جىلى 3 اقپاندا «اقمولا اقيقاتى» گازەتىنىڭ رەداكتورى كەنجە جۇماعۇلوۆ ۇلى اقىننىڭ 150 جىلدىق مەرەيتويىنا ارنالعان « اباي – ادامزاتتىڭ ماڭگىلىك رۋحى» دەگەن ماقالاسىندا قالاداعى ۇزىندىعى 300-400 مەتر قۇلاعالى تۇرعان بەس-التى جەر ءۇيى بار كوشەنىڭ بەرىلگەندىگىن جازعان.1997 جىلى 24 قاڭتاردا قر پرەزيدەنتىنىڭ «اقمولا ارنايى ەكونوميكالىق ايماعىن قۇرۋ» تۋرالى جارلىعىنا سايكەس قالا اكىمى ا.بولەكباەۆتىڭ توراعالىعىمەن اقمولا ارنايى ەكونوميكالىق ايماعىنىڭ اكىمشىلىك كەڭەسى قۇرىلدى.

1997 جىلعى 6 ماۋسىمدا اقمولاعا ۇلى كوشتىڭ العاشقى لەگىن ءباسپاسوز جانە بۇقارالىق اقپارات جونىندەگى ۇلتتىق اگەنتتىگى باستاپ كەلدى.

1997 جىلى 8 قاراشادا ەل استاناسى مارتەبەسىن العان اقمولاعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرى مەن پرەزيدەنت بايراعى سالتاناتتى جاعدايدا جەتكىزىلدى.
1997 جىلى 21 قاراشادا ۇلتتىق ارنانىڭ « اقشام» اقپاراتتىق حابارى جاڭا ەلوردادان ەفيرگە شىقتى.

1997 جىلى 10 جەلتوقساندا اقمولادا رەسپۋبليكالىق «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ قوسىنى اشىلدى.

1998 جىلى 10 ماۋسىمدا استانانىڭ حالىقارالىق تۇساۋكەسەرى ءوتتى. قوناقتار اراسىندا «مۇنداي كەرەمەتتى كورگەن ەمەسپىز» دەپ تاڭداي قاعىپ, باس شايقاعان جاپون جۋرناليستەرى, «سىزدەر ەرلىك جاسادىڭىزدار» دەپ باعا بەرگەن سيگما ينستيتۋتى جەتەكشىسى گيۋنتەر كاپەللە بولدى. 1998 جىلدىڭ 19 ماۋسىمىندا وتكەن دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ باسقوسۋ كونفەرەنتسياسى دا تاريحي وقيعا رەتىندە گازەت بەتىنەن ورىن الدى. شەرحان مۇرتازا 1998 جىلدىڭ 13 قازاندا شىققان «قاجىگەلديننىڭ قاي ساسقانى؟» دەگەن ماقالاسىندا: «اكەجان مىرزا ارۋاقتاردىڭ سۇيەگى سىرقىرايدى» دەيدى. «ورىستارعا وپاسىزدىق جاسادىق, ارۋاقتار كەشىرمەيدى» دەيدى, سوندا سىرقىرايتىن كوشىم حاننىڭ, سىرىم داتۇلىنىڭ, يساتاي مەن ماحامبەتتىڭ, كەنەسارى مەن ناۋرىزبايدىڭ, سىزدىق سۇلتاننىڭ سۇيەكتەرى شە؟ ۇلى ارۋاقتاردىڭ سۇيەگى سىرقىراسا اكەجاننىڭ سول ارۋاقتارعا جالا جاپقاننان سىرقىرايدى!» دەپ قاتتى ايتادى.

