ۇلت مەرەيىن تاسىتتى
1997 جىلى 10 جەلتوقساندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ اقمولا قالاسىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلورداسى ەتىپ جاريالاۋ جونىندەگى جارلىعىنا قول قويدى. سول ساتتەن باستاپ-اق, اقمولا وبلىس قۇرامىنان شىعىپ, دەربەس اكىمشىلىك-اۋماقتىق بىرلىككە اينالدى. ءدال سول كۇنى مەملەكەت باسشىسىنىڭ جاڭا رەزيدەنتسياسىندا پرەزيدەنت, پارلامەنت جانە ۇكىمەتتىڭ بىرلەسكەن وتىرىسى وتكىزىلدى. قىزىق بولعانى سول: وتىرىسقا قاتىسۋشىلار اتشاپتىرىم زالداعى ءوز ورىندارىنا جايعاسا بەرگەندە, نۇرسۇلتان ءابىشۇلى ءوزىنىڭ رەسمي كاستومىمەن, پرەزيدەنتتىك جۇلدىزشاسىمەن كەلسە دە جۇرتقا قاراپ: «سىزدەرگە زال ۇنادى ما؟» دەپ سۇرادى. ەشكىم ازىلدەۋگە دە, باسىن شۇلعۋعا دا ۇلگەرمەدى. ويتكەنى داعاراداي اسەم زالدىڭ ۇناماۋى مۇمكىن ەمەس بولاتىن.
وتىرىستى اشىپ, ءسوز سويلەگەن پرەزيدەنت ءبىر جىلدان ءسال اساتىن ۋاقىتتا اقمولادا قىرۋار جۇمىستار جاسالعانىن اتاپ ايتتى. بۇۇ-نىڭ, حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى, شەتەل ەلشىلەرى ارقىلى الەمدىك قاۋىمداستىق قازاقستاننىڭ وسىناۋ باتىل قادامىن جوعارى باعالايتىنىن جەتكىزدى. پرەزيدەنتتىڭ مىنا ءسوزى ەشقاشان ەسىمنەن كەتپەيدى: «تۋرا بۇگىنگى كۇننەن باستاپ, ەگەمەن قازاقستاننىڭ تاعدىرىنا قاتىستى شەشىمدەردىڭ بارلىعى اقمولادا قابىلدانادى». ءوزىنىڭ ءسوزىن ىسىمەن دالەلدەگەن نۇرسۇلتان ءابىشۇلى تاعى ەكى جارلىققا قول قويدى. ءبىرى – 1998 جىلدى حالىق بىرلىگى جانە ۇلتتىق تاريح جىلى دەپ جاريالاۋ, ەكىنشىسى – الەۋمەتتىك جاعىنان از قامتىلعان ازاماتتاردى قولداۋ جونىندەگى جالپىۇلتتىق قور قۇرۋ. ەلباسى ماجىلىسكە قاتىسۋشىلاردى وسى قورعا ءبىر ايلىق جالاقى كولەمىندە جارنا تولەۋگە شاقىردى.
10 جەلتوقساننىڭ مەنىڭ ومىرىمدە ەڭ ايتۋلى كۇن بولعانى, سول كۇنى پرەزيدەنت مەنى اقمولا قالاسىنىڭ اكىمى ەتىپ تاعايىنداۋ تۋرالى جارلىعى شىقتى. ن. نازارباەۆتىڭ جۇمىس كەستەسى ۇنەمى قاۋىرت بولاتىن. پرەزيدەنتتىك جۇمىسىنان بولەك, ول قالانى ارالاپ, قۇرىلىسى ءجۇرىپ جاتقان نىسانداردى تۇگەل كوزىمەن كورۋشى ەدى. ويلاپ وتىرسام, سول جىلدارداعى كۇش-جىگەر, ىنتا-ىقىلاس كەرەمەتتىگى تاڭ قالدىراتىن. پرەزيدەنتتىڭ ءوزى ەل مەن ەلوردانىڭ ەرتەڭىن ويلاپ, ءبىر مينۋتىن دا بوسقا وتكىزبەيتىن-ءدى. سونداي ساتتەردىڭ بارىنە كۋا بولدىم. ءبىر جاعىنان, بۇل – قىرۋار ەڭبەك پەن ەلجاندىلىق سەزىم. ەكىنشى جاعىنان, بارلىق قيىنشىلىقتار ءبىزدى شارشاتقاننىڭ ورنىنا, شيرىقتىرا ءتۇستى. ەلوردانىڭ ەل مەن ۇلتتىڭ مەرەيىن تاسىتىپ, قازاقستاندى كۇللى الەمگە ايگىلەيتىن وركەنيەتتى شاھارعا اينالاتىنىنا ەشقايسىمىز كۇماندانعان جوقپىز.
