قازىرگى كەزدە قوعامدا وتباسى, ايەلدەر جانە بالالار مەن جاستارعا قاتىستى كوپتەگەن پروبلەمالار ورىن الۋدا. اتاپ ايتساق, بىرىنشىدەن, ەلدە ءورشىپ تۇرعان ماسەلەنىڭ ءبىرى – اجىراسۋ. ستاتيستيكالىق دەرەكتەرگە زەرتتەۋلەر جۇرگىزەتىن حالىقارالىق World Population Review سايتىنىڭ مالىمەتىنە سايكەس, قازاقستان – اجىراسۋ كورسەتكىشى بويىنشا الەمدىك رەيتينگتە ەكىنشى ورىندا.
ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ اقپاراتىنا سۇيەنسەك, 2022 جىلى 140 256 نەكە قيىلسا, 48 239 اجىراسۋ تىركەلگەن.
ەكىنشىدەن, وتباسىلارداعى تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق جاعدايلارى وتە ءجيى كەزدەسەدى. قۇقىقتىق ستاتيستيكا بويىنشا 2022 جىلى وتباسى-تۇرمىستىق قاتىناستار اياسىنداعى قۇقىققا قارسى ارەكەتتەر بويىنشا 25 172 ادام, دەنساۋلىققا قاساقانا جەڭىل زيان كەلتىرۋ بويىنشا 17 403 ادام, ۇرىپ-سوعۋ بويىنشا 9658 ادام اكىمشىلىك قۇقىقبۇزۋشىلىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلسا, 938 قىلمىستىق قۇقىقبۇزۋشىلىق دەرەكتەرى تىركەلگەن. بۇل – كوڭىل الاڭداتارلىق جايت. تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ قۇرباندارى, نەگىزىنەن, ايەلدەر مەن بالالار. سوڭعى كەزدە وتباسىندا اتا-انالارىنىڭ ءوز بالالارىن ۇرىپ-سوعۋ, ءولتىرۋ, زورلاۋ, سەكسۋالدىق سيپاتتاعى زورلىق كورسەتۋ جاعدايلارى جيىلەپ بارادى.
ۇشىنشىدەن, قوعامنىڭ الەۋمەتتىك-پسيحولوگيالىق پروبلەماسىنا اينالعان ازاماتتار اراسىنداعى سۋيتسيد ماسەلەسى بار. باس پروكۋراتۋرانىڭ قۇقىقتىق ستاتيستيكا جانە ارنايى ەسەپكە الۋ كوميتەتىنىڭ مالىمەتى بويىنشا قازاقستاندا 2022 جىلى 3700 سۋيتسيد دەرەكتەرى تىركەلگەن بولسا, وسى جىلدىڭ قاڭتار-اقپان ايلارىندا 526 ادام وزىنە-ءوزى قول جۇمساعان فاكتىسى تىركەلدى. سۋيتسيد جاساپ قايتىس بولعاندار ىشىندە 18 بەن 29 جاس ارالىعىنداعى جاستاردىڭ ۇلەسى 17,3%-دى قۇرادى.
ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى 2022 جىلى ازىرلەگەن تسيفرلىق كارتاسىنىڭ مالىمەتى بويىنشا ەلدە 5,9 ملن وتباسى تىركەلگەن, ونىڭ ىشىندە 1,2 ملن وتباسى داعدارىس جاعدايىندا جانە تۇرمىسى قولايسىز, قيىن جاعدايداعى وتباسى سانى – 6983, ونداعى بالا سانى 12 مىڭعا جۋىق. 2022 جىلى 140 256 نەكە قيىلسا, 48 239 اجىراسۋ تىركەلگەن
وتباسى ينستيتۋتتارىن نىعايتۋ, جاستار مەن بالالارعا قاتىستى ۇكىمەت دەڭگەيىندە قابىلدانىپ جاتقان مەملەكەتتىك باعدارلامالارعا قاراماستان ارتى قايعىلى جاعدايلارعا ۇلاساتىن جاعىمسىز ستاتيستيكا ازايار ەمەس. سونىمەن بىرگە, وتباسىمەن جۇمىس نەگىزىنەن ومىرلىك قيىن جاعدايدىڭ تۋىنداۋ فاكتىسى بويىنشا جۇرگىزىلەدى, ال مەملەكەت تاراپىنان كورسەتىلەتىن كومەك وتباسىن ساقتاۋعا جانە نىعايتۋعا باعىتتالۋى كەرەك.
قازىرگى ۋاقىتتا ەلىمىزدە وتباسى, بالالار مەن جاستار ساياساتىمەن ءوز قۇزىرەتى شەگىندە بىرنەشە مەملەكەتتىك ورگاندار اينالىسادى. ايتالىق, وتباسى مەن جاستار ماسەلەلەرىمەن اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ جاستار جانە وتباسى ىستەرى كوميتەتى, بالالاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وقۋ-اعارتۋ مينيسترلىگىنىڭ بالالاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ كوميتەتى, سونداي-اق كەيبىر ماسەلەلەرمەن ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ, دەنساۋلىق ساقتاۋ, ىشكى ىستەر, ادىلەت مينيسترلىكتەرى اينالىسادى. بۇل رەتتە اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىندە قازاقستان بويىنشا وتباسى ماسەلەلەرىنە قاتىستى قۇرامىندا 4 شتات بىرلىگى بار تەك 1 باسقارما جۇمىس جۇرگىزەتىنىن اتاپ وتكەن ءجون. كورىپ وتىرعانىڭىزداي, اتالعان ماسەلەلەرمەن اينالىساتىن جانە وسى سالادا ساياسات جۇرگىزەتىن بىرىڭعاي ورگان جوق.
حالىقارالىق تاجىريبە كورسەتكەندەي, كوپتەگەن ەلدەردە وتباسى ماسەلەسىمەن جەكەلەگەن مەملەكەتتىك ورگاندار اينالىسادى. مىسالى, وزبەكستان رەسپۋبليكاسىندا ماحاليانى جانە وتباسى قورعاۋ مينيسترلىگى, تۇركيادا وتباسى ىستەرى جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى, اقش-تا وتباسى جانە بالالار ىستەرى جونىندەگى اگەنتتىگى, مالايزيادا ايەلدەر, وتباسى ىستەرى جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى بار. جوعارىدا ايتىلعانداردىڭ نەگىزىندە, وسى سالا بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن مينيسترلىكتەردىڭ فۋنكتسيالارىن بىرىكتىرىپ, جاڭا ينستيتۋتسيونالدىق نەگىز – وتباسى, ايەلدەر, بالالار مەن جاستار ىستەرى جونىندەگى اگەنتتىك قۇرۋدى ۇسىنامىز.
نۇرگۇل تاۋ,
ءماجىلىس دەپۋتاتى