1999 جىلى 26 اقپاندا «ەگەمەن قازاقستان» گازەتى ەلورداعا كوشىپ كەلگەنى, حالىق جازۋشىسى شەرحان مۇرتازانىڭ استانالىقتارمەن قاۋىشۋ ءساتى بەرىلگەن. «قانىش اعا – تۇڭعىش قازاقشا الگەبرانىڭ اۆتورى» (اۆت. بەرەن وتەباەۆ), «قانىش اعادان قالعان ءىز» (اۆتورى ا. تىلەۋوۆ) اتتى ماقالادا دا قايراتكەردىڭ ۇلاعاتتى ىستەرى كەڭىرەك ايتىلعان. «ابسەنتتى باپتاعان ازامات» تۋرالى ماقالادا قازاق ساربازى, ايگىلى اتبەگى كارىم اسەنوۆ جايلى ايتىلادى. پروفەسسور تالاس وماربەكوۆتىڭ «ماسكەۋدى باعىندىرعان توقتامىس – ول كىم ەدى؟» دەگەن ماقالاسى تاريحتى پاراقتاپ, قازاق تاريحىنا قاتىستى اقتاڭداقتارعا وي كوزىن جىبەرەدى.2000 جىلى 20 شىلدەدە پرەمەر-مينيستر ق.توقاەۆ توراعالىق ەتكەن ماجىلىستە «استانا قالاسىن دامىتۋ تۇجىرىمداماسى» تالقىلانعانى, «استانا قالاسىنىڭ شەكاراسىن وزگەرتۋ تۋرالى» ەلباسى جارلىعى شىققانى, قالا اۋماعى ۇلعايعانى ايتىلادى. 22 تامىزدان باستاپ قالانىڭ ىرگەسىندەگى ەلدى مەكەندەر «كۇيگەنجار», «ميچۋرين», «پريگورودنوە», «ينتەرناتسيو­نالنىي», «ۋچحوز», «كوكتال» اۋىلدارى باس شاھار قۇرامىنا ەنگەن.

2001 جىلى 11 مامىردا كەنەسارى حان ەسكەرتكىشى اشىلدى.
2001 جىلى 18 مامىردا كۇللى تۇركى دۇنيەسىنىڭ كوك سەمسەرى كۇلتەگىن ەسكەرتكىشى ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنە اكەلىندى.

2002 جىلى 8 قاڭتاردا مەملەكەتتىك ءتىل-قازاق ءتىلى ماسەلەسى «استانا اقشامىنىڭ» بەتىنەن ءبىر ساتكە دە تۇسكەن ەمەس. گازەت شولۋشىسى ءورىس ياشۇكىرقىزىنىڭ «تاۋەلسىز تەلەارنا قاشان قازاقشا سويلەيدى؟» جانە گازەت اۆتورى عالىم ءجۇسىپوۆتىڭ «قازاق ءتىلى الدىمەن قازاقتارعا كەرەك» دەگەن ماقالالارى وقىرمان اراسىندا قىزۋ تالقىلاندى.

2002 جىلى 2 اقپاندا ەل تاعدىرىنا, ۇلت بولاشاعىنا قاتىستى تاقىرىپتى ۇزبەي قاۋزاعان گازەت «ويتوعىس» ايدارىمەن وقىرماندارعا كوپتەگەن كەلەلى كەڭەس, سۇبەلى سۇحباتتار ۇسىندى. سونىڭ ءبىرى – «حالىقتى ءارى تارت تا, بەرى تارتقا سالاتىن كىمدەر؟» دەگەن تاقىرىپ. ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى مىرزاتاي جولداسبەكوۆتىڭ عالىمدارمەن وتكىزگەن «دوڭگەلەك ۇستەل» باسىنداعى اڭگىمەدە ­ا.سەيدىمبەكوۆ, ر.نۇرعالي, ق.سالعاراۇلى, ت.سادىقوۆ سىندى عالىمدار مەملەكەتشىلدىك, سول كەزدەگى باق-تاردىڭ جاعدايى تۋرالى ءار قىرىنان ءسوز قوزعاپ, قازاق ءتىلىنىڭ ماسەلەلەرىنە كوبىرەك توقتالىپتى.

2002 جىلى 9 اقپاندا «حالىق ءانى نەگە جەتىمدىك كورەدى؟» دەگەن تاقىرىپپەن بەرىلگەن سۇحباتتا قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى ­قايرات بايبوسىنوۆ ءداستۇرىلى اندەر جايلى تۋرالى تولعاندى.