تۋعان پەرزەنتىندەي قارادى
ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىك العالى قول جەتكىزگەن ەڭ باستى جەڭىسىمىز بەن جەتىستىگىمىز استانا ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. سوندىقتان باس قالانىڭ باستى اۆتورى – تاۋەلسىزدىك دەسەك, ەش قاتەلەسە قويماسپىز. ارينە, يدەيا, وي, باستاما – ەلباسىنىكى. مەملەكەت باسشىسى ەگەمەندىكتىڭ ەكىنشى جىلى, ياعني 1993 جىلدىڭ باسىندا استانانى اقمولاعا كوشىرۋگە نىق بەكىندى. سەبەبى الماتىنىڭ ەل استاناسى رەتىندە قۇلاشىن كەڭگە جايا المايتىنى بەلگىلى ەدى. ال استانانىڭ تىنىسى كەڭ بولۋى كەرەك. سونداي-اق, الماتىنىڭ ەلدىڭ شىعىسىندا – اسىرەسە, باتىس پەن سولتۇستىك وبلىستاردان تىم قاشىقتا ورنالاسۋى دا استانانىڭ اۋىسۋىنا ءوز ىقپالىن تيگىزدى. شىنى كەرەك, الماتىدان ارقاداعى قاراعاندى مەن اقمولاعا بارۋ ءۇشىن مىڭ شاقىرىمنان ارتىق جول جۇرۋگە تۋرا كەلەتىن. جەر تۇبىندە جاتقان اقتاۋ مەن اتىراۋ تۋرالى ايتۋدىڭ ءوزى ارتىق. ال اقمولا ەلدىڭ ءدال ورتاسىندا, توعىز جولدىڭ تورابىندا ورنالاسقان. وسىنداي جاعدايدا ەلوردانى سولتۇستىككە كوشىرۋدىڭ ماڭىزى ءتىپتى ارتا ءتۇستى.
جاڭا ەلوردامىزعا ينۆەستيتسيا تارتۋدا پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ ىسكەرلىگى مەن ەرەن ەڭبەگىن ەرەكشە اتاپ ءوتۋ كەرەك. ول كىسىنىڭ عاجاپ ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتى مەن ەڭبەكقورلىعىنىڭ ارقاسىندا استانانىڭ قۇرىلىسى كوز ىلەسپەس جىلدامدىقپەن قارقىن الدى. پرەزيدەنت استاناعا تۋعان پەرزەنتىندەي قارادى. ءتىپتى جۇمىس جاڭا باستالعان العاشقى ايلاردا تۇنگى ساعات 2-گە دەيىن قۇرىلىس باسىندا نەمەسە كەڭسەدە جينالىس وتكىزەتىن. نۇرسۇلتان نازارباەۆ استانانىڭ باس ارحيتەكتورى عانا ەمەس, سونىمەن بىرگە باس قۇرىلىسشىسى دا. نازارباەۆ ارقا توسىندە استاناداي عاجاپ قالا سالا وتىرىپ, تۋعان حالقىنا قايتالانباس ەسكەرتكىش سوقتى, قازاق حالقىنىڭ الەم جۇرتى الدىنداعى ابىرويىن كوتەردى. جەر شارى جۇرتشىلىعى استاناعا قاراپ, قازاقستانعا, ونىڭ قايسار دا ەڭبەكقور, مەيىربان حالقىنا باعا بەرەدى. وسىلايشا قازاق حالقى شيرەك عاسىرعا جەتەر-جەتپەس ۋاقىتتا جارقىن بولاشاققا باستايتىن التىن كوپىرىن سالىپ, تاۋەلسىز ساياساتتىڭ دەربەس الاڭىن قالىپتاستىردى. وسىنىڭ ارقاسىندا پرەزيدەنت استاناعا الەمنىڭ نەبىر مىقتى دەگەن مەملەكەت باسشىلارىن ەرتىپ كەلدى. ناتيجەسىندە بىزدە قىزىعا دا قىزعانا قارايتىن دوس كوبەيدى.
