ۇستىڭگى قاباتتا تۇراتىن كورشى اپايدىڭ بالاسى اۋتيزممەن اۋىرادى. ءجۇرىس-تۇرىسى ەرەكشە بالاقايدى بىرنەشە رەت ەسىك الدىندا كورگەنمىن. وتكەن كۇنى اناسىمەن اۋلادا اڭگىمەلەسىپ قالدىم. «وسكەن سايىن ۇلىممەن بىرگە سىرتقا شىعۋ قيىنداپ بارادى. جاي عانا كيىم الۋدىڭ ءوزى – ۇلكەن پروبلەما. ساۋدا ورتالىقتارىنداعى جارىق شامدار, مۋزىكا, ەرسىلى-قارسىلى جۇرگەن ءنوپىر – ءبارى بۇنىڭ باسىن اۋىرتادى» دەپ مۇڭىن شاقتى كەلىنشەك.
ونىسى راس. استانا عانا ەمەس, جالپى ەلىمىزدىڭ بىردە-ءبىر ءىرى دۇكەندەرى مەن ساۋدا ورتالىقتارىندا اۋتيست بالالاردىڭ قامى ەسكەرىلمەگەن. ايتپەسە «ەرەكشە» بالدىرعاندار دا باسقا قۇرداستارى سەكىلدى وتباسىمەن بىرگە دۇكەن ارالاپ, شوپينگ جاساعىسى كەلمەيدى دەيسىز بە؟! رەسمي دەرەكتەر بويىنشا قازاقستاندا 3 مىڭنان اسا اۋتيست بالا بار. قانداي دا ءبىر سەبەپپەن بۇل ەسەپكە كىرمەي قالعاندارى قانشاما. سول جەتكىنشەكتەردىڭ قوعاممەن ارالاسۋىنا ءسال جاعداي جاساپ, جاڭاعىداي ورىنداردا «اۋتيزم ساعاتى» سياقتى شارالاردى ۇيىمداستىرسا جاقسى بولار ەدى. «اۋتيزم ساعاتى» دەگەندى قايدان الىپ وتىر دەيسىز بە؟ ايتايىن.
بىلتىر ۇلىبريتانيانىڭ ۇلتتىق اۋتيزم قوعامى ەلدەگى دۇكەندەر مەن ساۋدا ورتالىقتارىنا حات جولداپ, «اۋتيزم ساعاتىن» وتكىزۋگە ۇسىنىس تاستاعان ەدى. ويتكەنى اتالمىش ۇيىم سودان ءسال ۋاقىت بۇرىن اۋتيست بالالار مەن ەرەسەكتەر اراسىندا ساۋالناما جۇرگىزىپ, ناتيجەسىندە ولاردىڭ 79 پايىزى وزدەرىن قوعامنان وقشاۋ سەزىنەتىنى, ال 64 پايىزى شوپينگتەن مۇلدە باس تارتقانى تۋرالى مالىمەت العان. بۇدان سوڭ ۇيىم مۇشەلەرى اۋتيست كىسىلەردەن شوپينگ ءۇشىن قانداي قولايلى جاعدايلار قاجەت ەكەنىن سۇراپ, ەڭ ءجيى قايتالاناتىن سۇرانىستاردى توپتاستىرعان. ءسويتىپ «اۋتيزم ساعاتىن» ۇيىمداستىرۋعا كەرەكتى 4 كريتەريدى بەكىتكەن. ءبىرىنشى تالاپ – عيمارات ىشىندە شىعاتىن دىبىستاردى بارىنشا ازايتىپ, مۋزىكانى ءسوندىرۋ. نەگىزىنەن, اۋتيزم سيندرومى بار كىسىلەردىڭ ءىرى ساۋدا ورتالىقتارىنا بارۋىنا كەدەرگى تيگىزەتىن ەڭ ماڭىزدى نارسە شۋدىڭ شەكتەن تىس كوپ بولۋى ەكەن. وسى كريتەريدىڭ اياسىندا دۇكەن قىزمەتكەرلەرىنىڭ اراسىندا ميكروفون ارقىلى بولاتىن ديالوگتار دا قىسقارتىلادى. ەكىنشىسى – جارىقتى, اسىرەسە, كوز قارىقتىراتىن فلۋورەستسەنتتى شامداردى مەيلىنشە باسەڭدەتۋ. ءۇشىنشى تالاپ بويىنشا ءاربىر تۇتىنۋشىنىڭ شوپينگ جاساۋ تاجىريبەسىن بارىنشا ىڭعايلى ەتۋ ءۇشىن ساۋدا ورنىنىڭ اكىمشىلىگى ءوز قىزمەتكەرلەرىنە اۋتيزم تۋرالى اقپارات بەرۋى ءتيىس. سونىڭ ارقاسىندا ولار اۋتيست ادامدارمەن قارىم-قاتىناس جاساۋ ادەبىن ۇيرەنەدى. تورتىنشىدەن, دۇكەن قىزمەتكەرلەرى كەلۋشى قوناقتارعا «اۋتيزم ساعاتى» تۋرالى جان-جاقتى ماعلۇمات بەرەدى. سول ارقىلى ادامدار «ەرەكشە» كىسىلەردىڭ جانىندا وزدەرىن قالاي ۇستاۋ كەرەكتىگى جايلى حاباردار بولا الادى.
ۇيىمنىڭ بۇل ۇسىنىسىن بىلتىر بريتانيالىق 5 مىڭداي دۇكەن قولداسا, بيىل ولاردىڭ سانى 10 مىڭنان استى. بۇگىندە Morrisons, Tesco, Debenhams, The Entertainer, Clarks, Asda, Coles, Sainsbury, Boots سەكىلدى تانىمال ساۋدا ورىندارى بۇكىل بىرىككەن كورولدىكتەگى فيليالدارىن جۇمىلدىرىپ, بەلگىلى ءبىر ۋاقىت سايىن «اۋتيزم ساعاتىن» وتكىزەدى. بۇلاردان بولەك, الداعى ۋاقىتتا Tate Liverpool سياقتى مۋزەيلەر دە اتالمىش شارانى ۇيىمداستىرۋعا قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر. ايتپاقشى, حالىق «اۋتيزم ساعاتىنىڭ» قاي جەردە جانە قاي كەزدە وتەتىنى تۋرالى اقپاراتتى ۇلتتىق اۋتيزم قوعامىنىڭ سايتىنداعى كارتا ارقىلى بىلۋىنە بولادى.
بوتاگوز ماراتقىزى