2002 جىلى 2 اقپاندا ولكەتانۋشى كلارا امىرقىزىنىڭ «استانانىڭ اينالاسىن بىلەسىز بە؟» دەگەن تاقىرىپپەن بەرىلگەن ماتەريالىندا باس قالامىزدىڭ توڭىرەگىندەگى جەر اتتارى جونىندە تاماشا دەرەكتەر كەلتىرىلگەن.

2002 جىلى 23 قاراشادا تانىمىلى تاريحشى قويشىعارا سالعاراۇلىنىڭ «الاشتىڭ اقسەلەۋى» دەگەن ماقالاسى جارىق كوردى. ادەبيەتشى-عالىمنىڭ ومىرىنەن سىر شەرتەتىن ماقالادا ونىڭ ۇلت رۋحانياتىنا سىڭىرگەن ەڭبەگى جان-جاقتى ايتىلعان.

2003 جىلى 9 قاڭتاردا ولكەتانۋشى ەرلان كۇزەكباەۆتىڭ «قازاقتىڭ كاپيتاليسى» دەگەن ماقالاسى جارىق كوردى. گازەتتىڭ ءۇش نومىرىنە قاتارىنان بەرىلگەن بۇل ماقالادا ارقا جەرىندە وتكەن اتاقتى باي, كوپەس بايمۇحامبەت قوسشىعۇلوۆ تۋرالى تاماشا دەرەكتەر ايتىلعان.

2003 جىلى 21 قاڭتاردا عالىم سەيتقالي دۇيسەنوۆتىڭ «بۇلانتى شايقاسى» دەگەن ماقالاسى جارىق كوردى. ماقالادا «اقتابان شۇبىرىندىدان» كەيىن ەسىن جيعان قازاق حالقىنىڭ جوڭعار شاپقىنشىلارىنا العاش رەت كۇيرەتە سوققى بەرگەنى باياندالعان.

2003 جىلى 30 قاڭتاردا حالىق قاھارمانى, اكادەميك دارىگەر ­مۇحتار اليەۆتىڭ 70 جىلدىعىنا وراي گازەت ءتىلشىسى تولەۋباي ىلدەباەۆتىڭ «ۇلتتىق حيرۋرگيانىڭ الىبى» ماقالاسى جارىق كوردى.
2003 جىلعى 12 ساۋىردە اقىن نۇرعوجا ورازدىڭ «قازاق ءتىلىنىڭ قادىرىن بىلەمىز بە؟» دەگەن ماقالاسىندا انا ءتىلىمىز جايلى وزەكتى ماسەلەلەر ايتىلعان.

2003 جىلعى 13 جەلتوقساندا تاۋەلسىزدىك كۇنى قارساڭىندا جازۋشى ءابىش كەكىلبايدىڭ «تاريحتى تانۋدا تاباندى ناسيحات كەرەك» دەگەن ماقالاسى جارىق كوردى.

2004 جىلى 17 قاڭتاردا جۋرناليست تولەۋباي ىلدەباەۆتىڭ «يگەرىلگەن تىڭ: اڭىز بەن اقيقات» دەگەن ماقالاسى جارىق كوردى. ماقالادا تىڭ يگەرگەن جىلدارداعى جاعداي ەگجەي-تەگجەيلى باياندالادى.

2004 جىلعى 8 ساۋىردە مەرەي ءشارىپحانۇلىنىڭ «شىعىس تۇركىستان عۇلاماسى» ماقالاسىندا عۇلاما اقىت ءۇلىمجىۇلى جايلى تىڭ دەرەكتەر جاريالاندى.

2004 جىلعى 1 شىلدەدە تاريحشى ۇستاز سەيىتقالي دۇيسەنوۆتىڭ «قازاقستانداعى گۋلاگ» دەگەن ماقالاسى كەشەگى كەڭەستىك توتاليتارلىق جۇيەنىڭ قىلمىستارى جايلى ءسوز جازىلدى.