ەلباسى استانادا بىرنەشە رەت الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ سەزىن ۇيىمداستىردى, استانادا ەۋروپا قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا, شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا جانە يسلام ىنتىماقتاستىق ۇيىمى سىرتقى ىستەر مينيسترلەرى كەڭەسىنىڭ 38-سەسسياسىنا توراعا بولدى, استانا ەكونوميكالىق فورۋمى مەن شەتەلدىك ينۆەستورلار كەڭەسىنە جەتەكشىلىك ەتتى. ال بىلتىر دۇركىرەپ وتكەن ەكسپو-2017 حالىقارالىق كورمەسىنە دۇنيە ءجۇزىنىڭ ءىرى مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ ارنايى كەلۋى قازاقستاننىڭ الەمدىك قاۋىمداستىق الدىنداعى بەدەلىن ودان ءارى ايشىقتاي ءتۇستى. استانانىڭ الەمدىك قارجى ورتالىعىنا اينالا باستاۋى دا – نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ كەمەل ساياساتى مەن قاجىرلى ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسى. وسىنداي ەرەن ەڭبەكتىڭ ارقاسىندا بۇگىندە بۇكىل الەم استانانى دۇنيەجۇزىلىك بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمنىڭ التىن بەسىگى رەتىندە مويىنداپ ۇلگەردى. استانا قازىرگى تاڭدا دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ساۋلەتتى قالالاردىڭ ءبىرى بولۋىمەن قاتار, ءوندىرىسى مەن شاعىن جانە ورتا بيزنەسى قارىشتاپ دامىعان الىپ شاھارعا اينالدى.
سارابدال ساياساتتىڭ جەمىسى
ەل استاناسىن ارقا جەرىنە كوشىرۋ ماسەلەسى «قايتسەم دە ءبىر وزگەرىس جاسايىن» دەپ, ءاتۇستى شەشىلە سالعان شارۋا ەمەس بولاتىن. پرەزيدەنت ن.نازارباەۆتىڭ بۇل تاريحي شەشىمى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ جىلناماسىندا التىن ارىپتەرمەن جازىلاتىن ۇلى وقيعا بولعانىن ءبارىمىز دە مويىنداپ وتىرمىز. تەك ءبىز عانا ەمەس-اۋ, بۇگىندە بۇعان الەم جۇرتشىلىعىنىڭ كوزى جەتىپ وتىر. بۇعان تولىپ جاتقان گەوساياسي, الەۋمەتتىك-قوعامدىق فاكتورلار سەبەپ بولعانىن قاراپايىم حالىق تۇسىنە دە بەرمەگەن سول كەزدە. ايتالىق, الماتى ونداعان جىلدار بويى ۇلكەن قارجىلىق ورتالىق, زيالى قاۋىم توپتاسقان مادەني-رۋحاني وشاق بولعانىمەن, باسقا ايماقتاردان تىم الىس, ەلدىڭ شەتىندە تۇر ەدى. وسى سەبەپتەن, ەل ورداسىن حالىقتىڭ ورتاسىنا قاراي جىلجىتۋ قاجەت بولدى.
بۇگىندە استانا قازاقستان مەملەكەتىنىڭ ورتالىعى عانا ەمەس, ول الەمدىك دەڭگەيدەگى كەلەلى باسقوسۋلار ءوتىپ, بىرەگەي شەشىمدەر قابىلداناتىن الەم كارتاسىندا وزىندىك ورنى بار, تاتۋلىق پەن كەلىسىم قالاسى دەسەك, ەشكىم داۋلاسا قويماس.
