الەمدە 2500 قالاعا «اقىلدى قالا» جوباسى ەنگىزىلگەن. ەلىمىزدە «تسيفرلى قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا ارنايى تۇجىرىمداما قابىلداندى. كۇنى كەشە وتكەن ۇكىمەت وتىرىسىندا تالقىلانعان ماسەلەنىڭ ءبىرى – «اقىلدى قالالار» جوباسىن ىسكە اسىرۋ. جيىندا ەلوردا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ قوعامدىق قاۋىپسىزدىك پەن تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق باعىتىنداعى جۇزەگە اسىپ جاتقان «اقىلدى قادامدار» بارىسىن تانىستىرىپ ءوتتى.
ايتا كەتەيىك, «Smart Astana» كونتسەپتسياسى قالا قىزمەتتەرىنىڭ ەنەرگيالىق تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ, سونداي-اق, شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ يننوۆاتسيالىق مۇمكىندىكتەرىن دامىتۋ ارقىلى قالا حالقىنىڭ تىرشىلىك ساپاسىن جاقسارتۋدى كوزدەيدى. قالا باسشىسى اسەت يسەكەشەۆتىڭ ايتۋىنشا, قازىرگى ۋاقىتتا ە-پيك, ءموبيلدى قوسىمشا, چات-بوتتار سەكىلدى ءبىراز جوبالار ىسكە اسىرىلدى.
«بيىل ءىت جانە قاۋىپسىزدىك سالاسىندا رەسپۋبليكادا العاش رەت مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك اياسىندا «سەرگەك» بەينەباقىلاۋ جۇيەسى جۇزەگە استى. قالانىڭ قاۋىپسىزدىك دەڭگەيىن كوتەرۋدى, قوعامدىق ورىندار مەن كوشەدەگى قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋدى كوزدەيتىن بۇل جوبانىڭ تيىمدىلىگى وراسان. ناقتى ايتقاندا, جالپى سانى – 13 مىڭ, ونىڭ ىشىندە 400 كوشە قيىلىسىنا جانە 300 سىزىعى بار ۋچاسكەلەرگە 6000 كامەرا قويىلدى» دەيدى قالا اكىمى. ايتا كەتەيىك, اتالمىش كامەرالار كولىكتىڭ نومىرلىك بەلگىلەرىن, جىلدامدىق رەجيمىن, سونىمەن قاتار, كولىك يەلەرىنىڭ توقتاۋ بەلگىسى مەن اۆتوبۋس جولاقتارىن قيىپ ءوتۋىن جىلدام انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. جالپى ينۆەستيتسيا كولەمى 8,4 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن جوبا جەكەمەنشىك ينۆەستورلار ەسەبىنەن قارجىلاندىرىلادى. قالا بيۋدجەتىنە قۇقىق بۇزۋشىلاردان تۇسكەن ايىپپۇل ەسەبىنەن ينۆەستيتسيا قايتارىلماق.
BIG DATA جانە OPEN source Astana
«تسيفرلى قازاقستان» مەم-لەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا ەلوردانى «Smart City»-گە اينالدىرۋ ماقساتىندا جۇزەگە اساتىن جوبالاردىڭ ءبىرى – «اقىلدى جارىقتاندىرۋ». وعان سايكەس, قالانىڭ 45 مىڭ شامىن اۋىستىرۋ كوزدەلگەن. وسىلايشا, جارىقتى 60 پايىزعا دەيىن ۇنەمدەپ, ەكسپلۋاتاتسيالىق شىعىنداردى 30 پايىزعا ازايتۋعا بولادى.
«جوبا ءىوت داتچيكتەرىن قولدانۋ ارقىلى قالانى جارىقتاندىرۋدىڭ «اقىلدى» جۇيەسىن باسقارۋدى ەنگىزەدى. بۇگىنگە دەيىن پيلوتتىق جوبالار جۇزەگە اسىرىلدى. قازىر ءبىز ونى مجس سىزباسىنا سايكەس قولعا الامىز» دەدى اسەت يسەكەشەۆ. سونىمەن قاتار, اتالمىش جيىندا قالا باسشىسى BIG DATA جانە OPEN source Astana lot platform جوباسى جونىندە اقپاراتپەن ءبولىستى.