2005 جىلى 9 مامىردا ەلوردادا ۇلى وتان سوعىسىنىڭ 60 جىلدىعىنا وراي, رەسپۋبليكامىزداعى بارلىق ايماقتارىنان ارداگەرلەر قاتىسقان جەڭىس پارادى ءوتتى. بايىرعى اقمولانىڭ وتكەنىنە ۇڭىلسەك, قالادا 1944 جىلى ونەركاسىپتەردىڭ سانى 16-عا جەتكەن ەكەن. سوعىستىڭ العاشقى جىلىندا اقمولا وبلىسىنا 30 مىڭعا جۋىق ادام قونىس اۋدارعان. سوعىس جىلدارىندا قالادا 310, 387, 29-اتقىشتار جانە 106-اتتى اسكەر ديۆيزيالارى جاساقتالعان. سودان 9873 اقمولالىق مايدانعا اتتانعان ەكەن. سوعىسقا اتتانعان 10 مىڭعا جۋىق اقمولالىقتاردىڭ 7 مىڭ 400-ءى مايدان دالاسىنان ورالماعان..

2006 جىل 14 اقپاندا «ورحون ەسكەرتكىشتەرىنىڭ تولىق اتلاسى» تۇركى الەمىنىڭ رۋحاني-عىلىمي دۇنيەسىنە اينالدى دەپ سۇيىنشىلەدى سول كەزدەگى «استانا حابارى». بۇل – سوناۋ ساق, عۇن, ءۇيسىن زاماندارىنان حابار بەرەتىن بىتىك تاستار تۋرالى تولىمدى زەرتتەۋ. ونداعى بەيمالىم جازۋدىڭ كىلتىن 1892 جىلى دات عالىمى ۆ.تومسەن تاپقان ەكەن.

2006 جىلى 21 ناۋرىزدا «قازاق قايتسە كوبەيەدى؟» اتتى ماقالاسىندا دەموگراف ماقاش ءتاتىموۆ: «قازاق – قازىر جەر بەتىندەگى وسكەلەڭ حالىقتاردىڭ ءبىرى. قازاق حالقى ءۇشىن دەموگرافيالىق وي-سانانى جاڭا ساپالىق تۇرعىدا قالىپتاستىرۋدىڭ تاريحي ماڭىزى زور. ول قازاق ۇلىسىنىڭ گەوپوليتيكالىق جانە دەموساياسي ساناسىنىڭ نەگىزگى وزەگى بولۋعا ءتيىس» دەپ وي قورىتادى.

2007 جىلعى 6 شىلدەدە رەداكتسيالىق «ەلوردا سالعان ەر قازاق» ماقالاسىندا «بۇگىنگى استانا مەن كەلەشەك استانا – بۇل ءبىزدىڭ ستراتەگيالىق ويلارىمىز بەن ۇمتىلىس­تارىمىزدىڭ ەڭ باستى جەمىسى. استانانى كوشىرۋ قازاقستاندى جاڭا تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە ورنىقتىرۋدا زور ءرول اتقاراتىنىنا مەن سەنىمدى بولدىم» دەگەن ەلباسىنىڭ تۇجىرىمى ايتىلادى.

2007 جىلعى 17 شىلدەدە «بىزدە بەسىك جىرى جوق» اتتى ماقالادا مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى اقىن نەسىپبەك ايتۇلى گازەتىمىزدىڭ ءتىلشىسى رازيعا اشەەۆامەن سۇحباتىندا «ادەبيەت –ساياساتتىڭ, سول قوعامنىڭ, سول قالامگەردىڭ ءوزى ءومىر سۇرگەن زاماننىڭ كورىنىسى» دەگەن پىكىرىن ايتادى.

«كاشميردەگى قازاقتار» توپتاماسى (2 تامىز 2007 ج.) اقش-تا جارىق كورەتىن «ءنايشنل دجيوگرافيك مەگەزين» جۋرنالىنىڭ 1954 جىلعى 61 سانىندا «قازاقتار ازاتتىققا قالاي اتتاندى؟» اتتى ماقالاسى جاريالانعان. قازاقتار ومىرىنەن بەرىلگەن سۋرەتتەرگە شولۋ جاساپ, ولاردىڭ كىمدەر ەكەنىن انىقتاعان بەكەن قايراتۇلى تاريحي سۋرەتتەرگە ءتىل بىتىرەدى.

