ەلورداداعى «زورلىق-زومبىلىق نەمەسە زورلىق-زومبىلىق قاۋپى سالدارىنان قيىن جاعدايعا تاپ بولعان ادامدارعا ارنالعان داعدارىس ورتالىعى-باسپاناسى» مەملەكەتتىك مەكەمەسىندە رەسپۋبليكالىق «اق ورامال» اكتسياسى ءوتتى.
باسقوسۋدى داعدارىس ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى نۇربول زۇلقارناەۆ ءسوز سويلەپ اشتى. «اق ورامالدىڭ قازاق تاريحىندا فيلوسوفيالىق ءمانى وتە تەرەڭ. بۇرىنعى زاماندا جاۋلاسقان ەكى ەلدى دوستاستىرۋ ماقساتىندا ايەل باسىنداعى ورامالىن شەشىپ, جەرگە تاستايتىن بولعان. اكتسيانىڭ ماقساتى – ەلىمىزدەگى بارلىق ازاماتتاردىڭ تەگىنە, ۇلتىنا قاراماستان, الەۋمەتتىك, ءدىني جانە باسقا دا قۇندىلىقتارىمەن قوسىپ, اۋىزبىرشىلىكتە ءومىر سۇرۋگە شاقىرۋ. اق ورامالدى كوپبالالى باتىر انالار تويلاردا جاس كەلىندەرگە تابىس ەتسە, پەرزەنتحانادا جاس بوسانعان انالارعا بەرگەن. ەلباسى ايتقانداي, ءبىز بالالار مەن نەمەرەلەرىمىزدىڭ بولاشاعىن ويلاۋىمىز كەرەك.
اكتسيا بارىسىندا قازىرگى قوعامدا زورلىق-زومبىلىق كورگەن ايەلدەردى مەملەكەت تاراپىنان قولداۋ تۋرالى كەڭىنەن ءسوز بولدى. جينالعانداردىڭ ىشىندە اق جاۋلىقتى ءانياش اجە داعدارىس ورتالىقتارى كەيبىر جاس وتباسىلاردىڭ ءسال عانا قيىندىققا شىداماي, وسىندا كەلۋىنە مۇمكىندىك تۋعىزىپ وتىرعانىن, سوندىقتان ايەل ادام قانداي جاعداي بولسىن شىداۋى كەرەك دەگەن پىكىر ايتسا, كەيبىر سالا ماماندارى ورتالىقتىڭ بولعانى دۇرىس ەكەندىگىن العا تارتتى. ال پسيحولوگ ناتاليا سەمەنەنكو ەلىمىزدە بولىپ جاتاتىن زورلىق-زومبىلىقتىڭ سەبەبىن انىقتاۋ ءۇشىن ارنايى پسيحولوگيالىق ساراپتاما جۇرگىزەتىن زاڭنىڭ جوقتىعىن ايتا كەتتى. وسى تاقىرىپقا وراي, استانا قالاسى «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ ۇيىمداستىرۋ-باقىلاۋ ءبولىمىنىڭ كەڭەسشىسى نادەجدا مەرۆا «ءبىر جاعىنان مۇنداي وقيعالار نەگە كوبەيىپ كەتتى؟ كەز كەلگەن قوعامدا بالالار ءۇيى مەن داعدارىس ورتالىقتارى ازايسا, دەمەك ءاربىر شاڭىراق شايقالماي ساقتالىپ تۇر دەگەن ءسوز. ەگەر وتباسى ساباقتاستىعى ۇزىلسە, داعدارىس ورتالىقتارى سول ۇزىلگەن ءجىپتى جالعاۋى ءتيىس. وتباسى – شاعىن مەملەكەت. ءار وتباسىندا كيكىلجىڭ بولاتىنى ءسوزسىز. سوندىقتان زورلىق-زومبىلىقتى جاسىرماي, اشىق ايتىپ, قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى, وكىلەتتى قۇرىلىمدار, قوعامدىق بىرلەستىكتەر, كوپبالالى انالار بولىپ بىرىگىپ, وسى ماسەلەنى شەشۋگە اتسالىسۋىمىز ءتيىس. ويتكەنى بىزدەر قۇقىقتىق الاڭدا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز» دەدى.
ايتا كەتەيىك, استانا قالاسىندا داعدارىس ورتالىعى اشىلعالى بەرى مۇندا 329 ايەل پانالاعان. 2014 جىلى 35 ايەل مەن 75 بالا, ياعني 110 قىزمەت تۇتىنۋشى, 2015 جىلى 48 ايەل مەن 100 بالا (148 ادام) پانا تاپسا, بيىل 11 ايەل مەن 20 بالا ورتالىقتا الەۋمەتتىك-پسيحولوگيالىق كومەك الۋدا. ورتالىق 50 ادامدىق ورىنعا ەسەپتەلگەن. جاتىن ورىن مەن ءۇش مەزگىل تاماقتانۋ, بالالاردىڭ ويىن بولمەسى, ماسساج بەن ترەناجەر زالى, حاۋىز, اسحانا, قولونەر بولمەسى بار. مۇندا ەكى پسيحولوگ, بالا كۇتۋشىسى, مەدبيكە – بارلىعى 31 ادام قىزمەت ەتەدى.
دوڭگەلەك ۇستەلگە زورلىق-زومبىلىق كورگەن ايەلدەر دە قاتىسىپ, باستارىنان وتكەن وقيعانى بايانداپ بەردى. ماماندار جانى جارالى ايەلدەرگە دەمەۋ ءبىلدىرىپ, الداعى ۋاقىتتا باعىت-باعدار بەرىپ, كومەكتەسەتىندەرىن ايتتى. ستاتيستيكا بويىنشا ايەلدەردىڭ 87-88 پايىزى ءوز وتباسىمەن قايتا قاۋىشادى. كەيبىر ايەلدەردى تۋىستارى الىپ كەتسە, كەيبىرى ءۇش ايدىڭ ىشىندە جۇمىسقا ورنالاسىپ ۇلگەرەدى. «ورتالىققا ايىنا جوق دەگەندە 3-5 ايەل كەلىپ تۇسەدى. مۇندا كۇيەۋىنەن تاياق جەپ كەلەتىندەر دە بار, نەكەسىز بالا كوتەرىپ, اكە-شەشەسى قۋىپ جىبەرگەندەر دە, وزگە وبلىستان كەلىپ, بارار جەر, باسار تاۋى جوق, شابادانىن ارقالاعان ايەلدەر دە كەلەدى. زورلىق-زومبىلىققا كەلسەك, ارينە, شىداۋ كەرەك دەپ ايتا المايمىن. جانجالعا ءبىر عانا ادام سەبەپكەر ەمەس, كىنا ەكى جاقتان دا بولاتىنىن ەسكەرگەن ءجون» دەيدى ن. زۇلقارناەۆ.
بۇدان كەيىن «اق ورامال» اكتسياسى «كەرۋەن» ساۋدا ورتالىعىندا جالعاستى. اكتسيا بارىسىندا مۇندا دا ءتۇرلى باسقارمادان كەلگەن وكىلدەر مەن زاڭگەر, پسيحولوگتار كەلۋشىلەرگە تەگىن كەڭەس بەردى.
جانسايا سىدىقباي