OPEN data – بۇل ءىت شەشىمدەر مەن ازىرلەۋشىلەرگە ارنالعان اشىق مالىمەتتەر پورتالى. قازىر ول بەتا رەجيمىندە جۇمىس جاسايدى. اتالعان شەشىم ستارتاپتاردى دامىتۋعا جانە قالالىق شەشىمدەردى شەشۋگە قوعامداستىقتى جۇمىلدىرۋعا باعىتتالعان.
– BIG DATA جوباسى بارلىق مالىمەتتەردى وڭدەپ, شەشىم قابىلداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مۇندا تۇرعىنداردى تىركەۋدىڭ باستاپقى ساتىسىندا زاڭعا قايشى ارەكەتتەردى انىقتاۋعا, مەكتەپ جانە بالاباقشا قاجەتتىلىگىن جوسپارلاۋعا, كولىك كەستەسىن كورۋگە بولادى. بيزنەسكە قىزمەت كورسەتۋ تۋرالى اقپاراتتار دا قامتىلعان. جوبانىڭ بارلىق قىزمەتى 2018 جىلدىڭ ەكىنشى توقسانى اياعىندا قولجەتىمدى بولادى دەپ جوسپارلانىپ وتىر. «اقىلدى قالا» جوبالارىنىڭ ىشىندەگى ماڭىزدىسى – قالاعا ينتەللەكتۋالدىق قىزمەت كورسەتۋ ءۇشىن ينتەرنەت زاتتاردى ەنگىزۋ. ءىوت قوندىرعىلار ءبىر-بىرىمەن اقپارات الماسىپ, BIG DATA ەلەمەنتىن پايدالاندى. قازىرگى ۋاقىتتا ءبىز ءتۇرلى تەحنولوگيالاردى زەرتتەپ, پلاتفورما بويىنشا اينالىسۋدامىز, – دەدى اسەت يسەكەشەۆ.
جوعارىدا اتالعانداردان بولەك, گيس-استانا, سمارت مەديتسينا, سمارت ءبىلىم بەرۋ, زياتكەرلىك كولىك جۇيەسى جانە تاعى باسقا جوبالار جەتىلدىرىلەتىن بولادى. الەمدىك تاجىريبە كورسەتكەندەي, «Smart City» جوباسى ەنەرگيا قورلارىن, كوممۋنالدىق جەلىلەرگە قىزمەت كورسەتۋ شىعىندارىن ۇنەمدەۋدە جانە جولداعى قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋدا ءتيىمدى جوبا ەكەنىن دالەلدەپ كەلەدى.
ايالدامالارعا QR-كود ورناتىلادى
جاڭا جىلدان باستاپ ەلوردا تۇرعىندارى ايالدامالار جونىندەگى اقپاراتتى جەدەل تۇردە الۋىنا بولادى. بۇل تۋرالى احۋالدىق ورتالىق جۇمىسىمەن تانىسۋعا ارنالعان پرەسس-تۋر بارىسىندا قالانى تۇراقتى دامىتۋ ورتالىعىنىڭ وكىلى ۆيتالي پۋستوۆويتەنكو مالىمدەدى.
2018 جىلدىڭ قاڭتار ايىنان باستاپ QR-كودتار ارقىلى اقپاراتتى سكانەرلەپ, جولعا قاتىستى بارلىق اقپارات الۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن جوبا ىسكە قوسىلماق.
«جوبا اياسىندا تۇرعىندار قالاداعى ايالدامالاردا ورناتىلعان بارلىق ەلەكتروندى تابلوداعى اقپاراتتى ءوز تەلەفوندارىنان كورە الادى. قاناتقاقتى جوبانى ءبىز قاڭتار ايىندا بىرنەشە ايالدامادا ىسكە اسىرامىز. تەلەفوننىڭ كومەگىمەن تۇرعىندار كودتى سكانەرلەپ, ءدال سول مەزەتتە قالاداعى بارلىق ەلەكتروندى تابلودا كورسەتىلگەن اقپاراتتى بىلە الادى. ناقتىراق ايتقاندا, QR-كود قالادا ورناتىلعان بارلىق ەلەكتروندى تابلوداعى اقپاراتتى كوشىرەدى. بۇل – ەلەكتروندى تابلو ورناتىلماعان ايالدامالاردا قوعامدىق كولىكتى كۇتۋشىلەر ءۇشىن وتە ىڭعايلى قۇرال. تيىسىنشە, ادامدار ايالداماعا جەتپەي-اق, اقپاراتتى باقىلاي الادى» دەدى ۆيتالي پۋستوۆويتەنكو. ەگەر تۇرعىندار تاراپىنان بۇل جوبا سۇرانىسقا يە بولىپ جاتسا, قاجەتتى ورىندارداعى بارلىق ايالدامالارعا QR-كودتار ورناتىلاتىن بولادى.