بارشا عۇمىر جولى حالقىمەن تاعدىرلاس, ەلىمەن ەنشىلەس وتكەن شەرحان مۇرتازا تۋرالى «تۇعىرى بيىك تۇلعا» اتتى (29 قىركۇيەك 2007 ج.) ماقالادا «شەراعاڭنىڭ شەكپەنىنەن شىققان» اقسەلەۋ سەيدىمبەكتىڭ جانە بەلگىلى جازۋشىلار اكىم تارازي, تولەن ابدىك پىكىرلەرىن توپتاستىرعان.

«فوتوسۋرەت – ونەر ءھام مادەني بايلىق» (24 اقپان 2007 ج) اتتى ماقالاسىندا ديحان قامزابەكۇلى الاشتان قالعان مۇرامىز ەسكى فوتولار تاريحى جانە سونىمەن بىرگە قازاق فوتو ونەرىنىڭ باستاۋ­لارى تۋرالى سىر شەرتىپ, مىنا سيرەك فوتولاردى وقىرماندارعا ۇسىنادى.

2008 جىل.«قازاقستاندىق قارجىگەرلەر قۇبىلاعا بەت بۇرا ما؟». نازيرا بايىربەك يسلام بانكتەرىنىڭ قازاقستانعا كەلۋى تۋرالى باياندايدى (5 ماۋسىم);
«قازاقشىلىق قاينارلارى». ديقان قامزابەك «مادەني مۇرا» باعدارلاماسى تۋرالى ويىمەن بولىسەدى (14 ماۋسىم);
«تۇمەن كۇندىك جازۋىمدى جالپاق تاسقا شەكىدىم». قارجاۋباي سارتقوجاۇلىنىڭ تۇركى جازۋىنىڭ شىعۋ تەگى تۋرالى ماقالاسى (24 ماۋسىم);
«جۇمباق جازۋ سىرى قالاي اشىلدى؟». ارحەولوگ, تۇركىتانۋشى عالىم نۇرلان كەنجەاحمەتتىڭ تۇركىنىڭ ءتول تەڭگەسى تۋرالى سىر شەرتەدى. (3 شىلدە);
«وتەبويداقتىڭ «شيپاگەرلىك بايانىن» العاش تاپقان مەن ەدىم». بەكەن قايراتۇلى ۇلتتىق مۇرانى جيناۋشى دولدا كەنەشۇلىمەن سۇحباتتاسادى. (12 شىلدە);
«ابايدى ۇزبەي 32 جىل وقىدىم». توكەن يبراگيموۆتىڭ اباي تۋرالى تولعانىسى (23 تامىز);
«الاشتىڭ ايبىنى». سەيىت كەنجەاحمەتوۆ ءاليحان بوكەيحان تۋرالى ماقالاسى (18 قاراشا);
«دەموگرافيالىق دامۋدى نە تەجەيدى؟». گۇلميرا شارحانقىزىنىڭ زەرتتەۋ ماقالاسى (20 جەلتوقسان).

2009 جىل. «قازاق ءتىلىن دامىتۋعا قولدانىستاعى زاڭداردىڭ ءوزى قاۋقارلى». زاڭگەر ابزال قۇسپانوۆتىڭ سۇحباتى.(13 قاڭتار);
«ساياسات اعاش اتقا تەرىس مىنەتىندەردىڭ عانا كاسىبى ەمەس». ەرلان قاريننىڭ سۇحباتى (10 اقپان);
«تەلەديدار قانداي بولسا, ۇلت سونداي» اقسەلەۋ سەيدىمبەكتىڭ سۇحباتى (12 اقپان);
بۇگىنگى قوعامداعى سىن دا, ادەبيەتتەگى سىن دا از». تولەن ابدىكتىڭ سۇحباتى (28 اقپان);
«تاتتىمبەتتىڭ كۇيلەرىنە ءتانتى ۇرپاقتى تاربيەلەسەك». كۇيشى تۇرىسبەك تۇسىپبەكوۆتىڭ تولعانىسى (25 ءساۋىر);
«التىن ادام» – اماناتىنىڭ ايعاعىنداي». التىن جانە باعالى مەتالدار مۋزەيىنىڭ ديرەكتورى گۇلشا تاڭىربەرگەنوۆانىڭ سۇحباتى (2 ماۋسىم).