شىندىعىن ايتسام, تاۋەلسىز قازاقستان ەلىنىڭ وسى ءبىر تاريحي كەزەڭدەرىندە مەن دە ەلباسىنىڭ جانىندا بولىپ, استانا قالاسىنىڭ دامۋىنا از دا بولسا ءوز ۇلەسىمدى قوسقانىمدى تاعدىردىڭ بەرگەن سىيى دەپ تۇسىنەم. 2004-2006 جىلدارى استانا قالاسىنىڭ اكىمى قىزمەتىندە ءجۇرىپ ءبىرتالاي كەلەلى جۇمىستاردىڭ باسى-قاسىندا بولدىم. ءدال سول كەزدەرى ەلورداعا ەرەكشە كورىك بەرىپ تۇرعان ءبىراز عيماراتتار بوي كوتەردى. قالا كۇنى مەرەكەسى العاش رەت سول جاق جاعالاۋدا اتالىپ وتىلگەنى دە ەسىمدە. سول ۋاقىتتاردا, 2005 جىلدىڭ 5 شىلدەسىندە استانادا وتكەن مەملەكەت باسشىلارىنىڭ سامميتىندە استانا دەكلاراتسياسىنا قول قويىلىپ, انتيتەررورلىق سيپاتتاعى نەگىزگى قۇجاتتار شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ تەرروريزمگە, سەپاراتيزم مەن ەكسترەميزمگە قارسى كۇرەستەگى ىنتىماقتاستىق تۇجىرىمداماسى بەكىتىلگەن ەدى.
تاعى ءبىر ايتا كەتەر جايت, ءوزىم باسشىلىق ەتكەن جىلدارى ەل اعالارىمەن اقىلداسا ءجۇرىپ استانا قالاسى تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسىن دا تاڭداپ ءجۇرىپ تاعايىنداپ ەدىم. وسى جىلدارى بىرنەشە قازاق مەكتەپتەرىنىڭ ىرگەسى قالانىپ, ەسىگى ايقارا اشىلدى. كەيىن ۋاقىت وتە كەلە سالىستىرا قاراپ وتىرسام, بۇرىنعى اقمولا مەن بۇگىنگى استانا تۇرعىندارىنىڭ اراسى جەر مەن كوكتەي ەكەن. قازىر ەل ورداسى ابدەن قازاقيلانعان. بۇل دا نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ سارابدال ساياساتىنىڭ ءبىر دالەلى دەپ بىلەمىن.
ەلباسى جاڭا استانانىڭ ورنىن تاڭداۋدى 32 ولشەم بويىنشا تارازىلاعان ەكەن. سونىڭ ىشىندە ەڭبەك رەسۋستارى دا قاراستىرىلعان. بۇگىنگى تاڭدا اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى رەتىندە, مەن بۇل ايماقتىڭ ءدال وسى سالاعا قولايلى ەكەنىنە دە كوزىم ابدەن جەتتى.
ارينە, ەل مەن جەر امان بولسا, قازاقستاننىڭ حالىقارالىق دەڭگەيدە ءارى قاراي دامىپ, كەرەگەسى كەڭىپ, شاڭىراعى بيىكتەي بەرەرى ءسوزسىز. بىزدەر ىرگەسىن كوتەرگەن تاۋەلسىز قازاقستان اتتى مەملەكەتتىڭ تىزگىنەن ۇستايتىن بولاشاقتاعى جاس بۋىن بۇگىنگى باعىتتان اجىراماسا ەكەن دەيمىز.
