«جىل سايىن جەڭىس كۇنى قارت سولداتتار ءبىر جاساپ قالادى-اۋ دەپ تۇرام ويلاپ» دەگەن اقىن جىرىنىڭ جولدارى بۇگىن ءدال ەسكە تۇسەتىن كۇن. ويتكەنى تاريحتا قاندى قاساپ بولعان ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ اياقتالعانىنا دا جەتپىس توعىز جىل تولىپ وتىر. قازىر سول كەلەشەك ۇرپاقتىڭ جارقىن بولاشاعى ءۇشىن جاۋمەن جان اياماي ايقاسىپ, جالىنداعان جاستىق شاقتارىن قان مايداندا ءولىم مەن ءومىر اراسىندا وتكىزگەن جاۋىنگەرلەردىڭ استانا قالاسىندا تەك جەتەۋى قالىپتى. سولاردىڭ ءبىرى – سوعىس ارداگەرى جاقان سەيسەباەۆ.
كوپتى كورگەن كونەكوز قاريا بيىل ناۋرىز ايىندا 99 جاسقا تولدى. ايتارى مول اقساقال ءالى تىڭ كورىنەدى. تاياۋدا الماتى جاققا بارىپ, اعايىن-تۋىستارىن ارالاپ, بوي سەرگىتىپ قايتىپتى.
ون جەتى جاسىندا مايدانعا كىرگەن قاريانىڭ قازىرگى تۇرپاتىن كورىپ, «سىرلى اعاشتىڭ سىرى كەتسە دە سىنى كەتپەيدى» دەگەن ماقال ويىڭىزعا ەرىكسىز ورالادى.
«1942 جىلى كەڭەس ارمياسى قاتارىنا شاقىرىلدىق. ماسكەۋ تۇبىندەگى ءبىر ستانسادا ءتورت اي العاشقى دايىندىقتان وتكەننەن كەيىن ءبىزدى 1943 جىلى سوعىسقا اپارىپ سالدى. جاۋ اسكەرىمەن العاشقى بەتپە-بەت كەلگەن جەرىمىز بەلارۋسسيانى ازات ەتۋ ءۇشىن كەسكىلەسكەن شەپتەگى مايدان بولدى. مەن قۇپيا ءبولىمنىڭ بارلاۋشىسى ەدىم. ۇمىتپاسام, ناۋرىز ايىنىڭ ءىشى-اۋ دەيمىن, تۇندە تاعى دا ءىز كەسۋگە شىقتىق. ءۇش ادامبىز. الدا كوماندير ورىس جىگىتى سوڭىندا ءبىز ەكى جاۋىنگەر ۇزاق ءجۇرىپ, جاۋ بەكىنىسىنە تاياۋ ماڭعا كەلىپ ايالدادىق. ون سەگىز جاستاعى بالاڭ جىگىتپىن. ۇيرەنگەن ءتاسىلىم بويىنشا جەر باعدارىن كارتاعا تۇسىرە باستاپ ەدىم. قارسى جاق بايقاپ قالىپ, سناريادتان وق جاۋدىردى. جانىما كەلىپ تۇسكەن ءبىر جارقىنشاق باسىما كەلىپ قادالىپ, ەسىمنەن تانىپ قالدىم. كوزىمدى اشسام, ماسكەۋ قالاسىنىڭ اسكەري گوسپيتالىندە جاتىرمىن. وڭ جاق جەلكە تۇسىمنان تيگەن وق سىنىعىنان ءبىراز ەمدەلۋگە تۋرا كەلدى» دەپ ەسىنە الادى مايدانگەر سول وتتى كۇندەر ەلەسىن.