2010 جىل. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا (ەقىۇ) توراعالىق قىزمەتىنە كىرىسۋىنە وراي ەل پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ۇندەۋ جولدادى. (14 قاڭتار);
استانادا تۇڭعىش رەت يننوۆاتسيالىق جوبالاردىڭ فورۋمى ءوتتى (28 مامىر);
ەلوردادا ەكشن-فيلمدەردىڭ «استانا» اتتى ءى حالىقارالىق كينوفەستيۆالى ءوتتى. (27 ماۋسىم);
استانادا العاش رەت بۇكىل­الەمدىك رۋحاني مادەنيەتىنىڭ فورۋمى ءوتتى(18 قازان);
ۇلى ابايدىڭ ەسكەرتكىشى بوي كوتەردى(19 ماۋسىم);

2011 جىل. 21 قاڭتاردا ساعات 7.15-تە «ماسكەۋ – استانا» باعىتىنداعى №874 ۇشاقپەن الاش ارىسى سماعۇل سادۋاقاسوۆتىڭ ءمايىتىنىڭ كۇلى ەلورداعا جەتكىزىلدى. جەرلەۋ ورنى انىقتالعانشا, الاش ارداقتىسىنىڭ كۇلى ءسادۋا­قاس قاجى عىلماني مەشىتىندەگى ارنايى بولمەدە ساقتالدى.

2011 جىل. 16 جەلتوقساندا «ماڭگىلىك ەل» سالتانات قاقپاسى اشىلدى. «ەلباسىنىڭ يدەياسىنان تۋعان نىساندى استانا قالاسىنىڭ باس بەزەندىرۋشىسى ساعىندىق جانبولاتوۆ پەن ساۋلەتشى قانات قورعانوۆ جانە مۇرات مانسۇروۆ باسشىلىق ەتەتىن شىعارماشىلىق ۇجىم مۇسىندەپتى. كادىمگى كلاسسيكالىق جوبادا جاسالعان. بيىكتىگى – 20 مەتر. بۇل قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىنە 20 جىل دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى…» («استانا اقشامى», №146, 20 جەلتوقسان, 2011 جىل)

2012 جىل. 24 اقپان كۇنى ەلوردانىڭ بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىندا «استانا-2012 – تۇركى الەمىنىڭ مادەني استاناسى» جىلىنىڭ اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى. «وسىناۋ شارانى ەلىمىزدىڭ مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى مەن «قازاق اۋەندەرى» قوعامى ۇيىمداستىردى. سالتاناتتى راسىمدە مينيستر دارحان مىڭباي ءسوز سويلەدى. تۇركيانىڭ مادەنيەت جانە تۋريزم ءمينيسترى, تۇركسوي-دىڭ ۋاقىتشا ۇيلەستىرۋشىسى ەرتۋعرۋل گيۋناي تۇركى مادەنيەتىنىڭ بيىلعى تىزگىن يەسى قازاق حالقىنا تۇركيا ەلىنەن جالىندى سالەم جولدادى» («استانا اقشامى», №24, 28 اقپان, 2012 جىل).

2013 جىل. «استانا وپەرا» تەاترىنىڭ اشىلۋى – سول جىلدىڭ ايتۋلى, ايشىقتى وقيعالارىنىڭ ءبىرى. جاڭا ونەر ورداسىنىڭ شىمىلدىعى كومپوزيتور مۇقان تولەباەۆتىڭ كلاسسيكالىق ونەرگە قوسقان جاۋھارى – «ءبىرجان-سارا» ۇلتتىق وپەراسىمەن اشىلدى. تۋىندىنىڭ قويۋشى رەجيسسەرى, سانكت-پەتەربۋرگ وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى – يۋري الەكساندروۆ, ال قويۋشى سۋرەتشىسى – ۆياچەسلاۆ وكۋنەۆ. ءبىرجان بەينەسىن رەسەيدىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى, تەنور احمەد اگادي, ال سارانى قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى نۇرجامال ۇسەنباەۆا سومدادى («استانا اقشامى», №70, 22 ماۋسىم, 2013 جىل).

