«شاكارىم» – تۇرىك تىلىندە
تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى – انكارا قالاسىنىڭ اتاقتى «Bengu» (ماڭگى) باسپاسىنان ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى, قر ۇعا كوررەسپوندەنت-مۇشەسى, تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى, حالىقارالىق «ماڭگى ەل» عىلىمي-كوپشىلىك تاريحي جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى ەرلان سىدىقوۆتىڭ «شاكارىم» اتتى تانىمدىق-عۇمىرباياندىق كىتابى تۇرىك تىلىندە جارىق كوردى.
الەمدىك رۋحانيات تاريحىندا ورنى بار قازاق تۇلعاسى تۋرالى تۇركى تىلىندەگى تۇڭعىش رەت شىققان تولىمدى ەڭبەكتى ءتىل مامانى, PhD ءلاززات وراقوۆا اۋدارسا, لايىقتى باسپادان شىعارۋعا تۇركى اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى دارحان قىدىرالى ايرىقشا ەڭبەك سىڭىرگەن.
– مەن بۇل جاڭالىقتى ەستىپ قاتتى قۋانىپ تۇرمىن. ابايدى, شاكارىمدى, ماعجاندى – اقىن دەۋ از, بۇلار – تۇركى دۇنيەسى مادەنيەتىنىڭ التىن كوپىرلەرى. يۋنۋس ەمرە مەن شاكارىم قۇدايبەردىۇلى پوەزياسىندا ورتاق سارىندار وتە كوپ. مەن شاكارىمدى قازاقشا وقىدىم. ويى تەرەڭ, حالىق تاعدىرىنا ەرەكشە قام جەگەن بۇل اقىندى تۇركيا بىلسە عوي دەپ ءجۇرەتىنمىن. قۇرمەتتى رەكتور ەرلان سىدىقوۆ كىتابىنىڭ تۇرىكشە اۋدارماسىن شىن ىقىلاسپەن قابىلدادىم. تۇرىك-قازاق مادەني بايلانىستارى بۇدان ءارى دە ارتا بەرەتىنىنە سەنىمدىمىن, – دەيدى يۋنۋس ەمرە اتىنداعى تۇرىك مادەنيەت ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى يبراھيم يىلدىرىم. ال ەۋرازيا جازۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى جاقىپ ومەرۇلى «بۇل كىتاپتا شاكارىمنىڭ قازاق مادەنيەتى مەن ادەبيەتىنە جانە ساناسىنا قوسقان ۇلەسىن ەرلان سىدىقوۆ مىرزا جاڭادان قاراستىرادى. وقىرماندارعا وسى كىتاپتى وقۋعا كەڭەس بەرەمىن» دەيدى.
جالپى اقىن, ءدىنتانۋشى, شەجىرەشى, ويشىل شاكارىم قۇدايبەردىۇلى تۋرالى بۇل عۇمىرباياندىق كىتاپتىڭ تۇرىك وقىرماندارىنا جەتۋى مەن تانىلۋى – قازاقستان ادەبيەتى مەن ءمادەنيەتى ءۇشىن ۇلكەن ولجا ءارى تاۋەلسىزدىك پەن ەلباسىمىز ءجۇرگىزىپ وتىرعان ساليقالى ساياساتتىڭ ۇلكەن جەمىسى. ۇلتىمىزدىڭ قايراتكەرلەرى مەن ساناتكەرلەرىن ۋاقىتتى جوعالتپاي وسىلايشا الەمگە كەڭ تانىتا بىلسەك, ەلدىگىمىزگە – مەرەي, مەملەكەتىمىزگە – ماقتانىش.
سۇبەلى ءسوز
ءادىل احمەتوۆ, تۇركى اكادەمياسىنىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى, فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور:
– قازاق ەلى الەمگە ءتولتۋما سالت-داستۇرىمەن, ۇلتتى ۇلت جاساعان قايراتكەرلەرىمەن تانىلادى. «جاقىنىڭدى جاتتاي سىيلا, جات جانىنان ءتۇڭىلسىن» دەگەن ناقىل سوزدە كوپ ماعىنا بار. پروفەسسور ەرلان سىدىقوۆتىڭ جزل سەرياسىمەن شىققان «شاكارىمىن» ىقىلاسپەن وقىپ شىققان ەدىم. ەندى ونىڭ تۇرىك تىلىنە اۋدارىلىپ جاريالانۋى ءبارىمىزدى قۋانتىپ وتىر. شاكارىم ءداۋىرى – شىعىسپەن, تۇركى دۇنيەسىمەن تىعىز بايلانىستاعى ءداۋىر. سوندىقتان اقيقات پەن شىندىقتى يماننان, پاراساتتان ىزدەگەن قازاق اقىنىن جاڭا تۇركيا ونىڭ زامانداستارىمەن سالىستىرا وتىرىپ, جاڭاشا تانۋى قاجەت دەپ ويلايمىن.
شاكىر يبراەۆ, فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور:
– ءبىز ىسساپارمەن تۇركيادا ءجيى بولامىز. زيالىلارمەن شۇيىركەلەسە كەتسەڭىز, ورتاق تۇلعالارىمىز بەن ستامبۇلمەن بايلانىسى بولعان كىسىلەرگە ىقىلاسى ەرەكشە اۋادى. مىسالى, ولار شاكارىمدى تەرەڭىرەك بىلگىسى كەلەدى. ەرلان ءباتتاشۇلىنىڭ مىنا ەڭبەگى سول سۇرانىمدى لايىقتى قاناعاتتاندىرادى دەپ ەسەپتەيمىن. مەن تۇرىك تىلىندەگى «شاكارىمنىڭ» ەلەكتروندىق نۇسقاسىمەن تانىستىم. ءساتتى شىققان. تۇركيا وقىرمانى بۇل كىتاپتان كوپ نارسە ولجالايدى دەپ ويلايمىن. الداعى ۋاقىتتا شاكارىم پوەزياسىن جولما-جول تۇرىكشەگە اۋدارۋعا قول جەتكىزسەك, ءتىپتى جاقسى بولار ەدى.
بازاربەك تۇكىباەۆ