توماعاسىن سىپىرىپ, قىرانىن قولىنان اڭعا سالاتىن قازاق قازىر نەكەن-ساياق ەكەنى راس. دەسە دە دەربەستىگىمىزدىڭ كوك تۋى تۇعىرىندا بەكي تۇسكەلى, ۇلتتىعىمىزدى قايتا جاڭعىرتۋدامىز. قۇسبەگىلەر سيرەك بولسا دا, بار ەكەن. تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنىنە وراي استانانىڭ ىرگەسىندەگى «بالقاراعاي» دەمالىس ورنىندا العاش رەت بۇركىتشىلەردىڭ بايراقتى باسەكەسى ءوتتى. سپورت جانە دەنە شىنىقتىرۋ ىستەرى اگەنتتىگى مەن ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى قاۋىمداستىعى ۇيىمداستىرعان شاراعا «سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورى قولداۋ بىلدىرگەن.
الىس-جاقىننان الپىس قۇسبەگى كەلدى
بۇركىتشىلەر فەستيۆالى 28 قاراشا كۇنى شىمىلدىعىن اشىپ, ءۇش كۇنگە سوزىلدى. قۇس باپتاۋشىلار مەن ۇيىمداستىرۋشىلار الدىمەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىنا جينالدى. باسقوسۋدا بەلگىلى بولعانداي, «سامۇرىق-قازىنادان» ۇلتتىق سپورتتى دامىتۋعا 397 ميلليون تەڭگە قاراجات بولىنگەن. باسەكەدە ەل قۇسبەگىلەرىمەن بىرگە قىتاي, موڭعوليا, قىرعىزستان, وزبەكستان, يسپانيا, اۆستريا, ۆەنگريا, چەحيا, سلوۆاكيا مەملەكەتتەرىنەن الپىس بۇركىتشى كەلگەن.
«ەجەلگى اڭ اۋلاۋ ءداستۇرىن ەل ىشىندە ساقتاۋ ماقساتىمەن سپورت تۇرىنە اينالدىردىق. مۇنى دامىتۋدا العىسىن جاۋدىردى. ال, يسپانيا مەن يتاليا اڭشىلار ۇيىمىنىڭ باس مەنەدجەرى حۋان بەرنابە مۇنداي مەرەكەنى وتكىزۋ ەۋروپالىق ەلدەردەگى قۇسپەن اۋلاۋ ىسىنە اۋەس جاندار ءۇشىن ماڭىزدى ەكەنىن ايتتى.
قۇسبەگىلەردىڭ قولونەرى كورمەگە قويىلدى
فەستيۆالدىڭ ەكىنشى كۇنى «قۇسبەگىلىك ونەردىڭ الەمدىك ينتەگراتسياداعى ءرولى» اتتى عىلىمي ءتاجىريبەلىك كەڭەس ءوتتى. وندا شەت ەل جانە ەل عالىمدارىنىڭ تىڭ باياندامالارى تىڭدالدى. بۇل شارا اياسىندا قازاقستاندىق بۇركىتشىلەردىڭ قولونەر بۇيىمدارى كورمەگە قويىلدى.
باسقوسۋ باسەكەمەن جالعاستى. قۇسبەگىلەر بابى كەلىسكەن قىراندارىن العاشقى سىنعا سالدى. كوكتە ەركىن سامعاتىپ, قولعا شاقىردى, قويان, قارساق, ءشيبورى ءىلدىردى. ازىرگە مۇدىرگەندەرى كەمدە-كەم.
دەلەبەلەرى قوزىپ, قاندارى قىزعان قاتىسۋشىلار الدىندا «نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى باۋىرجان بايبەك ءسوز سويلەدى. ول ءتاۋەلسىزدىك العالى بەرى ۇلتتىق سپورت تۇرلەرىنە باسىمدىق بەرىلگەنىن ايتىپ, قۇسبەگىلەردى مەرەكەمەن قۇتتىقتادى. «پارتيا جۋىردا وتكەن سەزىندە جاڭا ساياسي دوكترينا قابىلدادى. وندا ۇلتتىق قۇندىلىقتارعا, سپورت ءتۇرلەرىن دامىتۋعا, اسىرەسە, ءتول مادەنيەت, رۋحانيات, وتباسى ماسەلەلەرىنە ەرەكشە نازار اۋدارىلعان» دەدى ب.بايبەك.
ون ۇشتەگى بايراق, سەكسەندەگى قادىر ءھام ماقپال
العاشقى باسەكەلەردەن ەلىمىزدىڭ تاجىريبەلى ءبۇركىتشىلەرى كوش باسىنان كورىندى. ماسەلەن, قۇسبەگىلەر اۋلەتىنەن شىققان شالعاس اقىنبەكوۆ «بالقاراعايعا» ءۇش ۇلىن ەرتە كەلىپتى. «قۇسبەگىلىك تەك قاريالار اينالىساتىن كاسىپ ەمەس, جاستاردىڭ دا كوڭىلى اۋاتىن ونەرىنە اينالسا ەكەن» دەدى بۇركىتشى.
