استانا حالقىنىڭ سانى جىل ساناپ ءوسىپ كەلەدى. سوڭعى 10 جىلدا ەلوردا تۇرعىندارىنىڭ سانى 400 مىڭ ادامعا ۇلعايعان. مۇنداي ءوسىم باس قالا تۇرعىندارىنىڭ بارلىق ماڭىزدى سالالارداعى ماسەلەلەرىن رەت-رەتىمەن, ۇزاققا سوزباي شەشۋدى تالاپ ەتەدى. سول ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – قالا ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ بولىپ تابىلادى. بۇل تۋرالى قالا اكىمى اسەت يسەكەشەۆتىڭ تۇرعىندارعا ەسەپ بەرۋى كەزىندە جان-جاقتى ايتىلدى.
«iKomek» كومەككە كەلەدى
ءار قالانىڭ تۇرعىنى اۋاسى تازا, ينفراقۇرىلىمى دامىعان جايلى مەكەندە ءومىر ءسۇرۋدى ارماندايدى. مۇنداي ورتا قالىپتاسۋى ءۇشىن اۋەلى ينجەنەرلىك جانە كوممۋنالدىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ باستى ءرول اتقاراتىنى ءسوزسىز. استانانى مىسالعا الايىق. بۇگىنگى تاڭدا قالا باسشىلىعى بۇل ماڭىزدى ماسەلەنى ەكى باعىتقا ءبولىپ, وڭ شەشۋدىڭ جولدارىن قاراستىرۋدا. «بۇل ماسەلەلەردى شەشۋدى ءبىز جەدەل جانە جۇيەلى دەگەن ەكى باعىتقا بولدىك. جەدەل تۇردە شەشەتىن ماسەلەلەرگە كەلگەندە «iKomek» قالالىق مونيتورينگ جانە جەدەل ارەكەت ەتۋ ورتالىعى ماڭىزدى ءرول اتقارادى» دەپ ءتۇسىندىردى اسەت يسەكەشەۆ حالىققا ەسەپ بەرۋى كەزىندە.
قالا باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا, «iKomek» دەگەنىمىز – بۇل حالىقپەن كەرى بايلانىس جاساۋدىڭ جانە تۇرعىنداردىڭ قاجەتتىلىگىنە قۇزىرلى قىزمەتتەر جەدەل ءۇن قاتاتىن ورتاق جۇيەسى.
بۇل جۇيە 109 ستاتسيونارلىق تەلەفونى, Facebook-تەگى توپتار مەن Telegram-داعى چات-بوتتاردى; الەۋمەتتىك جەلىلەرگە, ەلەكتروندىق پوشتاعا, Smart Astana موبيلدىك قوسىمشاسىنا مونيتورينگ جۇرگىزۋ سياقتى كوممۋنيكاتسيالاردىڭ بارلىق تۇرلەرىن قامتيدى.
قاراپايىم تىلمەن ايتساق, «i-Komek» – بۇل باستى ارتىقشىلىعى قالا تۇرعىندارىنىڭ ماسەلەلەرىنىڭ 90 پايىزىن قاشىقتىقتان شەشۋگە مۇمكىندىگى بار, امبەباپ كومەكشى. وسى ماقساتتا 164 شتاتتان تىس جاعدايلارعا ارنالعان ارنايى جەدەل رەگلامەنت دايىندالىپ, بەكىتىلگەن. اتاپ ايتارلىعى, قازىردىڭ وزىندە كۇن سايىن قالا قىزمەتتەرىنە جۇگىنەتىن ازاماتتاردىڭ سانى 5-6 مىڭنان 600-1000 ادامعا دەيىن قىسقارعان.
جىلۋ. جول. تۇرمىس.
قالا باسشىلىعى تاس جولدار مەن جىلۋ جەلىلەرىن سالۋ سياقتى تۇرمىستىق جۇيەلى, اۋقىمدى ماسەلەلەردى تەرەڭ زەرتتەپ, سونىڭ نەگىزىندە قالالىق باعدارلامالاردى وزگەرتۋ جولىمەن شەشىپ كەلەدى. وسى جۇمىستاردى تالداۋ ناتيجەسىندە بىرنەشە باسىمدىق بەرەتىن باعىتتار انىقتالىپ وتىر. اتاپ ايتساق, قالا ورتالىعىنداعى قوعامدىق كولىك پەن جول جەلىلەرىن دامىتۋ, ەكولوگيا, قاۋىپسىزدىك, ءبىلىم بەرۋ, دەنساۋلىق ساقتاۋ.
