مەنىڭ ءبىر ادەتىم بار, ارا-تۇرا ەلىمىزدىڭ كارتاسىن كوزىممەن شارلايمىن. ويتكەنى, جەر شارىنىڭ 2 پايىزىن قۇرايتىن, كولەمى جاعىنان الەمدە توعىزىنشى ورىنعا يە, اۋماعى بويىنشا بۇكىل باتىس ەۋروپادان اسىپ تۇسكەن, فرانتسيادان 5 ەسە, يتاليادان 9 ەسە, انگليادان 11 ەسە ۇلكەن ەلدى ارالاۋدىڭ باسقا امالى از. ءتىپتى, جەر ورتاسى جاسقا كەلگەندە ەلىمىزدىڭ ءىرى ورتالىق قالالارىنا بارىپ-كەلۋدىڭ ءساتى تۇسپەپتى.
جالعىز مەن ەمەس, تۋعان جەرىمىزدىڭ تەرىسكەيىندەگىلەر ءوڭتۇستىككە, ونداعىلار باتىسقا, نە ارقاداعى قازاقتاردىڭ جولى شىعىسقا ءجيى تۇسە بەرمەيدى. مۇندايدا قىز ءورىس دەيتىنى راس. قىزدار تۇرمىسقا شىعىپ, ۇلدار كەلىن الىپ كەلىپ جاتسا, قۇدالىقتىڭ ەسەبىنەن بارىس-كەلىس كوبەيەدى. دەسە دە, بارماساڭ, كەلمەسەڭ جات بولاسىڭ دەپ ايتاتىن قازاق ءۇشىن بۇل قيانات ەمەس پە؟! نەگە ءوز جەرىمىز بەن ءوز ەلىمىزدى ەركىن ارالاۋعا مۇمكىندىك از. ەلباسىنىڭ «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلامالىق ماقالاسىندا ايتىلعان كيەلى ورىنداردى جۇيەلى, جوسپارلى تۇردە ارالاۋدى نەگە قولعا المايمىز؟
وسى رەتتە كەلمەسكە كەتسە دە كەڭەستەر زامانىنداعى ۇردىستەر ەسكە تۇسەدى. شەكارانى شاندىپ بايلاپ قويعان سوڭ با, مەكتەپتەن باستاپ وداقتى ارالاۋعا بار جاعداي جاسايتىن. اۋىلدىڭ بالالارى دەمالىس كەزدەرىندە وزدەرى تۇراتىن وبلىس ورتالىقتارىنا ەكسكۋرسيامەن بارۋ مىندەتتى ەدى. سول كەزدەگى «ەل جۇرەگى» ءماسكەۋگە, لەنينگرادقا بارۋ جەڭىل بولاتىن. وسى جەلەۋمەن ۋكراينانىڭ ءىرى قالارىندا كوبىمىز بولدىق. ودان بولەك, ارنايى قۇرام شىعارىپ, تاقىرىپتىق ساياحاتتاردى تۇراقتى وتكىزىپ تۇراتىن. ەگەر ونداي جاعداي وداقتىڭ ەڭ شالعايىندا جاتقان بىزدەرگە دە جەتسە, وندا اسا قاتتى ءمان بەرىلگەن عوي. جەكە باسىم قازىرگى رەسەيدىڭ ءبىراز جەرىندە, وزبەكستاننىڭ كونە, تاريحي ورتالىقتارىن وسى پويىزبەن ءجۇرىپ ءوتىپپىن. ال «لەنيننىڭ ىزىمەن» دەگەن تاقىرىپتىق مارشرۋتتار دا ۇزدىكتەردىڭ ۇزدىگىنە بۇيىراتىن. ودان بولەك الماتى, اشحاباد, دۋشانبە سياقتى باۋىرلاس رەسپۋبليكالار ورتالىقتارىنا جىبەرەتىن. بۇگىندە بۇل مەملەكەتتەر ەگەمەندىگىن الىپ, بولەك دامىپ جاتىر. تۋريستەرگە ولار دا ءزارۋ. وسى ءۇردىستى ءوزىمىزدىڭ ەلىمىزدى تانۋعا باعىتتاپ نەگە جۇزەگە اسىرماسقا؟ تاڭداي بىلسەك, تاقىرىپ از با؟! پويىز جولدىڭ ۇستىمەن ءجۇرىپ ءوتىپ, ەلىمىزدىڭ استانالارىن ارالاپ كەلۋگە بولادى ما؟ وسى جەرلەردە الاش ارىستارىنىڭ ىزدەرى جاتىر, ارعى تاريحتى الساق, ابىلاي حاننان قالعان قاسيەتتى جەرلەردەن جۇرداي ما ەدىك؟ باتىستىڭ سارايشىعى, حان ورداسى, يساتاي-ماحامبەتتىڭ تۇلپارلارىنىڭ ءىزى قالعان توپىراق قاسيەتتى ەمەي نەمەنە؟ مەن سانسىز اۋليەلەرى مەن ءپىر بەكەتتىڭ جەر استى مەشىتتەرىن ايتىپ وتىرعانىم جوق. ول بولەك اڭگىمە, وعان مەكتەپ وقۋشىلارى ەمەس جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرىن تارتسا بولادى. ەگەر بولاشاق يسلام تانۋشىلار يسلامنىڭ تۋىن تىككەن تالاستىڭ بويىنداعى اتلاح شايقاسى وتكەن جەرلەردى, يسلام اشا كەلگەن بابتاردىڭ جاتقان جەرىن, تۇركىستانداعى قوجاحمەت, ونىڭ ۇستازى ارىستانباب, ءياسساۋيدىڭ ءىزباسارى – ورىن قويلاقىنىڭ جاتقان جەرىن بىلمەسە, وندا ءداستۇرلى ءدىنىمىز بەن سەنىمىمىزدى قالاي بويىنا سىڭىرەدى؟ كونە تاراز, سايرام, تۇركىستان, وتىراردى قالاي اينالىپ وتەسىڭ؟
جاراتقاننىڭ قوس قولداپ بەرە سالعان ءبىر قازىناسى – اسەم تابيعاتىمىز. اسقاق التاي تاۋلارىنا كوبىمىزدىڭ تابانىمىز تيمەدى, الاتاۋدىڭ اينالاسىنداعى كورىكتى جەرلەرى مەن نۋلى ورماندارى مەن سۋلى كولدەرى, شارىن, مىڭجىلقى, شالكودە جايلاۋلارى دا تاريحىمىزدان دا, ادەبيەتىمىزدەن دە ورىن العان قاستەرلى جەر ەدى. ونى كىم تۇگەندەپ جاتىر؟ ارقانىڭ جەرىندە ەلىمىزدىڭ قالىڭ تاريحى جازۋلى. بايان تاۋلارىن بەتكە الىپ تۇسسەڭىز, جولاي قانىشتىڭ, ءماشھۇر ءجۇسىپتىڭ, الكەيدىڭ, مىرزا مۇسانىڭ, شاكەن ايمانوۆتىڭ جانە تاعى باسقا دا الاشتىڭ ارداقتى ۇلدارىنىڭ كىندىك قانى تامعان جەرلەردىڭ ۇستىمەن وتەمىز. بوتاقاراداعى بۇقار جىراۋ كيەلى تۇلعامىز ەمەس پە؟ شەت جاعالاپ بارساق, شەرتپە كۇيدىڭ كيەسىن تۇسىنەر ەدىك. وسىندا جاتقان شورتانباي جىراۋدىڭ وتكەن جەرلەرى رۋحىمىزدى تازارتا تۇسەر ەدى. اباي, شاكارىم مۇراسى سەمەي جەرىندە سەزىنگەننىڭ ءوزى عانيبەت ەمەس پە؟ وسىلايشا ورايلاستىرىپ, ساياحاتشىنىڭ تالعامى مەن ورەسىنە لايىقتاپ سايلاپ تۋريستىك مارشرۋتتى دا توپتاستىرۋعا بولادى. بۇل – ارينە, مەملەكەتتىك باعدارلامالار ارقىلى قولعا الاتىن جوبا. مۇمكىن قىرۋار قاراجات تا قاجەت شىعار, قولايلى كولىكتى سايلاپ, مامانداردى دا دايىنداۋ كەرەك بولار. بىراق بۇل ىستەردىڭ ارتىندا ءاربىر قازاق بالاسىن تۋعان جەرىنە, تۋعان ەلىنە دەگەن پاتريوتتىق سەزىمىن وياتاتىن, بابالارىنان قالعان ۇلان عايىر جەردىڭ يەسى ەكەنىن سەزىندىرەتىن ۇلكەن كۇشى بارىن ەستەن شىعارماعان ءجون. ونىڭ ۇستىنە ىشكى تۋريزمگە دە جان بىتەر ەدى.