قازاق حالقىنىڭ جارتىسىنا جۋىعى قىرىلعان 1930-32 جىلدارداعى اشارشىلىق ءبىرشاما زەرتتەلىپ جازىلعانىمەن, 1921-22 جىلدارداعى اشارشىلىق جونىندە بىرەن-ساران ەڭبەكتەردە بولماسا, اقيقات ءالى ايتىلا قويعان جوق. ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى قۇرمانعالي داركەنوۆتىڭ «قازاق ەلى قازاقسىز قالا جازداعان نەمەسە 1921-1922 جىلدارداعى اشارشىلىق جانە «تورعاي ءىسى» اتتى ماقالاسىندا وسى جايدى قوزعايدى.
«اۋدارماداعى اۋىتقۋ­شىلىقتار ءتىلىمىزدىڭ دامۋىنا كەسىرىن تيگىزەدى». جازۋشى, فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى, ىلەسپە اۋدارماشى كامال الپەيىسوۆا وسى ماقالاسىندا: «ءتىل كوميتەتى كاسىبي ىلەسپە اۋدارماشىلاردىڭ تىزبەسىن جاساپ, ۇيىمداستىرۋشىلار ءىرى جيىنداردى اۋدارۋعا تەك سول تىزبەدەگى مامانداردى تارتۋى كەرەك بولار؟ مۇمكىن باسقا ءبىر امال ويلاستىرىلار, ايتەۋىر, قازاق تىلىندە جالپىحالىقتىق ءمانى بار ماسەلە بويىنشا وتكەن جيىندار بارشاعا تۇسىنىكتى بولۋى كەرەك دەگەن ويدامىز» دەپ ىلەسپە اۋدارما ماسەلەسىن كوتەرەدى.

2017 جىلى 27 مامىردا تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى, پروفەسسور قۇرمانعالي داركەنوۆ­تىڭ وقىرمانداردىڭ ىقىلاسىنا بولەنگەن «قازاق ەلى قازاقسىز قالا جازداعان نەمەسە 1921-1922 جىلدارداعى اشارشىلىق جانە «تورعاي ءىسى» دەگەن كولەمدى زەرتتەۋ ماقالاسى جارىق كوردى.

2017 جىلى 28 قىركۇيەكتە مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى ومىربەك بايگەلدىنىڭ «قازاقى قاسيەتتەن ايىرىلساق, ۇلتتىق بولمىستان اجىرايمىز» دەگەن سۇحباتى جارىق كوردى.

2018 جىلى 27 قاڭتاردا كورنەك­تى اكادەميك, انتروپولوگ ورازاق سماعۇلوۆتىڭ « ەۋرازيا كەڭىستىگىندە ءتورت مىڭ جىلدىق تاريحى بار جالعىز ۇلت – قازاق» دەگەن سۇحباتى باسىلدى.

2018 جىل. ماۋسىمداعى «الاشقا قىزمەت ەتكەن قوس قۇرداس» اتتى سۇلتان حان اققۇلىنىڭ ماقالاسى تىڭ دەرەكتەرگە تولى بولدى. وندا «قازاق ەلىنىڭ ۋستاۆى» نەمەسە بولاشاق زاماناۋي قازاق مەملەكەتى كونستيتۋتسياسى جوباسىنىڭ اۆتورلارى, كورنەكتى ۇلت زيالىلارى ءاليحان بوكەيحان مەن بارلىبەك سىرتتانۇلىنىڭ دوستىعى مەن ساياسي ارىپتەستىگى تۋرالى جازىلعان.
وسى جىلى قىركۇيەكتە جۋرناليست ايگۇل ۋايسوۆانىڭ «سايىن دالانىڭ سايىنى» دەگەن اتاۋمەن اقىن, ساۋلەتشى, قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى سايىن نازاربەكپەن سۇحباتى ءارى قاراي كەيىپكەرمەن باسىلىم اراسىنداعى ارىپتەستىك بايلانىستى جالعاي ءتۇستى. سەبەبى بۇگىنگە دەيىن سايىن نازاربەكتىڭ ۇلت رۋحانياتىنا قوسار ۇلەسى مول اۆتورلىق ماقالالارى باسىلىم بەتىندە ۇزدىكسىز جاريالانىپ كەلەدى.

