استانا تورىندە ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جۇلدەسى ءۇشىن قازاق كۇرەسىنەن وتكەن «قازاقستان بارىسى – 2017» رەسپۋبليكالىق ءتۋرنيرىنىڭ جەڭىمپازدارى انىقتالدى. بيىل جەتىنشى رەت ۇيىمداستىرىلعان كۇرەس دوداسىنا ەلىمىزدىڭ بارلىق وبلىستارىنان, استانا جانە الماتى قالالارىنان, سونداي-اق, قازاقستان اسكەرىنەن ىرىكتەلگەن 34 بالۋان باق سىنادى.
كۇرەس دەسە, ىشكەن اسىن جەرگە قويعان قارعا تامىرلى قازاقتىڭ ءتول ونەرى, ۇلتتىق سپورتىنا بالانعان قازاق كۇرەسىنىڭ جانكۇيەرى قاشاندا كول-كوسىر بولعان. «بارىس ارەنا» مۇز سارايىندا وتكەن بيىلعى «قازاقستان بارىسى» تۋرنيرىندە دە وسىنداي جاعدايعا كەنەلدىك. كەڭ سارايدىڭ ىشىندە ينە شانشار جەر قالمادى.
ءدۇبىرلى جارىستىڭ سالتاناتتى اشىلۋ راسىمىندە ەلوردا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ جىل سايىن استانا كۇنى قارساڭىندا, بيىل تورتكۇل دۇنيە كوز تىككەن ەكسپو اياسىندا ءوتىپ جاتقان ءداستۇرلى جارىستى تاماشالاۋعا جينالعان جانكۇيەر قاۋىمعا ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ, بوز كىلەمدە باعىن سىنايتىن بالۋاندارعا ساتتىلىك تىلەدى. «قازاقستان بارىسى» قازاق كۇرەسىن دامىتۋ قورى قامقورلىق كەڭەسىنىڭ توراعاسى ارمان شوراەۆ قۇتتىقتاۋ ءسوز سويلەپ, اكادەميك تورەگەلدى شارمانوۆ بالۋان جىگىتتەرگە اق باتاسىن بەردى. ەلىمىزدىڭ ءانۇرانى شىرقالعاننان كەيىن بەلدەسۋلەر باستالىپ كەتتى. بالۋاندار ەكى توپقا ءبولىنىپ كۇرەستى. ءبىر ايتارلىعى, كەستەگە كوز سالساق, بىرنەشە مىقتى بالۋاندارىمىز ءبىر توپقا ءتۇسىپ قالعان ەكەن.
ماسەلەن, تۇڭعىش «قازاقستان بارىسى» ۇلان رىسقۇل, ايبەك نۇعىماروۆ سەكىلدى «بارىستار» مەن وسىعان دەيىنگى جارىستاردا جۇلدەگەرلەر قاتارىنان كورىنىپ كەلگەن ەرجان شىنكەەۆ, رۋسلان ابدىرازاقوۆ سىندى بالۋاندار ءبىر توپقا ءتۇسىپ, ارالارىنان كىم مىقتى بولسا, سول عانا «التىن بەلبەۋ» ءۇشىن كۇرەسۋگە مۇمكىندىك الدى. ال 2014 جىلعى «قازاقستان بارىسى» مۇحيت تۇرسىنوۆ ءبىرىنشى توپتان ءبىرىنشى بولىپ شىعادى دەگەن كورىپكەل كورەرمەندەردىڭ جورامالى جۇزەگە اسپاي قالدى. سونداي-اق, «كۇمىس بەلبەۋلى» قاراعاندىلىق اسىل بارمەنوۆ تە ۇزاققا بارا المادى. بۇل ەكەۋىن دە بيىل «اسكەر بارىسى» اتانعان ەلامان ەرعاليەۆ تىزەرلەتتى. وسىلايشا, ءار بەلدەسۋ وتكەن سايىن كىل مىقتىلار ىرىكتەلە بەردى.
شيرەك فينالعا شىققاندار اراسىندا استانالىق ايبات سەيتەن دە بار ەدى. ول العاشقى ەكى بەلدەسۋىن ءساتتى-اق وتكىزىپ ەدى. الايدا ەلوردا نامىسىن قورعاعان بالۋاننىڭ باعى جارتى جولدان تايدى.
ال ەندى «جۇزدەن جۇيرىك, مىڭنان تۇلپار» شىعۋعا تاستۇيىن دايىندالىپ كەلگەن بالۋانداردىڭ ىشىندە ايبەك نۇعىماروۆ پەن ەرجان شىنكەەۆ اراسىندا وتكەن بەلدەسۋ جانكۇيەر قاۋىمنىڭ دەلەبەسىن قوزدىردى. ولاي دەيتىنىمىز, وسى ەكەۋى 2013 جىلى «التىن بەلبەۋ» ءۇشىن كۇرەسكەن ەدى. ول جولى ايبەك «قازاقستان بارىسى» اتاعىن جەڭىپ العان بولاتىن. ال بيىلعى كۇرەستە تاعى دا سول جاعداي قايتالانىپ, شىعىسقازاقستاندىق بالۋان جارتىلاي فينالعا ءوتتى. جەرەبەنىڭ تۇسكەنىن كورمەيسىز بە, اعالى-ءىنىلى ۇلان رىسقۇل مەن رۋسلان ابدىرازاقوۆ شيرەك فينالدا ءتوس ءتۇيىستىردى. ەكەۋى بەلدەسە كەتكەندە جانىمدا وتىرعان جىگىت اعاسى «قۇداي-اي, مىنا ەكەۋىنىڭ انالارى قالاي قاراپ وتىر ەكەن…» دەپ شىر-پىر بولدى. ارينە, اعايىندى بالۋاندار الىسىپ-جۇلىسپادى. اعاسى ءىنىسىن اقىرىن عانا شالىپ جىقتى. ءسويتىپ جارتىلاي فينالدا ايبەك پەن ۇلان كەزدەستى. قوس «بارىستىڭ» جەكپە-جەگى باستالعاندا كەڭ سارايدىڭ ءۇشى گۋىلدەپ كەتتى. «ايبەك», «ۇلان» دەگەن ايقايدان قۇلاق تۇندى. شىنىمەن دە كەرەمەت كۇرەس بولدى. دەگەنمەن, ۇپاي سانىمەن ۇلان جەڭىسكە جەتىپ, اقتىق ايقاسقا شىقتى.