شەتىنەن «سەن تۇر, مەن اتايىن» سايىسكەرلەردىڭ اراسىندا ون ۇشكە ەندى تولعان بايراق تاستانبەك تە بار. يىعىنا اقسۇڭقارىن قوندىرعان بالا بۇركىتشىنىڭ ءسوزى ءىرى: «مەن – قىران باپتاعان قازاقتىڭ ۇلىمىن. بابا كاسىبىن بيىكتەتۋ ءۇشىن, وسى سىندا باق سىنايمىن» دەدى. ۇمىتكەرلەردىڭ ەڭ ۇلكەنى – الماتى وبلىسىنان كەلگەن سەكسەن جاستاعى قاريا قادىر نۇرىمۇلى. ماقپال ابدىرازاقوۆا ەسىمدى جانە جالعىز ارۋ بار.
تاريحشى-ەتنوگراف دانيار جەكسەنبىۇلىنىڭ ايتۋىنشا, بۇركىتشىلىك بولاشاقتا ءباسى بيىك سپورتتىق باسەكەنىڭ قاتارىنا ەنۋى مۇمكىن. «ساق, عۇن داۋىرىندە كۇلتەگىن بابامىزدىڭ جاۋىنگەرلىك دۋلىعاسىنا, عۇن اسكەرىنىڭ تۋىنا بۇركىتتىڭ سۋرەتى بەدەرلەنگەن. ەگەمەن ەلىمىزدىڭ تۋىنداعى كەرەگە قاناتىن جايعان بۇركىت بەينەسى دە جايدان-جاي ەمەس» دەيدى ول.
قاسقىردان تايقىپ كەتتى, قايران قىران!..
شىن سايىس ءۇشىنشى كۇنى ءوتتى. جارىسقا تۇسكەن 48 بۇركىتتەن تۇلكى اۋلاعاندا تورتەۋى عانا سۋىرىلىپ شىقتى. ەندى قانسوناردىڭ سوڭعى شارتى – قاسقىر الۋ. الايدا, قىراندار ساي بەتكەيىندەگى تايىنشاداي ارلانعا تاياپ بارىپ تايقىپ كەتكەنى… «اتتەگەن-ايلاعان» جۇرت از ەمەس, كانىگى قۇسبەگىلەردىڭ قىنجىلىس بىلدىرگەنى شامالى. جاستار نۇرعالىم اقساقالدان سەبەبىن سۇراپ, تىقاقتاعان سوڭ, بىلاي جاۋاپ بەردى: «بۇركىتتىڭ قاسقىرعا ءتۇسۋى سيرەك بولادى. ادەتتە, ۇيالاس ەكى بۇركىتتى قاتار ءتۇسىرىپ قاسقىر العان اتالارىمىز. موڭعوليادا قازىر دە سولاي الىپ جۇرگەندەر بار كورىنەدى. ۇيالاس بۇركىتتەر كوبىنە ءبىر-بىرىنەن قىزعانبايدى. ال, مىنا بۇركىتتەر ءوز الدەرىن بىلەدى. جاۋىنىڭ قانشالىقتى كۇشتى ەكەنىن اسىرەسە اڭ-قۇستار ادامنان جاقسى سەزەدى».
تورەشىلەر ءتورت بۇركىت تە قاسقىرعا تۇسپەگەن سوڭ, از ايىرماشىلىقتارمەن جەڭىستى سارالادى. قورىتىندىعا كوز جۇگىرتسەك, باستاپقى ورىنداردى جەرلەستەرىمىز قانجىعالاپتى. ءبىرىنشى جۇلدەنى اقبالاق بۇركىتىمەن اتىراۋ وبلىسىنان كەلگەن ارمان قوشقارباەۆ يەلەنسە, ەكىنشى تۇعىرعا استانالىق كۇنتۋعان توقتىبايدىڭ نارىن اتتى قۇسى قونعان. ءۇشىنشى ورىندى موڭعوليالىق بۇركىتشىلەر رسالى نۇرعايىپ پەن جارىق سايلاۋ ءبولىستى.
ايتپاقشى, بۇركىتشىلەر باسەكەسىن تورتكۇل دۇنيەگە تارايتىن «Discovery» تەلەارناسى ءتۇسىرىپ الدى. سونىمەن قاتار, اۆستريا, جاپونيا, تۇركيا جۋرناليستەرى تاماشالادى.
اسحات رايقۇل