2019 جىل. «قوعام دامۋىن تەجەيتىندىكتەن ارىزقويلار مەن عايباتشىلارعا, دومالاق ارىز يەلەرىنە توقتام بولىپ, بەتىن قايتاراتىن زاڭ كەرەك. مەنىڭشە, تاريحتىڭ اششى ساباعىنان قورىتىندى شىعاراتىن كەز كەلدى». شوقان ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى زيابەك قابىلدينوۆ «تاريحتىڭ اششى ساباعى ماڭدايىمىزعا تيگەن جوق پا؟!» دەگەن تاقىرىپتا بەرگەن سۇحباتتا وسىلاي دەيدى.
«ساكەننەن قالعان سىرلى ءان بە؟». قىتاي قازاقتارى اراسىندا جالپى جۇرتقا كەڭ تارالماسا دا, انسۇيەر قاۋىمنىڭ اۋزىندا «ساكەننىڭ ءانى» دەپ ايتىلىپ جۇرگەن «سارىارقا جەرىم, سارىارقا بەلىم» ءانى تۋرالى اۆتور قالياكبار ۇسەمحان وي تولعايدى (4 شىلدە).

2020 جىلى 28 شىلدەدە مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى قاسىم تاۋكەنوۆتىڭ «تەگىمىزگە جات اۋلەكىلىك جارعا اپارىپ سوقتىرماسىن» دەگەن ماقالاسى شىقتى.

2020 جىل. جىل ىشىندە مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ حاكىم تۋرالى «اباي جانە ءححى عاسىرداعى قازاقستان», «اباي – رۋحاني رەفورماتور», ەلباسىنىڭ «اباي اماناتى» اتتى ماقالالارى جارىق كوردى. قاڭتار ايىندا ەلوردادا اباي جىلى رەسمي تۇردە اشىلدى. پرەزيدەنت ۇلتتىق سانانى ساقتاۋ جانە ونى زامان تالابىنا ساي بەيىمدەۋ مەملەكەتتىك ماڭىزى بار ماسەلەگە اينالعانىن, سانانى جاڭعىرتۋ ارقىلى ءححى عاسىردا ەلىمىزدىڭ تىڭ سەرپىنمەن دامۋىنا جول اشاتىنىمىزدى, وعان اباي مۇراسىنىڭ تيگىزەر پايداسى زور ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ۇلى اقىننىڭ مەرەيتويى توي تويلاۋ ءۇشىن ەمەس, وي-ءورىسىمىزدى كەڭەيتىپ, رۋحاني تۇرعىدان دامۋىمىز ءۇشىن وتكىزىلەتىنىنە ەرەكشە توقتالىپ, ابايدى جاڭا قازاقستاننىڭ برەندى رەتىندە الەمگە كەڭىنەن تانىستىرۋ قاجەتتىگىن ايتتى.

2020 جىل. جازدا ەلوردانىڭ الەۋمەتتىك نىساندارى مەن جەكە تۇرعىن ۇيلەرگە تابيعي گاز كەلدى. «كوگىلدىر وتىننىڭ» يگىلىگىن الدىمەن «شاراپات» الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى, №29 ورتا مەكتەپ, «كوكتال-1» جانە «جەلەزنودوروجنىي» تۇرعىن الاپتارىنىڭ بىرقاتار تۇرعىندارى كورە باستادى. «بۇل شىن مانىندە تاريحي وقيعا. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ۇسىنعان بەس الەۋمەتتىك باستامانىڭ باستى جوبالارىنىڭ ءبىرى – ەلوردانى گازداندىرۋ. ەلورداعا وتكەن جىلدان بەرى 1 مىڭ شاقىرىم ماگيسترالدى گاز قۇبىرى تارتىلدى… بيىل 8 مىڭ جەكە ۇيگە گاز تاراتۋ جەلىلەرىن سالۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز» دەپ اتاپ ءوتتى نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اكىمى التاي كولگىنوۆ («استانا اقشامى», №79-80, 9 شىلدە, 2020 جىل).