Smart Astana Bot: ايىپپۇلدى بىلۋگە بولادى
ءۇش كۇن ىشىندە Smart Astana Bot تەلەگرامم مەسسەندجەرىنە ازاماتتاردان 10 مىڭ سۇرانىس كەلگەن. ونىڭ 500-گە جۋىعى اكىمشىلىك ايىپپۇل تۋرالى اقپارات الىپتى. ماماندار وسىعان بايلانىستى باعدارلامانىڭ كۇشىن ودان ءارى ارتتىرۋدى كوزدەپ وتىر. بۇگىندە Bot بويىنشا ەكى ءتۇرلى قىزمەت ءتۇرىن الۋعا بولادى. ول – اكىمشىلىك ايىپپۇلدىڭ بار-جوعىن تەكسەرۋ جانە ءوزىنىڭ ەمحاناسىن تابۋ. الداعى ۋاقىتتا رەسۋرستىڭ مۇمكىندىكتەرى ارتىپ, جاڭا قىزمەت تۇرلەرىمەن تولىعادى.
«109» قىزمەتىنە جۇگىنەتىندەر كوبەيدى
ەگەر تۇرعىنداردى قانداي دا ءبىر تۇرمىستىق ماسەلەلەر مازالاسا, دەرەۋ «109» قىزمەتىنە قوڭىراۋ شالۋعا بولادى. ماسەلەن, كۇنى كەشەگە دەيىن 440 مىڭعا جۋىق قوڭىراۋ كەلىپ تۇسكەن. ورتالىق باسشىسى مۇرات امانچيەۆتىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك, مەكەمەگە كۇن سايىن ورتا ەسەپپەن 800 سۇراق كەلىپ تۇسەدى.
«اسىرەسە, كوكتەمگى ۋاقىت كەزىندە كومەك سۇراپ حابارلاسقانداردىڭ سانى كوپ بولدى. تۇرعىنداردى كوبىنە پيك ماسەلەسى, سۋ تاسقىنى, اشىق قۇدىقتار, اۋا رايى, جول ءماسەلەسى مازالايدى. ءبىزدىڭ ۇجىمدا 60 وپەراتور جۇمىس ىستەيدى. جۇمىسىمىز 300 باعىتتى قامتيدى. الەۋمەتتىك جەلىلەردە بەلسەندىلىگىمىز جوعارى. بىزدە اپاتتىق جۇمىستاردىڭ جوسپارى تۋرالى اقپاراتتار دا بار. سونىمەن قاتار, ءبىزدىڭ قىزمەت ارقىلى قالا اكىمىنە ساۋال قوياتىندار كوپ. قازىرگى ۋاقىتتا 100-گە جۋىق شاعىم باقىلاۋعا الىندى» دەيدى «109» قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسى مۇرات امانچيەۆ.
بۇكىل قالا – ءموبيلدى قۇرىلعىدا
«Smart Astana» ءموبيلدى قوسىمشاسى جاڭا جىلدان باستاپ جاڭا قىزمەت تۇرلەرىمەن تولىعادى.
– بۇگىندە اتالمىش قوسىمشادا 20 قىزمەت ءتۇرى بولسا, الداعى ۋاقىتتا ولاردىڭ سانى 50-گە جەتكىزۋ جوسپارلانۋدا. قازىرگى ۋاقىتتا جۇمىستار اياقتالىپ, سىناقتان وتكىزىلۋدە. مۇندا «109» قىزمەتىنە سۇرانىم قالدىرۋعا, باسقارما باسشىلارىنىڭ قابىلداۋىنا جازىلۋعا, ءوز ەمحاناڭدى تابۋعا, ايىپپۇل كولەمىن بىلۋگە, اۆتوتۇراقتارعا تولەم جاساۋعا, بيلەت الۋعا, الەۋمەتتىك ءتولەمدەردىڭ ستاتۋسىن بىلۋگە, وقۋشىلار سارايىندا جۇرگىزىلەتىن ۇيىرمەلەردىڭ كەستەسىن كورۋگە بولادى, – دەيدى ۆيتالي پۋستوۆويتەنكو.
گۇلميرا ايماعانبەت