الىپ مەگاپوليسكە اينالدى
استانا نەبارى جيىرما جىلدا شاعىن قالادان رەسپۋبليكامىزدىڭ ۇلكەن مەگاپوليسىنە اينالدى. استانا كوپ ۇلتتى حالقىمىزدى تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىزدىڭ, ءبىر تۋدىڭ, ءبىر ماقساتتىڭ, ءبىر ۇلى ارماننىڭ اياسىنا توپتاستىردى. سونىڭ ناتيجەسىندە ەسىلدىڭ سول جاعالاۋىنان الەمنىڭ قىزىعا كوز تىگىپ وتىرعان عاجايىپ قالاسى بوي كوتەردى. قالا سالۋ ول وڭاي بولعان جوق. مەملەكەت باسشىسىنىڭ باقىلاۋىمەن بارلىق ءزاۋلىم عيماراتتار مەن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ مەكەمەلەرى, تۇرعىن ۇيلەر مەن مادەني, ءبىلىم وشاقتارى رەكوردتىق مەرزىمدەگى جىلدامدىقپەن سالىندى. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءار كەزدەسۋلەردە: استانا! بۇل – ەل مەرەيى! مەملەكەتىمىزدىڭ دامۋىنا, وركەندەۋىنە سەرپىن بەرگەن باس شاھارىمىز!, «جاڭا استانا – ەجەلگى قازاق جەرىنىڭ ءتورى», «استانا كەلبەتى – ۇلت كەلبەتى», «استانا – وتانىمىزدىڭ جۇرەگى, تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تىرەگى», «جاڭا استانا – تاۋەلسىز قازاقستان ءۇشىن جارقىن كەلەشەكتىڭ نىشانى» دەپ ۇنەمى ۇران تاستاپ, بارلىعىمىزدى جىگەرلەندىرىپ وتىردى.
وسىدان بەس جىل بۇرىن استانا وپەرا جانە بالەت تەاترىندا وتكىزىلگەن سالتاناتتى ساتتە مەملەكەت باسشىسى: – استانا كەلبەتى – ۇلت كەلبەتى. مەن «استانانىڭ گۇلدەنۋى – قازاقستاننىڭ گۇلدەنۋى» دەپ بەكەر ايتقان جوقپىن. عاسىرلار توعىسىندا استاناسىن اۋىستىرعان حالقىمىز نەبارى 15 جىلدا وسىناۋ مىڭجىلدىق قالانىڭ بەرىك ىرگەتاسىن قالادى» دەپ تەبىرەنە مالىمدەدى. «استانا ەلىمىزگە قۋاتتى پاسسيونارلىق سەرپىن بەردى. ول قازاقستاننىڭ كوپۇلتتى حالقىنا ءوزىنىڭ ورتاق تاريحي تاعدىرىنىڭ بىرەگەيلىگىن سەزىنۋىنە, ءوز كۇشىنە سەنۋىنە سەپتىگىن تيگىزدى» دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.
شىندىعىن ايتقاندا, جاڭا استانامىزدىڭ وسىنشالىقتى شارىقتاپ كوتەرىلىپ, حالىقتار دوستىعىنىڭ ورتاق وتانىنا اينالىپ قانا قويماي, الەمدىك سامميتتەر وتكىزىلەتىن حالىقارالىق ارەناعا اينالاتىندىعىن ەشكىم دە بولجاپ بىلگەن جوق. استانا رەسپۋبليكامىزدا قۇرىلىس سالاسىنىڭ, يننوۆاتسيالىق جانە يندۋستريالىق باستاماشىلىقتاردىڭ قايناعان قازاندىعىنا اينالدى. ونىڭ ورتاسىندا مەملەكەت باسشىسى مەن ءبىلىمدى دە جىگەرلى جاستارىمىز ءجۇردى. تاجىريبەلى كورەگەن, مەملەكەت قايراتكەرلەرىمىز وسى قازاندىقتا شىڭدالىپ, ءوسىپ شىقتى.