جاقان اعا ەلگە ورالعاسىن ءوزىنىڭ تۋعان جەرى الماتى وبلىسىنىڭ كەربۇلاق اۋدانىندا ەڭبەك ەتتى. 1969 جىلى الماتى قالاسىنداعى پوليتەحنيكالىق تەحنيكۋمنىڭ بۋحگالتەرلىك ەسەپ فاكۋلتەتىن ءبىتىرىپ, كوكسۋ اۋدانىنىڭ العاباس اۋىلىندا ءبىراز جىل ماماندىعى بويىنشا دا جۇمىس ىستەدى. كەيىن مال شارۋاشىلىعىندا فەرما مەڭگەرۋشىسى بولىپ, 1985 جىلى زەينەت دەمالىسىنا شىقتى.
– تالاي سۇمدىقتار باستان ءوتتى عوي دەپ كۇرسىندى مايدانگەر. قايسىبىرىن ايتايىن. تەك ءبىر وقيعا جادىمدا ماڭگىلىك جاتتالىپ قالدى. ءبىر عاسىرعا جاقىن عۇمىر كەشسەم دە سول ءبىر قيىن-قىستاۋ ساتتەگى ءومىر ءۇشىن جانتالاسقان قۇشتارلىعىمدى ۇمىتا المايمىن.
كومانديرىمىز: «دايىندالىڭدار, جاۋدىڭ الپىسقا تارتا تانكىسى كەلە جاتىر. ولاردى وسى شەپتەن وتكىزۋگە بولمايدى. بۇيرىق سولاي» دەدى. بىرنەشە اۋىر اتقىش قۇرال مەن گراناتانى وكوپقا اكەلىپ قويدىق. كوپ كەشىكپەي نەمىس سولداتتارى شابۋىلدى باستاپ جىبەردى. تانكىلەردى «كاتيۋشامەن» اتقىلاپ جاتىرمىز. ءتورت-بەس ساعات اتىستان كەيىن ولار شابۋىلىن دوعارعان سياقتى بولدى. ءبىزدىڭ دە قاتارىمىز سيرەپ قالىپتى. ءبىر كەزدە ءبىر تانك ءبىزدىڭ ترانشەياعا بەت تۇزەپ, سالىپ كەلەدى. ورنىمنان ۇشىپ تۇرىپ قوس گراناتانى لاقتىرىپ ۇلگەردىم. ودان كەيىن اسپان اينالىپ كەتكەندەي بولدى. ەسىمدى تاعى گوسپيتالدە جيدىم. ءسويتىپ, ءبىز التى ساعاتتا جاۋدىڭ الپىس تانكىسىن جويىپ جىبەرىپپىز» دەپ اياقتادى اڭگىمەسىن قارت مايدانگەر.
ول جەڭىس كۇنىن كەنيگسبەرگتە (شىعىس پرۋسسيا) قارسى الىپتى. «تاڭعى ساعات سەگىزدە راديودان «سوعىس ءبىتتى!» دەگەن ءسوزدى ەستىگەندە جىلاماعان ادام بولعان جوق. ءبىر-ءبىرىمىزدى قۇشاقتاپ, قۋانىشتان بيلەپ سەكىرە بەرىپپىز» دەيدى. بىراق ول ءۇشىن سوعىس ءالى اياقتالماعان ەكەن. جاپون سوعىسىنا جىبەرىلىپ, 1947 جىلدىڭ قازان ايىندا ۆلاديۆوستوكتان ءبىر-اق شىعادى. ءۇشىنشى رەت جارالانىپ, ەلگە 1948 جىلى ورالىپتى.
«بەيبىت كۇنگە ەشتەڭە جەتپەيدى. سوعىستا ءجۇرىپ نەبىر ادام ايتۋعا اۋزى بارمايتىن جانتۇرشىگەرلىك سۇمدىقتاردى باستان وتكەردىك. قانشا قيىندىق بولسا دا اسپانىمىز اشىق بولىپ, سابيلەردىڭ الاڭسىز بالالىعى مەن حالقىمىزدىڭ ىنتىماق-بىرلىگىنەن اسقان باقىت جوق» دەيدى توعىز نەمەرە, جيىرما شەبەرە ءسۇيىپ وتىرعان ارداگەر اتا.