استانالىقتارعا ەسەپ بەرۋ كەزدەسۋىندە اسەت يسەكەشەۆ وسىعان قاتىستى بىرنەشە مىسالدار كەلتىردى. جۇيەلى شەشىمىن تاپقان ماسەلەنىڭ ءبىرى – الماتى اۋدانىنداعى №736 مەكتەپكە ءشامشى قالداياقوۆ كوشەسى جاعىنان ءبىر باعىتتىق جول سالىنىپ, №4 اۆتوبۋس باعىتىنىڭ ىسكە قوسىلۋى. بۇل كوپتەن بەرى تۇرعىندار تاراپىنان ايتىلىپ كەلە جاتقان شەتىن ماسەلە بولاتىن. الماتى اۋدانىنداعى ورامارالىق جولدارعا اسفالت توسەلدى. تاس جولدار 60 ءۇيدى قامتيدى, سونداي-اق, 291 جاڭا ورىن قايتا جوندەلدى. ءوندىرىس جانە تەمىرجول تۇرعىن ءۇي اۋداندارىندا ءبىر اۋىسىمدا 35 ادامدى قابىلدايتىن ەكى وتباسىلىق-دارىگەرلىك امبۋلاتوريا جوندەۋدەن ءوتىپ, ءىشى كەڭەيتىلدى.
ادامداردىڭ الاڭسىز, باقۋاتتى ءومىر ءسۇرۋىنىڭ ماڭىزدى فاكتورىنىڭ ءبىرى – نەگىزگى كوممۋنالدىق قىزمەتتەرمەن (جىلۋ, جارىق, سۋ) ۇزدىكسىز قامتاماسىز ەتۋ. ويتكەنى استانا الەمدەگى ەڭ سۋىق ەلوردالار ۇشتىگىنە كىرەدى.
اۋا رايى قالادا قىستىگۇنى سۋىق بولعاندىقتان, جىلۋ جەلىلەرىن سالۋ كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلەنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. مىسالى, وتكەن جىلى سارىارقا اۋدانىندا 10 ءۇي ورتالىقتاندىرىلعان جىلۋ ءجۇيەسىنە قوسىلدى. بۇعان دەيىن اۆتونومدىق قازاندىقپەن جىلۋ بەرىلىپ كەلگەن ۇيلەرگە ەندى «استانا-ەنەرگيا» اق-ى قىزمەت كورسەتەدى. وسى جۇمىستىڭ ءناتيجەسىندە جىلۋعا جۇمسالاتىن شىعىندار جالپىقالالىق تاريف 2660 تەڭگە/گكال-گە دەيىن ازايدى. اعىمداعى جىلۋ بەرۋ ماۋسىمىندا ەسىل اۋدانىنداعى 18 ءۇي (1672 پاتەر, 5 مىڭعا جۋىق تۇرعىندار) ورتالىقتاندىرىلعان جىلۋ جۇيەسىنە قوسىلدى. سولاردىڭ ىشىندە ورتالىقتاندىرىلعان جىلۋ جۇيەسىنە جالعانۋى بىرنەشە جىلدارعا سوزىلعان «ساراندا» تۇرعىن ءۇي كەشەنى دە بار. قالا باسشىلىعى ساراندالىقتار زارىعىپ كۇتكەن ماسەلەنى جۇيەلى تۇردە شەشتى. ەسىل اۋدانىنداعى كوپتەن بەرى زەرتتەلگەن ماسەلەنىڭ ءبىرى – «جاعالاۋ» ىقشام اۋدانى تۇرعىندارىنىڭ جول قاتىناسىنا قاتىستى ءوتىنىشى بولاتىن. قالا شەتىندەگى ىقشام اۋداننىڭ تۇرعىندارى ەندى جول ازابىن تارتپايدى. سەبەبى ولاردىڭ ءوتىنىشى ورىندالىپ, «جاعالاۋ» ىقشام اۋدانىندا ەكى ايالداما پاۆيلونى سالىندى جانە №7 اۆتوبۋس باعدارى ىسكە قوسىلدى.
وڭتايلى ورتالىق
نۇرسۇلتان نازارباەۆ اۋەجايى اۋماعىنداعى «پريگورودنىي» تۇرعىن ءۇي الابى قالادان جىراقتا ورنالاسقان. بۇل جەردە مادەني-ساۋىقتىرۋ ءىس-شارالارى وتەتىن عيماراتتىڭ جوقتىعى تۇرعىنداردىڭ جانىنان باتىپ جۇرگەن ەدى. بيىل قالا بيلىگى وسى جەردە مادەني-ساۋىقتىرۋ ورتالىعىن اشۋدى جوسپارلاپ وتىر. بۇل جوبا «قازاەروناۆيگاتسيا» رمك-نىڭ دەمەۋشىلىك قاراجاتى ەسەبىنەن جۇزەگە اسىرىلادى. اتالعان ورتالىقتا پوشتا بولىمشەسى, پوليتسيا بەكەتى, ۇلكەندەر دەمالاتىن بولمە, بالالاردىڭ اۋلا كلۋبى, جاستارعا ارنالعان ساۋىقتىرۋ كەشەنى اشىلادى. مۇنداي قادام بيلىك پەن حالىقتىڭ اراسىنداعى ءوزارا ديالوگ پەن كونسترۋكتيۆتى ىنتىماقتاستىقتى ورناتۋعا سەپتىگىن تيگىزەرى ءسوزسىز. بۇل ءىس-شارالاردان بولەك قالا ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ باعىتىندا قىرۋار جۇمىستار جاسالۋدا جانە ول الداعى ۋاقىتتا جالعاسا بەرەدى.
تولەن تىلەۋباي