استانا ەكولوگيالىق «جاسىل قالانىڭ» شىنايى ۇلگىسىن كورسەتتى. ەلورداسىنان بۋرابايعا دەيىن جاسىل شىرشالار بوي كوتەرىپ, ورمان اعاشتارى وتىرعىزىلدى. ونى اڭ-قۇستار ەركىن پانالادى. سونىڭ ناتيجەسىندە ەلورداسىنىڭ اۋا رايى وزگەرىپ, كليماتى جۇمساردى. 2020 جىلعا دەيىن قالا ىشىندەگى جانە ەلوردا ماڭىنداعى جالپى كولەمى 100 مىڭ گەكتار اۋماققا اعاش وتىرعىزىلادى.قازىرگى تاڭدا استانادان تاجىريبە جيناقتاعان جاستارىمىز وڭىرلەردىڭ بەلدى دە ءبىلىمدى مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەرىنە اينالىپ, ايماقتاردى ەلوردانىڭ ۇلگىسىمەن دامىتۋعا كىرىستى. سونىڭ ءبىر كورىنىسى – شىمكەنت قالاسىنىڭ رەسپۋبليكالىق دارەجەگە يە بولىپ, ميلليوندىق اسۋدى العانى. ءتۇبى تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ ءتورى, رۋحاني جانە مادەني ورتالىعى بولىپ تابىلاتىن كونە تۇركىستاننىڭ قايتا جاڭعىرۋى – بۇل ءبىزدىڭ دامۋىمىزعا تىڭ سەرپىن بەرەتىن باستامالار. قازىر بىرنەشە وبلىس ورتالىقتارىندا جاڭا قالالار, الەمدىك سيپاتتا, زاماناۋي ۇلگىدە بوي كوتەرىپ كەلەدى.
وتانىمىزدىڭ جۇرەگى استانىمىز جاسارىپ, جاڭعىرا بەرسىن! جاڭا بولاشاققا باستاسىن! بارشاڭىزدى مەرەكەلەرىڭىزبەن قۇتتىقتايمىن! ءسۇيىكتى قالامىزدىڭ عۇمىرى ماڭگىلىك بولسىن!
بارلىق جول ەلوردادا تۇيىسەدى
استانا – جاڭا تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ءوز قولىمەن ورناتقان ءبىرىنشى زاماناۋي ەلورداسى.
ارينە, وتكەن كۇننىڭ ەنشىسىندە استانالار از بولعان جوق. ولاردىڭ قايبىرىن الساڭ دا, «كۇننىڭ كوزى ءۇشىن كۇندە كۇرەسكەن» جانكەشتى زامان مەن «ىرىسى بۇگىن ءبۇتىن, ەرتەڭ جىرىم بولعان» كوشپەلى ادامنىڭ كەزىندە ەلدى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن ءبىر مەزگىل اۋىسىپ وتىرۋعا ءماجبۇر بولعان قالالار. ءيا, باس قالا بولعانمەن, شىنايى استانا بولمادى. تىگىلگەن ءۇي بولعانمەن, ول ۇيدە شالقايىپ قوناق كۇتەتىن كۇي بولمادى. ال وسى كۇنى شە؟ تورتكۇل دۇنيەنىڭ نەبىر الپاۋىت ەلدەرىنىڭ باسشىلارى ەلوردامىزدىڭ اق بوساعاسىنان ەڭكەيىپ كىرىپ, مارقايىپ شىعىپ جاتىر.
تەك وسى 20 جىلدىڭ وزىندە استاناعا الەمنىڭ 70 مەملەكەتىنىڭ باسشىلارى رەسمي ساپارمەن كەلىپ, قازاق ەلىنىڭ قارىمىن كورىپ, ىستىق ىقىلاستارىن ءبىلدىرىپ كەتتى. سونىڭ ىشىندە كورشىلەس رەسەي پرەزيدەنتتەرى – 12, ورتالىق ازيا كوشباسشىلارى – 17, قىتاي توراعالارى 10 مارتەدەن ات باسىن بۇرىپ, وسى جەردە ايماقتاعى اۋقىمدى شارۋانىڭ شەشىمدەرىن تاپسا, استاناعا ارنايى كەلگەن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ءۇش بىردەي باس حاتشىسى (كوفي اننان – 2002 جىل, پان گي مۋن – 2010 مەن 2015 جىلدارى جانە انتونيۋ گۋتەرريش – 2017 جىل) ادامزاتتىڭ ماسەلەسىن كوتەرىپ, كۇرمەۋى كوپ سۇراقتاردى شەشۋدىڭ سارا جولىن اشتى.
ول دا بولسا اينالا تۇگەل قىزىعۋشى پەيىلدەسكە دە, قىزعانۋشى تىلەۋلەسكە دە قازاقتى دەربەس ەل رەتىندە تانىتىپ, ۇستەم مەرەيى مەن ۇلكەن مارتەبەسىن دالەلدەيدى.