ال ەكىنشى توپتان الدىنا كەلگەننىڭ ءبارىن ايقىن باسىمدىلىقپەن جەڭە بىلگەن «اسكەر بارىسى» ەلامان ەرعاليەۆ جارتىلاي فينالدا وسى جارىستاعى ەڭ جاس بالۋانداردىڭ ءبىرى اتىراۋلىق ارمان قاليەۆپەن كەزدەستى. ەكى تاستۇلەكتىڭ تارتىستى بەلدەسۋىندە تاعى دا ەلاماننىڭ شوقتىعى بيىك بولدى.
قالىڭ جانكۇيەردىڭ كۇتكەن ءساتى جۇلدەلەر ءۇشىن كۇرەس تە باستالىپ كەتتى. بوز كىلەمگە شىعاتىن ءتورت مىقتى انىق. ال ەندى كىمگە قانداي جۇلدە بۇيىرادى, جانكۇيەر ءۇشىن باستى قىزىق وسى بولدى. ءسويتىپ, «قولا بەلبەۋ» ءۇشىن باسەكەدە تاۋ تۇلعالى ايبەك نۇعىماروۆ باسىم بولدى. ول ارمانى اسقاق ارماننان ايلاسىن اسىرا ءبىلدى. «قولا بەلبەۋگە» قوسا 1 ميلليون 800 مىڭ تەڭگە بەرىلدى. ايبەكتىڭ باپكەرى دە قۇر الاقان قالعان جوق. قانجىعاسىنا 900 مىڭ تەڭگە بايلاپ قايتتى.
ال ەڭ باستى كۇرەس – «قازاقستان بارىسى-2017» اتاعى ءۇشىن وتكەن بەلدەسۋگە جۇرت اسا قوشەمەت ءبىلدىردى. ۇلان مەن ەلامان اراسىنداعى بەلدەسۋ شىنىمەن دە وتە تارتىستى ءوتتى. كۇش-قۋاتى تاسىعان قوس بالۋان ابىرويلى اتاق ءۇشىن ايانبادى. جاستىق پەن تاجىريبە سىنعا ءتۇستى. ەر تۇلعالى ەلامان ەپتى ەكەنىن بىردەن اڭعارتتى. ءبىر قولايلى ءساتتى ۇتىمدى پايدالانىپ, ءاپ-ساتتە ءادىس جاساپ جارتىلاي جەڭىس ۇپايىنا يە بولدى. سول-اق ەكەن كەڭ ساراي ءىشى تاعى دا ايقاي-شۋدان گۋىلدەپ كەتتى. جانكۇيەر بىتكەن ءوز بالۋاندارىن جاقتاپ جاتىر. كەزەكتى ءبىر ادىستەن سوڭ ۇلاننىڭ باس بارماعى قايىرىلىپ, ەپتەپ جاراقات الىپ قالدى. دەگەنمەن, مىقتى بالۋان ەمەس پە, كۇرەستى جالعاستىرا بەردى. الايدا بۇكىل قازاقستان اسكەرىنىڭ اتىنان سىنعا تۇسكەن ەلامان ەرعاليەۆ تازا جەڭىسكە جەتتى. وسىلايشا «قازاقستان بارىسى» اتانعان باتىر بالۋانداردىڭ قاتارى تاعى ءبىر تالانتتى جاسپەن تولىقتى. «التىن بەلبەۋگە» يە بولعان قىزىلوردالىق ەلامان ەرعاليەۆكە 25 ميلليون تەڭگە سىياقى بەرىلدى. ال «كۇمىس بەلبەۋ» يەگەرى ۇلان رىسقۇلعا 5 ميلليون 500 مىڭ تەڭگەنىڭ سەرتيفيكاتى تاپسىرىلدى.
جالپى, بيىلعى «قازاقستان بارىسى» ءتۋرنيرى وتە جوعارى دەڭگەيدە وتكەنىن اتاپ وتكىمىز كەلەدى. جارىستىڭ «بارىس ارەنا» مۇز سارايىندا ۇيىمداستىرىلعانى شىنىمەن دە دۇرىس شەشىم بولعانىنا كوزىمىز جەتتى. ويتكەنى بۇل كەشەندەگى جانكۇيەرلەر ورىندارى ويىن ارەناسىنا جاقىن ورنالاسقاندىقتان, قانداي جارىستى بولسا دا تاماشالاۋعا قولايلى ەكەن. بۇل جونىندە كوپشىلىك جانكۇيەرلەر دە جاقسى پىكىرلەرىن ءبىلدىرىپ جاتتى.
سونىمەن, جەتىنشى «قازاقستان بارىسى» انىقتالدى. ءداستۇرى قالىپتاسقان جارىس حالىقتىڭ سۇيسىنە تاماشالايتىن, جىل سايىن اسىعا كۇتەتىن ايتۋلى شاراسىنا اينالىپ وتىر. دەمەك, قازاق كۇرەسىنىڭ ابىرويى اسقاقتاپ, مارتەبەسى بيىكتەپ كەلەدى. لايىم, سولاي بولعاي!
عالىم قوجابەكوۆ