ەلوردامىز تاۋەلسىز قازاقستاندى الەمگە تانىتتى. قازاقستان ەكونوميكاسىمەن بىتە قايناسىپ دامىپ كەلە جاتقان ەلوردا – رەسپۋبليكامىزداعى كەن ورىندارىنىڭ, زاۋىتتار مەن فابريكالاردىڭ قۇرىلۋىنا, اۋىل شارۋاشىلىعىن قايتا جاڭعىرتۋعا, ءبىلىم بەرۋ, عىلىم مەن مادەنيەت سالالارىن دامىتۋعا قوماقتى ۇلەس قوسىپ جاتقان بەرەكەلى قالا. حالىقتار دوستىعىنىڭ سيمۆولىنا اينالىپ ۇلگەرگەن ىرگەلى وردا. قازاقستاننىڭ بارلىق بايلانىس جولدارى, تەمىر جول, اۋە قاتىناسى استانادا تۇيىسەدى.
سوندىقتان, بۇل – ەگەمەن ەلدىڭ ەلدىگىن ورنىقتىرىپ, تاۋەلسىزدىگىن تۇعىرلى ەتىپ كەلە جاتقان مەملەكەتىمىز ءۇشىن ماڭىزى مول, حالىقتى ءبىرتۇتاس بىرلىككە شاقىرار تاريحي تاعىلىمى تەرەڭ مەيرام.
بيىل باس قالامىزدىڭ 20 جىلدىق مەرەيتويىن بارشا قازاقستاندىقتار ايرىقشا سالتاناتپەن اتاپ وتەتىن بولادى. وسى جىلدار ىشىندە استانا ەۋرازيا كىندىگىندەگى ءسانى مەن سالتاناتى جاراسقان اسەم شاھارعا اينالدى.
وسىناۋ مەرەيلى مەرەكە كۇنى بارشاڭىزعا زور دەنساۋلىق, وتباسىلارىڭىزعا باق پەن بەرەكە تىلەيمىن!
استانالىقتاردىڭ «باقىت فورمۋلاسى»
استانا – كۇن سايىن وزگەرىپ, تۇلەپ كەلە جاتقان شاھار. بۇل شاھاردا اسا ءىرى جوبالار جۇزەگە اسىرىلۋدا. ونىڭ باس ستراتەگ-ءۋربانيسى, باس ساۋلەتشىسى – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ. ەلباسىنىڭ قامقورلىعىمەن ەلوردا ءار كۇن سايىن اجارلانا ءتۇسىپ, جاڭا تەحنولوگيالار قاراپايىم ادامداردىڭ باقۋاتتى ءومىر ءسۇرۋى ءۇشىن ەنگىزىلۋدە.
ەلىمىزدىڭ باس قالاسىنىڭ اكىمى قىزمەتىن اتقارعان ەكى جىل ماعان الەمدەگى ەڭ جاس ەلوردادا سوڭعى جىلدارى بولعان بارلىق وزگەرىستەر مەن وقيعالاردىڭ قاق ورتاسىندا جۇرۋگە مۇمكىندىك بەردى. قالا بۇرىنعىداي وتە جىلدام قارقىنمەن ءوسىپ كەلەدى. بۇل جەرگە ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن ادامدار كوشىپ كەلۋگە ۇمتىلادى, وسىلايشا ەرەكشە سۋبمادەنيەت قالىپتاسۋدا.
استانا ەۋرازيالىق كەڭىستىكتەگى جەتەكشى ورتالىقتاردىڭ بىرىنە اينالدى. بۇگىنگى تاڭدا ءوز قالامىزدى ودان ءارى ادەمى, تازا, جايلى, قوناقجاي, قاۋىپسىز مەكەنگە اينالدىرۋ ءۇشىن قولىمىزدان كەلگەن ىستەردىڭ بارلىعىن جاساۋدى جالعاستىرىپ جاتىرمىز. قاراپايىم تۇرعىنداردىڭ باقۋاتتىلىعىنىڭ نە ەكەنىن ءبىلۋ, استانالىقتاردىڭ وزىنشە «باقىتىنىڭ فورمۋلاسىن» انىقتاۋ ءۇشىن الەۋمەتتىك زەرتتەۋ جۇرگىزدىك. كۇن سايىن بىزگە استانالىقتاردان مىڭداعان ارىز-شاعىمدار, ۇسىنىس-تىلەكتەر كەلىپ تۇسەدى. قالانىڭ شەتىندە نەمەسە تۋرا ورتالىعىندا تۇراتىن ادامداردى قانداي تۇيتكىلدى ماسەلەلەر تولعاندىراتىنىن جاقسى بىلەمىز. مۇنداي قارىم-قاتىناستىڭ ءبىز ءۇشىن ماڭىزى اسا زور. ويتكەنى ءبىز ارىپتەستىك جۇيەسىن دامىتۋعا كۇش سالامىز, سەبەبى قاتارداعى ازاماتتاردىڭ وتىنىشتەرىنە قۇلاق اسىپ, بىرلەسە جۇمىس ىستەي وتىرىپ, «بەلسەندى تۇرعىن» مادەنيەتىن قالىپتاستىرامىز.
وسىنداي تاسىلدەمەنى ەسكەرە وتىرىپ, استانانىڭ 2020 جىلعا دەيىنگى دامۋ باعدارلاماسىنا تۇزەتۋ ەنگىزدىك. سەبەبى بۇل باعدارلامانىڭ باستى ماقساتى – حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ: ءبىرىنشى كەزەكتە ءوزىمىز ءومىر سۇرەتىن ورتانىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ. اتاپ ايتساق, وعان – باسپانا, قوعامدىق كولىك, ەكولوگيا, دەنساۋلىق ساقتاۋ, ءبىلىم بەرۋ, ادامداردىڭ قاۋىپسىزدىگى, بالالار باقشاسى, سپورت, تۇرمىس جاتادى. ەكىنشىدەن, شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋ, جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋ ارقىلى حالىقتىڭ تابىسىنىڭ ءوسىمىن قامتاماسىز ەتۋ.
شىن مانىندە ءاربىر ءىستى تۇرعىنداردىڭ كوڭىلىنەن شىعاتىنداي ەتىپ جۇزەگە اسىرۋعا تىرىسامىز. ءبىز بارلىق ماسەلەلەردى ءبىر كۇندە نەمەسە ءبىر ساعاتتا شەشىپ تاستايمىز دەپ ۋادە بەرمەيمىز. كەزەڭ-كەزەڭمەن ىسكە اسىرىلاتىن ءتۇيىندى ماسەلەلەر بار. الەمدىك تاجىريبەگە ۇڭىلەتىن بولساق, ءاربىر ءىرى مەگاپوليستىڭ باسىمدىق بەرىلەتىن جانە ەكىنشى كەزەكتە اتقارىلاتىن جوسپارلارى بولادى. بارلىعىن ءبىر مەزەتتە قولعا الىپ, جۇزەگە اسىرامىز دەۋ – بەكەرشىلىك. قازىرگى كەزدە قالا ارقايسىسىنا ون مىڭ ادامنان كەلەتىن 100-دەن اسا سەكتورعا بولىنگەن. ءار شارشى مەتردە تۇرعىندارعا قاجەتتى: ەمحانالار, مەكتەپتەر, بالاباقشالار, ايالدامالار, سۋپەرماركەتتەر, سپورتتىق سەكتسيالار, بالالار وينايتىن الاڭقايلار, باقتار مەن ساياباقتار سياقتى نىساندار بولۋى ءتيىس.
اكىمدىك ءاربىر استانالىق تۇرعىننىڭ ءوتىنىش-تىلەگىنە نازار اۋدارىپ, مۇمكىندىگىنشە ناتيجەلى ىسپەن جاۋاپ قاتۋعا بارىنشا تىرىسادى. بۇقارا مەن بيلىكتىڭ اراسىنداعى مۇنداي جىلى قارىم-قاتىناس ەلوردامىزدىڭ قوناقتارىنا دا وتە جاعىمدى اسەر قالدىراتىنىن ءسوزسىز.
